ငရဲႀကီး ၈-ထပ္။ ။ ခ်မ္းသာမရွိ ဆင္းရဲအတိၿပီးေသာ အရပ္ႀကီးရွစ္ပါး။
(၁) သိဥၨိဳ၀္းငရဲ၊ သံပုနပၸဳနံ ဇီ၀ႏၲိ ဧတၳာတိ သဥၨီေ၀ါ၊ ဘယ္လိုပင္သတ္ျဖတ္ညႇင္းဆဲေသာ္လည္း ကံမကုန္သမွ်အဖန္ဖန္အသက္ရွည္၍ ခံေနရေသာငရဲ။
(၂) ကာဠသုတ္ ငရဲ၊ ကာလ သုတၱံထေပတြာ တစၦႏၲိဧတၳာတိကာဠ သုေတၳာ၊ မည္းနက္ေသာ တမ်ဥ္းႀကိဳးျဖင့္ခ်တိုင္း၍သစ္ေရြသလို တစ္ကိုယ္လံုး ခုတ္ေရြလွီးျဖတ္ခံရေသာ ငရဲ။
(၃) သံဃာတ ငရဲ၊ သံ ဃေ႗ႏၲိ ဧတၳာတိ သံဃာေတာ၊ သံေတာင္သံခဲႀကီးတို႔ျဖင့္ အဖန္ဖန္လွိမ့္ေမႊႀကိတ္ေခ် ညႇင္းဆဲခံရေသာငရဲ။
(၄) ဇာလေရာ႐ု၀ ငရဲ၊ မဟာရ၀ံ ရ၀ႏၲိ ဧတၳာတိ ေရာ႐ုေ၀ါ၊ မီးေတာက္မီးလွ်ံတုိ႔ျဖင့္ အဖန္ဖန္ႏွိပ္စက္ခံရ၍က်ယ္ေလာင္စြာေအာ္ဟစ္ျမည္ေၾကြးေသာ အသံရွိသည့္ ငရဲ။
(၅) ဓူမ ေရာ႐ု၀ ငရဲ၊ မီးခိုးမီးအံုတို႔ျဖင့္ ပိတ္ဖံုးႏွိပ္စက္ခံရ၍ ကယ္ပါယူပါ ျပင္းစြာေအာ္ျမည္ေနရေသာ ငရဲ၊(အခ်ိဳ႕စာ၌ 'ေရာ႐ု၀ မဟာေရာ႐ု၀'ဟု ရွိသည္၊)
(၆) တာပန ငရဲ၊ တာေပတီတိ တာပေနာ- သံတံက်င္ႀကီးတို႔ျဖင့္ ထိုးေဖါက္ၿပီး တစ္ကိုယ္လံုး မီးလွ်ံစြဲေအာင္သံေထြခဲထဲ၌အျမဲ ကင္ဖုတ္ခံေနရေသာ ငရဲ။
(၇) ပတာပန ငရဲ၊ ပတာေပတီတိ ပတာပေနာ- အလွ်ံရဲေျပာင္ေသာ သံေတာင္ႀကီးေပၚသို႔ ႐ိုက္ႏွက္ေမာင္းတင္ေစလ်က္ ေျမထက္၌ စိုက္ေထာင္ထားေသာ လွံသြားမ်ားေပၚသို႔ ဦးေခါင္းေျပာင္းျပန္က်ေစေသာငရဲ။
(၈) အ၀ီစိ ငရဲ၊ နတၳိ ၀ိစိ ဧတၳာတိ အ၀ီစိ- ဤငရဲ၌ မီးလွ်ံႏွင့္ငရဲသားေရာ ဆင္းရဲဒုကၡတို႔ပါ အၾကားမရွိျပည့္ႏွက္လ်က္သာေနသည္ ဟူလို။
ငရဲငယ္မ်ိဳး ၅-ပါး၊ ေပါင္း ၂၀-။ ။ ဥပရိပဏၰာသ။ ပါ။ ၂၂၃။ ၎င္း၊ ႒။ ၁၆၈။ ငရဲႀကီးတစ္ထပ္၌ ေလးမ်က္ႏွာရွိရာ တစ္မ်က္ႏွာလွ်င္ ေအာက္ပါငရဲငယ္ ၅-မ်ိဳးစီ ျခံရံေနရကား ငရဲႀကီးတစ္ထပ္၏ ပတ္၀န္းက်င္၌ ငရဲငယ္ေပါင္း ၂၀-ဟုေခၚေ၀ၚအပ္၏။ ၎င္းငရဲငယ္မ်ားကို ပါဠိလို 'ဥႆဒငရဲ'ဟု ေခၚ၏။ ဥႆဒ သဒၵါကား အမ်ားအျပားကိုေဟာသည္၊ ဤ၌ ေဒ၀ဒူတသုတ္လာ ငရဲငယ္မ်ိဳးငါးပါးကို ျပလိုက္သည္။ အခ်ိဳ႕ေနရာ၌ ၄-ပါး ၄-လီ ၁၆-ပါးဟုလည္း လာရွိ၏။
(၁) ဂူထ ပုတိကေခၚ ဘင္ပုပ္ငရဲ- ပိုးေလာက္ေကာင္ ဆင္၏လည္ပင္း ေလွ ပိန္းေကာငယ္မွ် ႀကီးမားလ်က္ရွိေသာ မစင္ဘင္ပုပ္တြင္းႀကီး၌ နစ္ျမဳပ္ထိုးကိုက္ခံရေသာ ငရဲ။
(၂) ကုကၠဳလုဏွ ေခၚ ျပာပူငရဲ- အလွ်ံရဲရဲထေသာ မီးခဲတုိ႔ကို အလြန္အမင္းပူျပင္းေသာ ျပာပူတို႔က ဖံုးဖိထားေသာက်င္းထဲ၌က်၍ ဆင္းရဲခံေနရေသာငရဲ။
(၃) သိမၺလိေခၚ လက္ပံေတာငရဲ- အလြန္ရွည္ေသာ လက္ပံဆူးတို႔က ငရဲသားအေပၚတက္လွ်င္ ေအာက္ဖက္သို႔ထက္ေသာအဖ်ားလွည့္ေနလ်က္၊ ေအာက္ဆင္းျပန္က အထက္သို႔အဖ်ား လွည့္ေန
ၾကေသာ ငရဲ။
(၄) အသိပတၱေခၚ သံလ်က္ေတာငရဲ- ဓါးလွံ သံလ်က္ႏွင့္တူသည့္အရြက္ေတြ ေပါမ်ားေၾကြက်ေသာ သံလ်က္ပင္ ေတာထဲ၌ ေျပးမလြတ္ေအာင္ ဆင္းရဲဒုကၡခံေနရေသာ ငရဲ။
(၅) ခါေရာဒကေခၚ ၾကိမ္ပိုက္ျမစ္ငရဲ- ၾကိမ္ဆူး ႀကိမ္ပိုက္ေတြ အထပ္ထပ္ရံလ်က္ ခါးငန္စပ္ပူေသာ ေရရွိသည့္ျမစ္ထဲ၌ ကူးမလြတ္ေအာင္ ဆင္းရဲခံေနရေသာ ငရဲ။
ငရဲငယ္ ၁၀-ပါး တစ္နည္း။ ။ ထိုငရဲငယ္ဆယ္ပါး၏ သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္မ်ားကို ေအာက္ပါ မဃေဒ၀လကၤာစကားျဖင့္ သိၾကရာ၏။
"ထိုၿပိေနာက္မွ၊ ဥဒႆ၏၊ ျပင္ကပတ္ျခံ၊ စပ္ကာရံသား၊ ဆူလွ်ံပြပြ၊ ပြက္ပြက္ထလ်က္၊ ၾကြၾကြ တက္ေ၀၊ ေၾကးသံေရႏွင့္၊ မေသမသက္၊ သိပ္သိပ္နက္ျဖင့္၊ ကြၽက္ကြၽက္အုတ္အုတ္၊ တ႐ုတ္႐ုတ္လွ်င္၊ ခ်က္ျဖဳတ္ ဘြားဘြား၊ သားငါးခ်ဥ္ခ်ိဳ၊ ဟင္းဒယ္က်ိဳ၍၊ ၾကိဳၾကိဳၾကားၾကား၊ ေရွာင္ရွားထြက္ခြာ၊ လြတ္ရာမရ၊ ေၾကာက္ဖြယ္စြလွ်င္၊ ေလာဟကုမၻီ၊
ေၾကးနီအိုးႀကီး၊ ညီးညီးပူကဲ၊ ငရဲတစ္ခြင္၊ ရဲခ်င္ခ်င္ႏွင့္၊ ထိလွ်င္ရွစူး၊ သင္ဓုန္းဦးသို႔၊အဆူးရွည္လံ၊
၀င္း၀င္းလွ်ံသည္၊ လက္ပံငရဲ၊
လြန္ကဲခ်က္ခ်က္၊ ထက္ထက္ျမသား၊ သန္လ်က္လက္သည္း၊ ေအာ္ျမည္ၾကည္းလ်က္၊ လန္႔က်ည္းျပင္းစြာ၊ ကုတ္က်စ္ကာလွ်င္၊ ခံရာမခ်ိ၊ ေၾကာက္ဘြယ္တိျဖင့္၊ အသိနခ၊
မည္ရမလြဲ၊ ငရဲတစ္တန္၊ စီးဟန္သက္သက္၊ ဆူၾကြက္ၾကြက္ႏွင့္၊ ပြက္ပြက္လွ်ံေ၀၊ ေၾကးနီေရဟု၊
ပူေထြလြန္ေမာ၊ တေမၺာဒက၊
မည္ရမလြဲ၊ ငရဲတစ္ေထြ၊ သံေတြညီးညီး၊ အရွိန္ႀကီးလ်က္၊ မီးႀကီးအလွ်ံ၊ ေတာက္ပ်ံပူေလာ၊ အေယာဂုဠ၊ အမည္ရသား၊ နာမေခၚျမဲ၊ ငရဲတစ္ခ်က္၊ ေၾကာက္မက္စဖြယ္၊ ႀကီးက်ယ္ျဖိဳးျမင့္၊ မိုးႏွင့္တမွ်၊ မီးလွ်ံထလ်က္၊
ေသလပဗၺတ၊
မည္ရေျပာင္ေျပာင္၊ သံမီးေရာင္ႏွင့္၊ ေက်ာက္ေတာင္တစ္ခဲ၊ ငရဲတစ္ဆစ္၊ ပူအစ္ထန္ျပင္း၊ စပါးဖ်င္းသို႔၊ စီးဆင္းလွ်ံေျခာင္း၊ ခိုးေထာင္းေထာင္းႏွင့္၊ ျမစ္ေခ်ာင္းတူလွ၊ ဆူပြက္ထသား၊ ဘုသနဒီ၊
သညီမွတ္စြဲ၊ ငရဲတစ္မ်ိဳး၊ လွ်ံခိုးမရွိန္၊ မထိန္မေတာက္၊ မေနာက္မခဲ၊ မရဲမခ်ဥ္၊ မီးလြတ္စင္လည္း၊ ႐ိုးျခင္ဆီတြင္း၊ အကုန္ခ်င္းေအာင္၊ ထြင္း၍ဧက်ဥ္၊ ေရအယဥ္သို႔၊ ေရွာင္ၾကဥ္မျဖစ္၊ ဆင္းရဲနစ္သား၊ ျမစ္ပမာဏ၊ သီတနဒီ၊
ဤလည္းလြန္ကဲ၊ ငရဲတစ္သီး၊ က်ားႀကီးဆင္ေပါက္၊ ေလာဟီေက်ာက္သို႔၊ လန္႔ေၾကာက္ဖြယ္လိ၊ မ်က္စိခ်င္းခ်င္း၊ စြယ္၀င္း၀င္းႏွင့္၊ ေကာက္ခ်င္းရွက္ေထြး၊ ေတာင္ေျပးေျမာက္ရစ္၊ ေအာ္ဟစ္ျမဴးခုန္၊ သဲသဲတုန္ေအာင္၊ ၀ိုင္းကုန္အုန္းအင္း၊ ျဗဳန္းျဗင္းဆူေ၀၊ ျမင္႐ံုေသမွ်၊ ေခြးေရႊေခြးနက္၊ က်ားထက္ဆိုးက်ဴး၊ ေခြးဘီလူးတို႔၊ ႐ႉး႐ႉးရွင္ရွင္၊ ရြတ္ရြတ္ငင္၍၊ လွ်င္လွ်င္ၾကြက္ၾကြက္၊ ေျပးမလြတ္ေအာင္၊ ကြၽတ္ကြၽတ္မ်ိဳ၀ါး၊ ဟပ္စားကိုက္ခဲ၊ ေခြးငရဲဟု၊
ေခၚျမဲတစ္ရပ္၊ ၾကံညႇပ္ယႏၲယား၊ စက္အလားသို႔၊ ထြားထြားညက္ၾကိတ္၊ မည္က်ိတ္က်ိတ္ႏွင့္၊ ေၾကာက္ထိပ္ဖြယ္ႀကီး၊ တတီးတီးတည့္၊ ယိုစီးအယဥ္၊ ညီးညီးပ်ဥ္၍၊ မစဥ္တစ္ရစ္၊ ကိုယ္လံုးနစ္မွ်၊ ေသြးေခ်ာင္းက်သား၊ ယႏၲပါသာ၊
သညာမည္စြဲ၊ ငရဲတစ္ပံု၊ လံုးစံုေဖၚျပ၊ ယမေလာကီ၊ တြင္ညီေခၚ႐ိုး၊ ဤဆယ္မ်ိဳးလည္း၊ ေၾကာက္စိုးလန္႔ဘြယ္။
ငလ်င္လႈပ္ျခင္းအေၾကာင္း ၉-ပါး။ ။ အက်ဥ္းမွ်ေျဖသည္၊ အ႒ဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၁၂၈။ ႒။ ၂၄၇-၌ ၈-ပါးလာ၏၊ ၎င္း။ ပါ။ ၁၃၂။ ႒။ ၂၅၀-တို႔၌ ႐ႈပါ။
၁၊ ဓါတုေကၡာဘေခၚ ဓာတ္ေခ်ာက္ခ်ား၍ တုန္လႈပ္ျခင္းတစ္မ်ိဳး၊"အပူဓါတ္အေအးဓါတ္ လြန္ကဲျပင္းထန္၍ လႈပ္ျခင္းမ်ိဳးဟူ၏"
၂၊ ဣဒၶိမႏၲပုဂိၢဳလ္၏တန္ခိုးေၾကာင့္ လႈပ္ျခင္း၊
၃၊ ေနမိတၱကေခၚ သာမန္လူသားတို႔၏ ေကာင္းဆိုးနိမိတ္အတြက္လႈပ္ျခင္း၊
၄၊ ဘုရားအေလာင္း ပဋိသေႏၶေန၍ လႈပ္ျခင္း၊
၅၊ ဘုရားအေလာင္း ဖြားျမင္၍လႈပ္ျခင္း၊
၆၊ ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူ၍လႈပ္ျခင္း၊
၇၊ ဓမၼစၾကာေဒသနာကို ေဟာေတာ္မူ၍လႈပ္ျခင္း၊
၈၊ အာယုသခၤါရလႊတ္ေတာ္မူ၍လႈပ္ျခင္း၊
၉၊ ပရိနိဗၺာန္ ျပဳေတာ္မူ၍လႈပ္ျခင္း။
ငသတ္ကာရန္၊ ေရးထံုးမွန္၊ ၉-တန္ျမန္မာနည္း။ ။ ျမန္မာ့ေရထံုးကာရန္ငယ္ အသံေျခာက္ပါးကိုျပရာ၍
"အင္ အင့္ အင္း၊
အိုင္ အိုင့္ အိုင္း၊
ေအာင္ ေအာင့္ ေအာင္း"ဟု ပညာရွိမ်ား မွတ္သားထားၾက၏။
ငါးႀကီးရွစ္စင္း။ ။ နိဒါနဂၢသံယုတ္။ ႒။ ၈၁။ သုတ္မဟာ၀ါ။ ႒။ ၇၇-၌ အက်ယ္႐ႈေလ။
၁၊ အာနႏၵာငါးႀကီးမ်ိဳး-အလ်ား ယူဇနာ ၁၀၀၀-ရွိ၏၊
၂၊ တိမိနႏၵာငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ား ယူဇနာ ၁၀၀၀-ရွိ၏၊
၃ အဇၩာေရာဟငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ားယူဇနာ ၁၀၀၀-ရွိ၏၊
၄ မဟာတိမိငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ားယူဇနာ ၁၀၀၀-ရွိ၏၊
၅ တိမိရ ပိဂၤလငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ား ယူဇနာ ၅၀၀-ရွိ၏၊
၆ တိမိပိဂၤလငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ားယူဇနာ ၄၀၀-ရွိ၏၊
၇ တိပိဂၤလငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ားယူဇနာ ၃၀၀-ရွိ၏၊
၈ တိမိငါးႀကီးမ်ိဳး- အလ်ားယူဇနာ ၂၀၀-ရွိ၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ အဘိဓါနပၸဒီပိကာေခၚ မာဂဓအဘိဓါန္ႏွင့္ ၎င္းဋီကာ၌ကား တိပိဂၤလမွတစ္ပါး ၇-မ်ိဳးသာ လာသည္၊ မဟာနိဒါနသုတ္ 'ဂမၻီရာဘာ၀ေသာ'ပုဒ္အဖြင့္၌ကား ယူဇနာႏွင့္တကြ ရွစ္မ်ိဳးကို အထက္ပါအတိုင္းဖြင့္ျပထားေလသည္၊ ဧကကနိပါတ္ နိစၥဇာတ္ အ႒ကထာႏွင့္တကြ အျခားက်မ္းေပါင္းမ်ားစြာတို႔၌လည္း အမည္ကြဲ ယူဇနာကြဲအားျဖင့္ လာရွိၾကေသး၏၊ သို႔ေသာ္ ဤ၌ က်ယ္မည္စိုး၍မျပေတာ့ၿပီ၊ အဘိဓါန္နိသ်သစ္ ဆရာကား ၎င္းတို႔ကို 'ေ၀လငါး'ဟု ဘာသာျပန္ထား၏။
ငါးပါးအဥၨလီ၊ ပဏာခ်ီ၊ မ်ိဳးမည္ခြဲျခားသိ။ ။ ၎င္း၏သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ (အဥၨလီ ၅ သြယ္၊ သိမွတ္ဖြယ္)၌ ၾကည့္ပါ။
ငါးပါးသီလ။ ။ ခုဒၵကပါဌ။ ပါ။ ၁။ ႒။ ၁၆ မွ ၂၃ ထိ အက်ယ္႐ႈပါ။ ကံငါးပါးလည္းေခၚသည္။ ကမၻာသူကမၻာသားတို႔ အျမဲေစာင့္ထိန္းရေသာ ကမၻာေစာင့္တရားငါးပါး။
၁ ပါဏာတိပါတာေ၀ရမဏိ- သူ႔အသက္ကိုသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
၂ အဒိႏၷာဒါနာ ေ၀ရမဏိ- သူ႔ဥစၥာကိုခိုးျခင္းမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
၃ ကာေမသုမိစၦာစာရာေ၀ရမဏိ -သူ႔သားမယားကို သြားလာက်ဴးလြန္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
၄ မုသာ၀ါဒါေ၀ရမဏိ- မဟုတ္မမွန္ေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
၅ သုရာ ေမရယ မဇၨပမာဒ႒ာနာ ေ၀ရမဏိ- ေသအရက္ကိုေသာက္စားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း။
ငါးမည္ရျပည္ေရႊဘို။ ။ နရပတိစည္သူမင္းလက္ထက္ကစ၍ ထင္ေပၚခဲ့ေသာ ငါးမည္ရေရႊဘို၊ (ရာဇ၀င္ပညာရွင္တို႔အဆို။)
(၁) မုဆိုးပို- နရပတိစည္သူမင္းလက္ထက္ သူေကာင္းျပဳခံ မုဆိုးငပို စတင္တည္ေထာင္၍ (မုဆိုး ငပိုရြာ)ဟူ၏။
(၂) ကုန္းေဘာင္ၿမိဳ႕- စည္ကားလာေသာအခါ ေခ်ာင္းကို ကုန္းေဘာင္ထိုး၍ ပိုမိုအက်ိဳးရွိ ေသာေၾကာင့္ (ကုန္းေဘာင္ၿမိဳ႕) ဟူျပန္သည္။
(၃) ရန္ႀကီးေအာင္- အေလာင္းဘုရားႀကီးသည္ ဤေနရာမွ ရန္ျပဳသူတို႔၏ ရန္စြယ္ရန္ေညႇာင့္
အေပါင္းကို ေအာင္ျမင္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ (ရန္ႀကီးေအာင္)ဟု တြင္ေစသည္။
(၄) ရတနာသိခၤ- အေလာင္းဘုရားႀကီး ၿမိဳ႕နန္းတည္ၿပီးေသာအခါ ရတနာအေပါင္း တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံု၍ (ရတနာသိခၤ) ဟု ေမာ္ကြန္းထိုးျပန္သည္။
(၅) ေရႊဘို- ၁၁၉၉-ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူေသာ ေရႊဘိုမင္း၊ ကုန္းေဘာင္မင္း၊ သာယာ၀တီမင္းဟု ၃-မည္ရဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ေျမးေတာ္လက္ထက္၌ မုဆိုးပိုကိုပင္ သုတိၾသဘာမဂၤလာ ႏွင့္ျပည့္စံုေအာင္ (ေရႊပို) 'ေရႊဘို'ဟု ေခၚေ၀ၚသမုတ္ၾကျပန္သည္။
ငါးမ်ိဳး ၁၀၀၊ နန္းတြင္းမွာ၊ ေရးကာပံုႏွင့္ျပ။ ။ ပုဂံ၀န္ေထာက္မင္းဦးတင္ထံမွ မွတ္သားရဖူးသည္။ နန္းတြင္း၌သားေတာ္သမီးေတာ္မ်ား သိရွိႏိုင္ရန္ ငါးမ်ိဳးအမည္တို႔ကို ပံုစံတူပန္းခ်ီေရာင္စံုႏွင့္ ေရးဆြဲထားသည္ဟူ၏။ ထိုပရပိုဒ္ ယခုတိုင္ေအာင္ မႏၲေလးဦးကိုကိုလတ္ထံ၌ သိမ္းဆည္းထားသည္ဟူ၏။ ကြၽႏ္ုပ္တို႔ျမန္မာအဘိဓါန္ႀကီးအတြက္ ကိုယ္တိုင္ပင္လယ္ပိုင္းသို႔
ထြက္၍ သုေတသနျပဳခဲ့ေသာ္လည္း ထိုစဥ္ကအမည္မပါေသးေသာငါးမ်ားကိုပင္ ဤ၌ ေတြ႕ရွိရေသးသည္။
ငါးၾကင္း၊ ငါးသိုင္း၊ ငါးစင္႐ိုင္း၊ ငါးျမစ္ခ်င္း၊ ငါးတင္၀န္၊ ငါးဖယ္ေလာင္း၊ ငါးခံုးမ၊ ငါးေထြ၊ ငါးရပ္၊ ငါးလိုက္(၁၀)၊
ငါးလင္၀န္၊ ငါးထရြက္၊ ငါးပ်က္၊ ငါးေျပမ၊ ငါးသလဲတိုး၊ ငါးစင္စပ္၊ ရင္ေပါင္စာ၊ ငါးစင္းျပား၊ ငါးစင္းလံုး၊ ငါးေၾကာင္း (၂၀)၊
ငါးေဖါင္႐ိုး၊ ငါးေျမြ၊ ငါးေရြး၊ ငါးရွဥ့္၊ ငါးသန္၊ ငါးလူး၊ ငါးလဲ၊ ငါးေနာက္သြား၊ ငါးျမင္း၊ ေရႊစာေရး (၃၀)၊
ငါးစည္ပူ၊ ငါးအံုတံု၊ ငါးဘမ္းမ၊ ငါးရံဒိုင္း၊ ငါးတန္၊ ငါးဆင္၊ ငါးမန္း၊ ကကတစ္၊ ကကေလာင္၊ ကသေပါင္း၊ (၄၀)၊
ကကူရန္၊ ကဘီလူး၊ ငါးျမင္းကြမ္းစား၊ ငါးပုတ္သင္၊ ငါးခူ၊ ငါးျမင္းက်ဥ္ေတာက္၊ ငါးေတာက္တဲ့၊ ငါးအုိက္၊ ငါးပုဏၰား၊ ငါးႏြား၊ (၅၀)၊
ငါးကြၽဲ၊ ငါးစြန္၊ ငါးေသတၱာ၊ ငါးပါး၊ ငါးတန္ခြန္၊ ငါးပ်ံ၊ ငါး၀င္၊ ငါးနက္ျပာ၊ ငါးက်ဳတ္၊ ငါးေျမာက္၊ (၆၀)၊
ငါးေက်ာက္ဖား၊ ငါးလ၀ါ၊ ငါးေမာင္းမ၊ ငါးျပင္လက္၊ ငါးပတ္၊ ငါးေလးေထာင့္၊ ငါးရင္ကုန္း၊ ငါးတီ၊ ငါးဘရြဲ၊ ငါးကရား၊ (၇၀)။
ငါးျမင္းလွ၊ ငါးသံေကာက္၊ ငါးၾကည္း၊ ငါးသံခ်ိတ္၊ ငါးေရာင္၊ ငါးဘိန္း၊ ငါးပတ၊ ငါးလိပ္၊ ငါးဆကာ၊ ငါးေတာတူ၊ (၈၀)။
ငါးပယံု၊ ငါးေဖး၊ ငါးေတာက္၊ ငါးလြန္းထိုး၊ ငါးေဆာ္၊ ငါးႏုသန္း၊ ငါးစင္း၊ ငါး၀က္မ၊ ငါးသားတစ္၊ ငါးဘီလူး၊ (၉၀)။
ေရႊငါး၊ ေငြငါး၊ ငါးနံေခ်ာင္၊ ငါး၀ိုက္ေတာင္၊ ငါးပုဇြန္၊ ငါးတန္း၊ ငါးျဖင္ေတာင္၊ ငါးျမင္းအုပ္ဖား၊ ငါးလကာ၊ ငါးသေလာက္ (၁၀၀။) မွတ္ခ်က္။ ။ ဤ၌မပါရွိေသးေသာ ငါးေပါင္းလည္း မ်ားစြာရွိေသး၏။
ငါးရာ့ငါးဆယ္။ ။ ဗုဒၶဘာသာေ၀ါဟာရ ငါးရာ့ငါးဆယ္ဟုဆိုလွ်င္ ဘုရားေဟာဇာတ္နိပါတ္ေတာ္ဟု
ဗုဒၶဘာသာ အ၀ါး၀သူတိုင္း နားလည္ၾကကုန္၏။ ဤ၌နိပါတ္အမည္ႏွင့္ ဇာတ္၀တၳဳသခ်ၤာမွ်ကိုသာ အက်ဥ္း႐ံုး၍ ေျဖသြားမည္။
၁ ဧကကနိပါတ္- အပဏၰကဇာတ္အစ သဥၥီ၀ဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၅၀-ပါ၀င္သည္။
၂ ဒုကနိပါတ္- ရာေဇာ၀ါဒဇာတ္အစ ကပိလဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၀၀-ပါ၀င္သည္။
၃ တိကနိပါတ္-သကၤပၸဇာတ္အစ ဗကဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၅၀-ပါ၀င္သည္။
၄ စတုကနိပါတ္- စူဠကလိဂၤဇာတ္အစ ေဒ၀တာပဥႇဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၅၀-ပါ၀င္သည္။
၅ ပဥၥကနိပါတ္- မဏိကုဏၰလဇာတ္အစ ကေပါတဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၂၅-ပါ၀င္သည္။
၆ ဆကၠနိပါတ္- အ၀ါရိယဇာတ္အစ ပါရာ၀တဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၂၀-ပါ၀င္သည္။
၇ သတၱကနိပါတ္- ကုကၠဳရဇာတ္အစပရႏၲဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၂၀-ပါ၀င္သည္။
၈ အ႒ကနိပါတ္- ကစၥာနိဇာတ္အစ ဒီပိဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၀-ပါ၀င္သည္။
၉ န၀ကနိပါတ္- ဂိဇၩဇာတ္အစ တိတိၱရဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၂-ပါ၀င္သည္။
၁၀ ဒသကနိပါတ္-စတုဒြါရဇာတ္အစ ဃဋပ႑ိတဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၆-ပါ၀င္သည္။
၁၁ ဧကာဒသကနိပါတ္ မာတုေပါသကဇာတ္အစ သုပၸါဒကဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၉-ပါ၀င္သည္။
၁၂ ဒြါဒသကနိပါတ္ စူဠကုဏာလဇာတ္အစ မိတၱာမိတၱဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၀-ပါ၀င္သည္။
၁၃ ေတရသကနိပါတ္- အမၺဇာတ္အစ သရဘဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၀-ပါ၀င္သည္။
၁၄ ပကိဏၰကနိပါတ္- ေကဒါရဇာတ္အစ ဘိကၡာပရံပရဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၃-ပါ၀င္သည္။
၁၅ ၀ီသတိနိပါတ္- မာတဂၤဇာတ္အစ အေယာဃရဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၄-ပါ၀င္သည္။
၁၆ တႎသနိပါတ္- ကႎဆႏၵဇာတ္အစ ဘ႑ဳတိႏၵဳကဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၁၀-ပါ၀င္သည္။
၁၇ စတၱာလီသနိပါတ္- ေတသကုဏဇာတ္အစ စူဠသုတေသာမဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၅-ပါ၀င္သည္။
၁၈ ပဏၰာသနိပါတ္- နိလိနိကာဇာတ္အစ မဟာေဗာဓိပရိဗၺာဇက ဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၃-ပါ၀င္သည္။
၁၉ သ႒ိနိပါတ္- ေသာဏဇာတ္အစ သံကိစၥဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳ ၂-ခုပါ၀င္သည္။
၂၀ သတၱတိနိပါတ္- ကုသဇာတ္အစ ေသာဏနႏၵဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳ ၂-ခုပါ၀င္သည္။
၂၁- အသီတိနိပါတ္- စူဠဟံသဇာတ္အစ မဟာသုေတေသာမဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳေပါင္း ၅-ပါ၀င္သည္။
၂၂- မဟာနိပါတ္ -ေတမိဇာတ္အစ ေ၀ႆႏၲရာဇာတ္အဆံုး ဇာတ္၀တၳဳ ၁၀-ပါ၀င္သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဤ၌ ဇာတ္၀တၳဳ အေရအတြက္အားျဖင့္ ၅၄၇-ဇာတ္သာရွိသည္ကို အဓိကသခၤ်ာေခၚ သခ်ၤာပိုအားျဖင့္ ၅၅၀ ငါးရာ့ငါးဆယ္ဟုေခၚသည္။
ငါးရာႏွစ္ဆယ့္ရွစ္သြယ္ ေမတၱာ။ ။ ပဋိသမၻိဒါမဂ္။ ပါ။ ၃၁၃။ ႒။ ဒု-အုပ္။ ၂၀၇။ ေမတၱာစစ္ ေမတၱာမွန္မ်ား၊ အေနာဓိသ ေမတၱာ ၅-ပါး၊ ၾသဓိသေမတၱာ ၇-ပါး၊ ေပါင္း ၁၂-ပါးကိုတည္၊
အေ၀ရာေဟာႏၲဳ , အဗ်ာဇၨာေဟာႏၲဳ, အနီဃာေဟာႏၲဳ, သုခီအတၱာနံ ပရိဟရႏၲဳ, ၄-ခုႏွင့္ေျမႇာက္၊ ၄၈-ပါးရ၏၊
၎င္းကို အရပ္ဆယ္မ်က္ႏွာႏွင့္ေျမႇာက္ ၄၈၀-ျဖစ္၏။ ယင္း ၄၈-ႏွင့္ ၄၈၀-ႏွစ္ရပ္ကို ျပန္၍ေပါင္း ၅၂၈-ရ၏။
ျငင္းခုန္ျခင္း၏အေၾကာင္းတရား ၆-ပါး။ ။ မဟာနိေဒၵသ။ ပါ။ ၁၉၆။ ႒။ ၃၀၈။ထိုတရား
၆-ပါးကို ပယ္ရွားေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္အတြက္ ေဟာၾကားေတာ္မူသည္။မပယ္ရွားက ျငင္းခုန္မႈမ်ား
ျဖစ္ပြားတတ္သည္ဟူ၏။
၁၊ ေကာဓေနာ ေဟာတိ ဥပ နာဟီ- အမ်က္ေဒါသႀကီးျခင္း၊ ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕တတ္ျခင္းတရား။
၂၊ မကၡီေဟာတိ ပလာသီ- ေက်းဇူးမသိတတ္ျခင္း၊ ဂုဏ္တုဂုဏ္ၿပိဳင္ျပဳတတ္ျခင္းတရား၊
၃၊ ဣသုကီ ေဟာတိ မစၦရီ- ျငဴစူတတ္ျခင္း၊ လွ်ိဳ႕၀ွက္တတ္ျခင္းတရား၊
၄၊ သေဌာ ေဟာတိ မာယာ၀ီ- စဥ္းလဲေကာက္က်စ္တတ္ျခင္း၊ လွည့္ပတ္ျဖားေယာင္း တတ္ျခင္းတရား၊
၅၊ ပါပိေစၦာ ေဟာတ မိစၦာဒိ႒ိ- မေကာင္းေသာ အလိုဆိုးရွိျခင္း၊ မိစၦာအယူရွိျခင္းတရား၊
၆၊ သႏၵိ႒ိ ပရာမာသီ ေဟာတိ အာဒါနဂၢါဟီ ဒုပၸဋိနိႆဂီၢ- အမွားမႈ၌ တယူသန္ တေစာက္ကန္းအယူသည္း ေနျခင္း။
ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏိုဗယ္ဆုရ အာရွႏိုင္ငံသားမ်ား။ ။
၂၀၀၆-မိုဟာမက္ယူႏြတ္(ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) Muhammad Yunus, Bangladesh
၂၀၀၅-မိုဟာမက္အယ္ဘာရာဒီ(အီဂ်စ္) Mohamed ElBaradei, Egypt
၂၀၀၃-ရွီရင္အီဘာဒီ(အီရန္) Shirin Ebadi , Iran
၂၀၀၀-ကင္ေဒးဂ်ံဳ(ေတာင္ကိုးရီးယား) Kim Dae Jung , South Korea
၁၉၉၆-ကာေလာ့စ္ ဖီလီပီ ဇမ္မီနစ္ဘဲလို dkCarlos Filipe Ximenes Belo ႏွင့္ ဂ်ိဳေဆးရာမို႕စ္
ေဟာတာ(အေရွ႕တီေမာ) José Ramos-Horta, East Timor
၁၉၉၄-ယာစာအာရာဖတ္ Yasser Arafat , ရွီမြန္ပဲရက္ Shimon Peres, ရစ္ဇတ္ခ္ရာဘင္း Yitzhak Rabin , (ပါလက္စတိုင္းႏွင့္အစၥေရး) Palestinian Authority , Israel
၁၉၉၁-ေအာင္ဆန္းစုၾကည္(ျမန္မာ) Aung San Suu Kyi ,Myanmar
၁၉၈၉-တင္းဇင္းဂ်ရတ္စို၊ ၁၄-ဆက္ေျမာက္ဒလိုင္းလားမား (တိဘက္) Tenzin Gyatso, the 14th Dalai Lama Tibet
၁၉၇၉-မာသာထရီစာ (အယ္ေဘးနီးယား-အိႏၵိယ) Mother Teresa, Albania, India
၁၉၇၈-မိုဟာမက္ အန္၀ါအယ္လ္ဆာဒတ္ Mohamed Anwar Al-Sadat, မီနာကမ္ဘီဂင္ Menachem Begin, (အီဂ်စ္ႏွင့္အစၥေရး) Egypt and Israel
၁၉၇၄-အီစာကူဆာတို(ဂ်ပန္) Eisaku Sato , Japan,
၁၉၇၃-လီဒတ္သို(ဗီယက္နမ္) LeDuc Tho ,Vietnam.
ေျငႇာင့္ႀကီး ၅-စင္း။ ။ သတၱ၀ါတို႔၏အသည္းႏွလံုး၌စူး၀င္ကာ လြန္စြာႏုတ္ရခက္ေသာ ေျငႇာင့္ႀကီးမ်ားဟူ၏။ ၁၊ ရာဂေျငႇာင့္-အလိုရမၼက္၊
၂ ေဒါသေျငႇာင့္ ၾကမ္းတမ္းျပစ္မွား ဖ်က္ဆီးႏွိပ္စက္မႈ၊
၃၊ ေမာဟေျငႇာင့္ မိုက္မဲမႈ၊
၄၊ မာနေျငႇာင့္- ငါတကားဟု ပလႊားေထာင္တတ္မႈ၊
၅၊ ဒိ႒ိေျငႇာင့္- မွားေသာအယူအစြဲ။
ေျငႇာင့္ႀကီး ၇-စင္း၊ တစ္နည္း။ ။ ပုထုဇဥ္တို႔ရင္တြင္းမွာ မၾကာခဏ၀င္စူးခံၾကရေသာ ေျငႇာင့္မ်ားဟူ၏၊ မဟာနိဒါန၀ဂၢ သံယုတ္။ ပါ။ ၃၂၄။ ႒။ ၃၇၈-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။
၁၊ ရာဂသလႅ၊
၂၊ ေဒါသ၊
၃၊ ေမာဟ၊
၄၊ မာန၊
၅၊ ဒိိ႒ိ၊
၆၊ ေသာက၊
၇၊ ကထံကထာ သလႅ။
ငွက္မ်ိဳး ၄-ပါး၊ ေမြးျမဴထား၊ စီးပြားခ်မ္းသာတိုး။ ။(အိမ္မွာေမြးထားငွက္ေလးပါး)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။
ငွက္ျမတ္နားတြင္၊ ထံုးတမ္း၀င္၊ ၄-အင္ ငွက္မ်ိဳးအဘယ္နည္း။ ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔ တည္ထားကိုးကြယ္ၾကသည့္ ပုထုိးေစတီ၏ မကိုဋ္စိန္ဖူးေအာက္တြင္ပါ၀င္ေသာ ငွက္ျမတ္နားေခၚ ၀တၳဳ၌ ထည့္သြင္းျပဳလုပ္ရသည့္ ငွက္ျမတ္မ်ိဳး ၄-ေကာင္ကို ေရွးဆရာမ်ားထံမွ (ဟင္း လင္း ၾကက္ ေက်း၊ ငွက္ျမတ္ေလးေကာင္၊ ထည့္ေဆာင္လုပ္ထား၊ ငွက္ျမတ္နားဟု၊ ေခၚျငားသမု၊ လူတို႔ျပဳ၏)ဟူေသာ ေပါရာဏိက ပရိဘာသာကို ေက်ာင္းသားဘ၀က လက္ေရးစာအျဖစ္ က်က္မွတ္ထားဖူး၏၊ ေၾကာင္းရင္းအဓိပၸါယ္မွာ။
၁၊ ဟင္း- ဟင္းသာငွက္ျမတ္၊
၂၊ လင္း-လင္းျမီးဆြဲငွက္ျမတ္၊
၃၊ ၾကက္၊ ၾကက္ဖ ငွက္ျမတ္၊
၄၊ ေက်း- ၾကက္တူေရြးေခၚ ေက်းငွက္ျမတ္၊ ေပါင္း ေလးပါးဟူ၏။
Thursday, December 18, 2008
င---ငရဲႀကီး ၈-ထပ္။ မွ ငွက္ျမတ္နား
ဃ----ေဃာသအကၡရာ ၂၁-လံုး။
ေဃာသအကၡရာ ၂၁-လံုး။ ။ ဂါထာမႏၲန္ အင္းအိုင္စသည္တို႔၌ ဟိန္းဟိန္းျပင္းျပင္း ရြတ္ဖတ္
ရေသာ သကၠဋက်မ္းလာ အကၡရာမ်ိဳး၊
ဂ, ဃ, င၊
ဇ, စ်, ည၊
ဍ, ဎ, ဏ၊
ဒ, ဓ, န၊
ဗ, ဘ, မ၊
ယ, ရ, လ, ၀, ဟ, ဠ။
ဂ---ဂဂၤါမ်ိဳး ၄-ပါး။ မွ ျဂဳိဟ္ေနျဂဳိဟ္သြားမ်ိဳး ၄-ပါး။
ဂဂၤါမ်ိဳး ၄-ပါး။ ။
(၁) အာ၀႗ဂဂၤါ- ၀ဲတို႔ျဖင့္ လွည့္လည္ေခြရစ္၍စီးေနေသာျမစ္၊
(၂) ဗဟလဂဂၤါ- နက္ေသာ ေရထုရွိေသာျမစ္၊
(၃) ဥမဂၤဂဂၤါ- ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းျဖစ္၍ ေနေသာျမစ္၊
(၄) အာကာသဂဂၤါ- ေကာင္းကင္၌ ရွိေသာျမစ္၊
အပါဒါန္ အ႒ကထာ။ ပ-အုပ္။ ၃၄၃။
ဂတိ ၅-ျဖာ၊ သတၱ၀ါ၊ လားရာအဘယ္နည္း။ ။ ဥဒါနအ႒ကထာ။ ၁၂၃။ ဣတိ၀ုတ္အ႒ကထာ ၁၂၁-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ ပုထုဇဥ္တို႔ လားေရာက္က်ဆင္းရာ ၅-ပါး။
(၁) ေဒ၀ဂတိ- နတ္ျပည္ ျဗဟၼာျပည္၊
(၂) မႏုႆဂတိ- လူ႔ျပည္၊
(၃) ေပတ ဂတိ- ၿပိတၱာျပည္ အသူရကာယ္ျပည္၊
(၄) တိရစၦာန ဂတိ- တိရိစၦာန္ျပည္၊
(၆) နိရယဂတိ- ငရဲျပည္။
ဂတိျမဲရန္၊ ပုထုဇန္၊ ၆-တန္ ဂုဏ္အဂၤါ။ ။ ဂတိ ျမဲ မျမဲကို ဥပရိပဏၰာသ အ႒ကထာ၌ ျပဆိုသည္ကား-သဒၶါ သီလ သုတ စာဂ ပညာ ပတၳနာ ဤအဂၤါေျခာက္ပါး ႏွင့္ျပည့္စံုေသာသူသည္သာ ျမဲေသာ
ဂတိရွိ၏။အထက္ငါးပါးႏွင့္ျပည့္စံု၍ ဆုေတာင္းပတၳနာမရွိမူ လားရာဂတိမျမဲေပ၊ ပတၳနာရွိေသာ္လည္း အထက္ပါငါးပါး မရွိပါမူ လားရာဂတိမျမဲဟူ၏။
ဂႏၴတရား ၄-ပါး။ ။ သံသရာ၀ဋ္မွ မလြတ္ေအာင္ ဖြဲ႕ေႏွာင္တတ္ေသာ သေဘာ၄-မ်ိဳး။
(၁) အဘိဇၩာ ကာယဂႏၴ-လိုခ်င္မႈ ေလာဘတရား၊
(၂) ဗ်ာပါဒ ကာယဂႏၴ- ျပစ္မွားမႈ ေဒါသတရား၊
(၃) သီလဗၺတပရာမာသ-မွားယြင္းမႈကိုပင္ ကိုယ့္အယူ ကိုယ္မွန္၊ သူ႔အယူသူမွန္ဟု မွတ္ထင္ဆြဲယူ သံုးသပ္မႈ ဒိ႒ိတရား၊
(၄) ဣဒံသစၥာဘိ နိေ၀သ ကာယဂႏၴ- မိမိ၏မွားေသာအယူကို ငါ့အယူသာမွန္သည္၊ သူ႔အယူအားလံုးမွားသည္ဟု စြဲယူသံုးသပ္မႈ မိစၦာဒိ႒ိတရား။
ဂႏၴာရမၻမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ က်မ္းစာေရးမႈ ျပဳစုရာ၌ စသည္အားထုတ္မႈမ်ိဳး ၃-ပါး။
(၁) ပဏာမ ပုဗၺက ဂႏၴာရမၻ-ရတနာသံုးပါးကို ရွိခိုးျခင္းလွ်င္အစထား၍ အားထုတ္မႈ၊
(၂) အာသီသ ပုဗၺက ဂႏၴာရမၻ- မိမိလိုရာကို ေတာင့္တမႈလွ်င္ေရွ႕သြားရွိေသာ အားထုတ္မႈ၊
(၃) ၀တၳဳ ပုဗၺက ဂႏၴာရမၻ- ျဖစ္ရပံု ၀တၳဳအေၾကာင္း နိဒါန္းကို ေရွးဦးစြာျပထား၍ အားထုတ္မႈ။
ဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာမ်ိဳး။ ။ ဂႏၶာရီအရကို ၎င္း၀ိျဂိဳဟ္ျဖင့္သိပါ၊ "ဂန္ဥာဏံ ဓါေရတီတိ ဂႏၶာေရာ၊ ဂႏၶာေရာ ယႆ အတၳိ တသၼႎ ၀ါ၀ိဇၨတီတိ ဂႏၶာရီ"။
(၁) စူဠ ဂႏၶာရီ- ဖုတ္ႀကီး ၄၀၊ ကေ၀ ၉၉-ႏွင့္တကြ ၃၇ မင္း၊ ဂုမၻန္ ယကၡ ဂႏၶဗၺ၊ စေသာ ေအာက္နတ္ ပုဂိၢဳလ္တို႔ကိုစြဲ၍ ျပဳလုပ္စီရင္ၾကေသာ အင္းအိုင္ မႏၲန္ ဂါထာ မႏၲရား လက္ဖြဲ႕ ခါးလွည့္ ေမာ္ စေသာ ပညာတတ္သူ ေမာ္ဆရာ ပေယာဂဆရာ ေအာက္လမ္းဆရာ အၾကမ္းဆရာစသည္မ်ိဳး။
(၂) မဟာဂႏၶာရီ- သူရႆတီမယ္ေတာ္ႀကီးမွစ၍ ေဒ၀ီ ၂၁၊ သာသနာေတာ္ေစာင့္နတ္မင္းႀကီး ငါးပါးစတုေလာကပါလနတ္မင္းႀကီး ေလးပါး ဘိုးေတာ္သိၾကားမင္းမွစ၍ အထက္နတ္ဟူသမွ်ႏွင့္ ၀ိဇၨာ ေဇာ္ဂ်ီတပသီတို႔၏အျဖစ္၊ ၎င္းတို႔ႏွင့္သက္ဆိုင္ပတ္သက္၍ရေသာ သိဒိၶိအက်ိဳးရွိသူဟူသမွ်ကို ဆိုသည္၊ က်မ္းဂန္မ်ား၌ ၎င္းႏွစ္ခုသာ မူရင္းျပသည္။
ဂႏၶာရီ ၀ိဇၨာမ်ိဳး ၄-ပါး။ တစ္နည္း။ ဂႏၶာရီနတ္မ်ိဳး၏ အျပား၄-ပါးကိုဆိုသည္၊ အတုလ ၀ိဇၨာမယ သိဒၶိက်မ္းမွ။
(၁) ေဆး၀ိဇၨာ ဂႏၶာရီ - နတ္ေဆးျဖင့္ စီရင္သည္၊
(၂) ျပဒါး၀ိဇၨာ ဂႏၶာရီနတ္- ျပဒါးရွင္လံုးႏွင့္စီရင္သည္၊
(၃) သံ၀ိဇၨာ ဂႏၶာရီနတ္- သံေသလံုးႏွင့္စီရင္သည္၊
(၄) အင္းမႏၲန္သမထဂႏၶာရီ၀ိဇၨာနတ္- ၎င္းတို႔၏တန္ခိုးျဖင့္ သိဒၶိၿပီးသူမ်ား။
ဂႏၶာ႐ံုမ်ိဳး ၁၀-ပါး။ ။ ဂႏၶမာဒနေတာင္ရွိ ဂႏၶမ်ိဳး ၁၀-ပါးရွိေၾကာင္းကို မဇၩိမပဏၰာသ။ ႒။ ၂၅-တို႔၌ဆို၏။
(၁) မူလဂႏၶ၊
(၂) သာရဂႏၶ၊
(၃) ေဖဂၢဳ၊
(၄) တစ၊
(၅) ပပဋိကာ၊
(၆) ခႏၶ၊
(၇) ရသ၊
(၈) ပပၹ၊
(၉) ဖလ၊
(၁၀) ပတၱ ဂႏၶ၊
၎င္းအျပည့္အစံုကို (နံ႔သာမ်ိဳး ၁၀-ပါး)၌ အက်ယ္႐ႈပါ။
ဂဗၻေသယ်ပဋိသေႏၶမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ အမိ၀မ္းတိုက္၌ ပဋိသေႏၶေနပံု ၂-မ်ိဳး။
(၁) အ႑ဇဂဗၻေသယ်- ဥျဖင့္ေနေသာအမ်ိဳး၊ ငွက္ ေျမြစသည္၊
(၂) ဇလာဗုဇ ဂဗၻေသယ်- အမိ၏၀မ္း၌ေန၍ ေမြးဖြားေသာအမ်ိဳး၊ လူ ေခြး ႏြားစသည္။
ဂမၻီရတရားႀကီး ၄-ပါး။ ။ ပိဋကတ္ေတာ္လာ နက္နဲသိမ္ေမြ႕ေသာတရားႀကီးေလးပါး၊ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ။
၁ ဓမၼ ဂမၻီရ- အေၾကာင္းအားျဖင့္ နက္နဲျခင္း၊ တရားေတာ္၏နက္နဲျခင္း၊
၂ အတၳဂမၻီရ- အက်ိဳးအားျဖင့္နက္နဲျခင္း၊ အနက္အဓိပၸါယ္နက္နဲျခင္း၊
၃ ေဒသနာ ဂမၻီရ- အႏုေလာမ ပဋိေလာမ ေဒသနာေတာ္အားျဖင့္ နက္နဲျခင္း၊ ေဟာေျပာပံု၏နက္နဲျခင္း၊
၄ ပဋိေ၀ဓဂမၻီရ- ထိုးထြင္းသိရျခင္း၌ နက္နဲျခင္း။
ဂမုန္းမ်ိဳး ၃၁-ပါး။ ။ ဤ၌ ဂမုန္းညႊန္းက်မ္းလာအတိုင္း ျပထားသည္။
(၁) ဂမုန္းျဖဴ- နႏြင္းရြက္ကဲ့သို႔ရွိ၏။ အျမစ္ျဖဴ၏၊ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေရြ႕၍ေပါက္၏၊ ထိုကို"ဂမုန္းလည္"ဟူ၍လည္း ေခၚ၏၊ အျဖဴစစ္က ေနရာမျမဲရွိ၏၊ ၎င္းကား ေၾကးျဖဴသည္၊
(၂) ဂမုန္းနီ- ဆိတ္ဖူးရြက္ကဲ့သို႔ ျပာလဲ့လဲ့ႏွင့္ ပင္ရင္းနီ၏၊ နႏြင္းတက္ကဲ့သို႔ရွိ၏၊ ထံုးမွာခတ္ေသာ္နီ၏၊ ဟသၤျပဒါးကဲ့သို႔ နီမွစစ္သည္၊ သဗၺရာဇာ အစိမ္း၊ ဖုတ္၊ တေဇၨ၊ ဘီလူးတို႔ကိုႏိုင္၏၊ ဂ၀ံထု၍ေဆာင္ ရွိမ္းၿပီး၏၊
(၃) ဂမုန္းနက္- နႏြင္းတက္ကဲ့သို႔ရွိ၏၊ ေက်ာက္မီးေသြးကဲ့သို႔ နက္၏။ သို႔မွစစ္သည္၊ ကိုယ္၌လိမ္းေသာ္ ရွိမ္းၿပီး၏၊ ဂ၀ံထု၍ေဆာင္ ရွိမ္းဆာယာေအာင္၏၊ အမႈန္႔ျပဳ၍ ေၾကးခပ္ျပားကိုလင္းေအာင္ခပ္ ေရနံတြင္သြန္း သု၀ဏၰဓမၼရာဇ္ ျဖစ္၏၊
(၄) ဂမုန္းကတိုး- အရြက္လက္၀ါးခန္႔ အရွည္၀န္း၀န္း ေျမႏွင့္တစ္ထြာခန္႔ေရာက္သည္၊ ေမႊးႀကိဳင္၏၊ ဣတၳိသွ်ိဳေကာင္း၏၊
(၅) ဂမုန္းခတၱာ- ဂမုန္းကတိုးကဲ့သို႔အရြက္အနား လက္တစ္လံုးခန္႔ ေရးေရးနီ၏၊ ဣတၳိသွ်ိဳေကာင္း၏၊
(၆) ဂမုန္းေခြးလာ- အရြက္လက္၀ါးခန္႔ အေၾကာတြင္ ျပာသာဒ္ေရာက္၏၊ ဆိတ္ဖူးရြက္ကဲ့သို႔ အဆင္းျပာျပာ စိမ္းစိမ္းညိဳညိဳရွိသည္၊ ေခြးခ်စ္တတ္သည္၊
(၇) ဂမုန္းၾကက္လာ ဆိတ္ဖူးရြက္ကဲ့သို႔ ရွိသည္၊ ျပာခ်ည္ စိမ္းခ်ည္ရွိ၏၊ ၾကက္ခ်စ္တတ္၏၊
(၈) ဂမုန္း၀က္လာ-၀မ္းနီ၍ေက်ာက္မဲ၏၊ ၀က္ခ်စ္တတ္၏၊
(၉) ဂမုန္းႏြားလာ- အေၾကာညိဳ၏၊ ၀မ္းနီ၏၊ ညိဳေမာင္းတြင္ ျဖဴျဖဴအေျပာက္ပါသည္၊ ႏြားခ်စ္တတ္၏၊
(၁၀) ဂမုန္းေျပာက္ႀကီး နႏြင္းပင္ႏွင့္တူ၏၊ ညိဳေမာင္းတြင္အျဖဴညႇင္းေျပာက္ပါသည္၊
(၁၁) ဂမုန္းေျပာက္ငယ္- ဆိတ္ဖူးရြက္ကဲ့သို႔ ဥတြင္ျပသာဒ္ေရာက္သည္၊ အရြက္ညႇင္းေျပာက္ရွိသည္၊
(၁၂) ဂမုန္းရွင္သူငယ္- ေဆးတစ္လံုးပင္ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ ငွက္ေပ်ာရြက္ကဲ့သို႔လည္းေကာင္း အဖ်ားတိတိ၀န္း၀န္းရွိ၏၊ အရြက္နီ၏၊ ငွက္ေပ်ာေခါင္း ပိန္းေခါင္းကဲ့သို႔ရွိမွ စစ္သည္၊ အမႈန္႔ျပဳဘင္ကိုျဖဴး၍ထိုး၊ ႏြားေခ်းေရမွာ ဆယ္မီးေစ့ေအာင္သြန္း၊ ဘင္ျဖဴ၏၊ ဒန္ကိုျဖဴး ဒန္ေသ၏၊
(၁၃) ရစ္ဂမုန္း- နႏြင္းသဏၭာန္ အရြက္နီသည္၊ ျပာစိမ္းစိမ္း ညႇင္းေသးေျပာက္ပါ၏၊ အရြက္ထူသည္၊ ရြက္ဖ်ားစိမ္းသည္၊ ဣတၳိသဗၺသွ်ိဳၿပီး၏၊ ေဆာင္ေသာအခါ စားေသာက္တန္ျပန္ ေသေဆးဟူသမွ်ကိုႏိုင္၏၊ က်ားေမြ မကိုက္၀ံ့၊
(၁၄) ဂမုန္းလိပ္မတြား- ဆိတ္ဖူးရြက္ႏွင့္ သဏၭာန္တူသည္၊ ကြကြရွိသည္၊ အရြက္က်ေရာက္ရာ၌ အညႊန႔္အပင္ေပါက္သည္၊ အျမစ္ေပၚသည္၊ ကြၽန္ေက်းထြက္ေျပးတတ္ေသာ္ ထမင္းဟင္းမွာအမႈန္႔ခပ္၍ေကြၽးေလ၊ မေျပးႏိုင္ၿပီ၊ဣတၳိသွ်ိဳ၊
(၁၅) ဂမုန္းလိပ္ေမ့၊ ဇရစ္၊ မေဟာရာႏွင့္တူ၏၊ အပင္ေသးေသး အရြက္တစ္ခ်ပ္တည္း၊ အျမစ္မွာတစ္လံုးတည္းရွိ၏၊ အ႐ိုးကိုဆိတ္ေသာ္ ႏို႔ရည္ကဲ့သို႔ ထြက္သည္၊ ေမ့ေစတတ္သည္၊
(၁၆) ဂမုန္းဆိတ္လာ-ခတၱာရြက္ကဲ့သို႔ နက္ေက်ာေက်ာရွိ၏၊ အျမစ္ တမာျမစ္ႏွင့္တူ၏၊
(၁၇) ဂမုန္းလိပ္လာ- ဆိတ္ဖူးရြက္ကဲ့သို႔အတြင္း၀မ္းကအေျပာက္ရွိ၏၊ အျမစ္တြင္ အေပါက္အေပါက္ရွိ၏၊
(၁၈) ဂမုန္းသဃၤာစင္- ဇလတၳာပံုကဲ့သို႔ အျမစ္လံုးလံုးေန၏၊
(၁၉) ဂမုန္းေဂၚသဇင္- တန္ျပန္ေကာင္း၏၊ ဆိုခဲ့ၿပီးေသာဂမုန္းမ်ိဳးတို႔ကို အစဥ္မွန္ေအာင္စုမူရာဇ သဗၺသွ်ိဳၿပီးေတာ့သည္၊ ျခေသၤ့၊ က်ား၊ သစ္၊ ဆင္၊ ျမင္း၊ ကြၽဲ၊ ႏြား၊ နဂါး၊ မိေက်ာင္း၊ ၀ံ၊ ဘီလူး၊ တေဇၨ၊ ၀ေန႐ုကၡ၊ ဘုမၼ႒စေသာ နတ္ၿပိတၱာ စုန္းၿပိတၱာတို႔ကိုႏိုင္သည္၊ "ဂမုန္းေပါင္း"ဟူ၏၊
(၂၀) ဂမုန္းဆင္လာ-ေဆးတစ္လံုးရြက္ႏွင့္တူ၏၊ ရြက္ေၾကာစိမ္းစိမ္းရွိ၏၊ သရက္ကင္းႏွင့္တူ၏၊ အထက္ဖ်ားကား ဆင္ေခါင္းကဲ့သို႔ရွိ၏၊ ဆင္ခ်စ္ေစတတ္၏၊ ]ဂမုန္းဆင္ ကာလက႑ိ}ဟူ၍လည္း ေခၚဆို၏၊
(၂၁) ဂမုန္းျမင္း ကာလက႑ီ- အရြက္တစ္ဖက္၏ အ႐ိုးအေၾကာအရြက္ အလံုးစံုနီ၏၊ တစ္ဖက္ကားစိမ္း၏၊ အတက္သရက္ကင္းႏွင့္တူ၏၊ ျမင္းခ်စ္၏၊
(၂၂) ဂမုန္းလူ ကာလက႑ီ- အရြက္ၾကက္ျဖဴရြက္ႏွင့္တူ၏၊ ေခါင္းတြင္ လွံႏွစ္စင္းၾကက္ေျခခတ္ အမွတ္တံဆိပ္
ရွိ၏၊ သဗၺရာဇဣတၳိသွ်ိဳ၊
(၂၃) ဂမုန္းမ- ေရႊသားသဏၭာန္ပင္လံုး ၀င္႐ိုးဖ်ားကဲ့သို႔ရွိ၏၊ ေၾကာင္ပန္းရွားေစာင္းပင္တြင္ ေပါက္တတ္၏၊
(၂၄) ဂမုန္းၾကက္ေတာင္စင္- ၾကက္ေမြးၾကက္ေတာင္ႏွင့္တူေသာရြက္ခက္ရွိ၏၊
(၂၅) ဂမုန္းသံဃာစင္ေဆးတစ္လံုးပင္ႏွင့္တူ၏၊ အေစးျဖဴနီရွိ၏၊
(၂၆) ဂမုန္းစံပါစု- ႏြားျမက္ရင္းပင္ႏွင့္တူ၏၊ အေစးထြက္၏ ရြက္သားထူထူ အ႐ိုးစိမ္းစိမ္း အျမစ္စုစုရွိ၏၊
(၂၇) ဂမုန္းလက္ညိႇဳး- လက္ညိႇဳးထိုးဟန္ရွိ၏၊ ေက်ာက္သစ္ပင္တို႔တြင္ ေပါက္တတ္၏၊
(၂၈) ဂမုန္းက်ီးေျခ- က်ီးေျခသဏၭာန္ အပင္ေသးေသးရွိ၏၊
(၂၉) ဂမုန္းလက္ဆက္- အလက္ခ်င္းဆက္ေနသည္၊ ျဖဴနီရွိ၏၊ အနီကား ပီယ၊
(၃၀) ဂမုန္းလ၀န္း- အရြက္ ကံ့ေကာ္ပိေတာက္ရြက္တို႔ႏွင့္တူ၏၊ ေခါင္းၾကက္သြန္ျဖဴႏွင့္တူ၏၊
(၃၁) ဂမုန္းျပာသာဒ္- ဆိတ္ဖူးပင္ႏွင့္တူ၏၊ အရြက္တြင္ ျပာသာဒ္ေပါက္၏၊ ပီယ။
ဂ႐ုကံႀကီးမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ ေသသည္၏အျခားမဲ့၌ အက်ိဳးေပး၍ ႀကီးေလးေသာကံႏွစ္ပါး။
၁၊ မဟဂၢဳတ္ ကုသိုလ္ကံ၊
၂၊ ပဥၥာနႏၲရိယ အကုသိုလ္ကံ။
ဂ႐ု၀မ္တရား ၈-ပါး။ ။ ၀ိနည္းစူဠ၀ါ။ ပါ။ ၄၄၄။ ႒။ ၁၂၇။ အ႒ဂ႐ုဓမၼတရားလည္းေခၚသည္၊ ဘိကၡနီမ ျပဳလိုသူမ်ား၊ သို႔မဟုတ္ ဘိကၡဳနီမမ်ား တစ္သက္ပတ္လံုး အျမဲနိစၥလိုက္နာျပဳက်င့္ရန္ အေလးအျမတ္ျပဳတရား ရွစ္ပါး။
၁၊ ရဟန္းေယာက္်ားကင္းေသာ ေက်ာင္းရပ္၌ ၀ါမကပ္ဆိုရျခင္း၊
၂၊ လခြဲတစ္ႀကိမ္ ရဟန္းေယာက္်ားမ်ားအား ဥေပါသထပုစၦက၊ ၾသ၀ါဒူပသကၤမနေခၚ ၂-ပါးေသာတရားကို ေတာင္းပန္ရျခင္း၊
၃၊ ၀ါကြၽတ္ကာလ ဥဘေတာသံဃာ့ ထံပ၀ါရဏာျပဳရျခင္း၊
၄၊ ဂ႐ုဓမၼ အဇၩာပႏၷ ဘိကၡဳနီမသည္ ဥဘေတာသံဃာ၌ ပကၡမာနတ္ကို ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း မျပတ္က်င့္ရျခင္း၊
၅၊ သိကၡမာန္အျဖစ္ ႏွစ္ႏွစ္တိုင္က်င့္ေနၿပီးမွ ဥဘေတာသံဃာ၌ ရဟန္းခံရျခင္း၊
၆၊ ရဟန္းေယာက္်ားတို႔အား တစ္စံုတစ္ခု ပရိယာယ္ သြယ္၀ိုက္နည္းႏွင့္မွ် မဆဲေရးရျခင္း၊
၇၊ ဘိကၡဳတို႔ ေဟာၾကားဆံုးမတိုင္းသာ လိုက္နာရျခင္း၊
၈၊ ယေန႔ျပဳစေသာ ရဟန္းငယ္ကေလးမ်ားအားပင္ ညြတ္တြား႐ိုေသရျခင္း။
ဂ႐ုဓမၼတရား ၅-ပါး။ ။ လူတိုင္းအေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာ 'ငါးပါးသီလ'ကို ေခၚသည္။
ဂဠဳန္ ၁၂-ပါးေဆး။ ။ အဂိၢရတ္ေ၀ါဟာရ၊ အာကာသဓါတ္ ၁၂-ပါးကို အေလးတူထိုးခ်က္ထားသည့္ ေဆးတစ္မ်ိဳး။
ဂါရ၀ ၃-ပါး။ ။ ၎င္း ၃-ပါးကိုလိုက္နာက သားေကာင္းရတနာမ်ား ရႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ ဥေတနပ်ိဳ႕၌ မံုေရြးေဇတ၀န္ ဆရာေတာ္ဆို၏၊
(၁) မိဘႏွစ္ပါးအား ႐ိုေသေလးစားရျခင္း၊
(၂) ေယာကၡမမ်ားအား ႐ိုေသေလးစားရျခင္း၊
(၃) မိမိလင္သားအား ႐ိုေသေလးစားရျခင္း။
ဂါရ၀တရား ၆-ပါး။ ။ ႐ိုေသတုပ္၀ပ္ေလးျမတ္ရမည့္ တရားေျခာက္ပါး၊ ၎င္းအားလိုက္နာျခင္းျဖင့္ ႀကီးပြားခ်မ္းသာႏိုင္သည္။
(၁) သတၳရိ သဂါရ၀- ဘုရား၌ ႐ိုေသရျခင္း၊
(၂) ဓေမၼ သဂါရ၀- တရား၌ ႐ိုေသရျခင္း၊
(၃) သံေဃ သဂါရ၀- သံဃာေတာ္၌ ႐ိုေသရျခင္း၊
(၄) သိကၡာယ သ ဂါရ၀- ကိုယ္က်င့္တရား၌ ႐ိုေသရျခင္း၊
(၅) အပၸမာေဒ သဂါရ၀- မေမ့မေလ်ာ့မႈ၌ ႐ိုေသရျခင္း၊
(၆) ပဋိသႏၴာေရ သဂါရ၀- မိတ္ဖြဲ႕ ေစ့စပ္မႈ၌ ႐ိုေသရျခင္း။
ဂါရ၀တရား ၁၀-ပါး။ ။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တိုင္း လိုက္နာ႐ိုေသေလးစားရမည့္ အရာဆယ္ပါး၊ ဤကား အဂၤုတၳိဳရ္လာ တူရာေပါင္း၍ ျပလိုက္သည္၊
(၁) ဗုဒၶဂါရ၀- ဘုရားရွင္အားေလးစားရျခင္း၊
(၂) ဓမၼဂါရ၀- တရားေတာ္အား ေလးစားရျခင္း၊
(၃) သံဃဂါရ၀- သံဃာေတာ္အားေလးစားရျခင္း၊
(၄) သိကၡာ ဂါရ၀- က်င့္ႀကံေလ့လာမႈ၌ ေလးစားရျခင္း၊
(၅) သမာဓိ ဂါရ၀-တည္ၾကည္ေျဖာင့္မတ္မႈ၌ ေလးစားရျခင္း၊
(၆) အပၸမာဒ ဂါရ၀-ေကာင္းမႈမဂၤလာ၌ မေမ့မေပါ့ ေလးစားရျခင္း၊
(၇) ပဋိသႏၲာရ ဂါရ၀- ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈ ေျပျပစ္ေခ်ာေမာေရး၌ေလးစားရျခင္း၊
(၈) ဟိရီ ဂါရ၀- မေကာင္းမႈျပဳလုပ္ရမည္မွ ရွက္ျခင္း၌ ေလးစားရျခင္း၊
(၉) ၾသတၱပၸ ဂါရ၀- မေကာင္းမႈျပဳလုပ္ရမည္မွ ေၾကာက္ျခင္း၌ ေလးစားရျခင္း၊
(၁၀) အညမည ဂါရ၀-အခ်င္းခ်င္း အတူေနသူမ်ားအား တစ္ဦးကိုတစ္ဦး ေလးစား႐ိုေသမႈရွိရျခင္း။
ဂီတအသံ ၇-တန္။ ။
(၁) တစ္ေပါက္သံ၊ ပုလဲ၊ သံလတ္၊ မဇိၩမ၊ သျဖန္၊ သံဖ်ား၊ ေတ်ာ၊ ႀကိဳးၾကာသံ၊
(၂) ႏွစ္ေပါက္သံ၊ ဒူရကသံ၊ ဂႏၶာရ ဆိတ္သံ၊
(၃) သံုးေပါက္သံ- ျပည္ေတာ္သံ၊ ႏြားလားဥသဘသံ၊
(၄) ေလးေပါက္သံ- ေအာက္ျပန္သံ၊ ဥၾသငွက္သံ၊
(၅) ငါးေပါက္သံ- ျမင္းစိုင္းသံ၊ ေၾကးခရာသံ၊ ဥေဒါင္းသံ၊
(၆) ေျခာက္ေပါက္သံ- ေျခာက္သြယ္ညြန္႔၊ ျမင္းဟီသံ၊
(၇) ခုနစ္ေပါက္သံ- ညႇင္းလံုး၊ ဆင္ေအာ္သံ၊ ရသံ၊ သံ႐ိုးလည္းဟူ၏။
ဂံုဂမံမ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ကံုကမံမ်ိဳး ၄-ပါး)၌ ျပခဲ့ၿပီ။
ဂုဏ္ဆယ္ပါးလာ၊ အလကၤာ၊ ဂါထာကဗ်ာဖြဲ႕။ ။ ပါဠိဘာသာႏွင့္ ကဗ်ာဘာသာ သီကံုးဖြဲ႕ႏြဲ႕ရာ၌ ယဥ္ေက်းမႈ အလကၤာဂုဏ္ဆယ္ပါး၊ ၎င္းကိုပင္ "သဒၵါလကၤာရ ၁၀ ပါး"ဟုလည္း ေခၚေသး၏။
(၁) ပသာဒ ဂုဏ္- ကိလိ႒ႏွင့္ ဗ်ာကိဏၰေဒါသလြတ္၍ ႏွစ္သက္ၾကည္ရႊင္ဖြယ္ေသာ စီကံုးမႈ။
(၂) သုခုမာ လထာ ဂုဏ္- သံရွည္ သံေသး ႏွစ္သက္ၾကည္ေအးဖြယ္အကၡရာမ်ားၿပီး သံဟိန္းသံ၀ါ အကၡရာ အနည္းငယ္ညႇပ္၍ စီကံုးေသာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕မ်ိဳး။
(၃) မဓုရတာ ဂုဏ္- ကာရန္တူ၊ ဌာန္တူ၊ သတ္ပံုတူတို႔ကို မ်ားမ်ားသံုး၍ ခ်ိဳသာစြာသီကံုးသြားမႈ။
(၄) သမ တာ ဂုဏ္- သံျပင္း သံညႇင္းအကၡရာတို႔ကို အညီအမွ်ထည့္သြင္းစီကံုးထားေသာ ဂါထာ ကဗ်ာ လကၤာမ်ိဳး။
(၅) ၾသဇာ ဂုဏ္- သဒၵါအနက္တို႔၌ ေနရာအားေလ်ာ္စြာ က်ဥ္းခ်ံဳး က်ယ္ခ်ဲ႕မႈႏွင့္ နာမ္ပုဒ္ခ်င္း ဆက္စပ္သံုးႏႈန္းမႈတို႔ကို အမ်ားဆံုးပါ၀င္ေစေသာ သီကံုးမႈ။
(၆) သိေလသ ဂုဏ္- ေခ်ာေမာေျပျပစ္ က်စ္လစ္ေစ့စပ္ေသာ အဖြဲ႕အႏြဲ႕မ်ိဳး။
(၇) ဥဒါရတ ဂုဏ္- ထူးေထြကဲလြန္ေသာ ဂုဏ္တို႔ကို ထိုဂုဏ္ေအာက္ မယုတ္လွ်ိဳးေစဘဲ အံ့ခ်ီးမိုးေျမႇာက္ လက္ေဖ်ာက္တီးခတ္ေလာက္ေအာင္ စီကံုးထားမႈ။
(၈) ကႏၲိဂုဏ္- ႀကီးက်ယ္ေသာစကားလံုးျဖစ္ျငားေသာ္လည္း ေလလံုးထြားသည္ဟုမဆိုသာ၊ ႏွစ္သက္ဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ စီကံုးေရးသားမႈမ်ိဳး။
(၉) အတၱ ဗ်တၱိ ဂုဏ္- အနက္အဓိပၸါယ္ သိလြယ္ေပၚလြင္ေအာင္ျပေသာ အစီအကံုးမ်ိဳး။
(၁၀) သမာဓိဂုဏ္- မုခ်မဟုတ္ ႏႈိင္းယွဥ္တင္စား ဥပစာအားျဖင့္ ဖြဲ႕ဆိုထားမႈ။
ဂုဏ္ေတာ္ထြတ္ဖ်ား၊ အျမတ္ထား၊ အျပား ၃-မ်ိဳးဆို။ ။ ေလာကသားတို႔ အထြတ္အျမတ္ထား၍ ကိုးစားေအာက္ေမ့ ပြားမ်ားၾကေသာ " ဘုရားဂုဏ္၊ တရားဂုဏ္၊ သံဃာဂုဏ္၊ " ၎င္းသံုးပါးကိုဆိုသည္။
ေဂါစရ႐ုပ္ ၇-ပါး။ ။ အာ႐ံုျဖစ္ေသာ႐ုပ္တရားစု ၇-ပါး။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို ႐ုပ္(၂၈-ပါး)၌႐ႈပါ။
ဂ်ပ္မ်ိဳး ၉-ပါး၊ ေျမြငါးမ်ား၊ က်က္စားျမစ္ပင္လယ္။ ။ ေျမြဦးေခါင္း ငါးၿမီးရွိေသာ ေရ၌ေနသည့္ေျမြဆိုးမ်ိဳးမ်ား။
(၁) ဂ်ပ္မြဲ၊
(၂) ဂ်ပ္နက္၊
(၃) ဂ်ပ္၀ါ၊
(၄) ဂ်ပ္နီ၊
(၅) ဂ်ပ္ညိဳ႕မႈိင္း၊
(၆) ဂ်ပ္ေရႊ၀ါ၊
(၇) ဂ်ပ္လံုး၊
(၈) ဂ်ပ္ရက္ေဖါက္၊
(၉) ဂ်ပ္ငန္း။
ဂြၽတ္မ်ိဳး ၂-ပါး။ ။
(၁) ဂြၽတ္႐ိုး႐ိုး၊
(၂) ေဘာ္နင္းဂြၽတ္၊ ဟု ဓါတ္သတၱဳက်မ္းတို႔၌ လာသည္။
ျဂိဳဟ္ႀကီး ၈-လံုး။ တစ္နည္း ၉-လံုး။ ။ ျဂဳိဟ္သက္ ေနရပ္ႏွင့္တကြ ေျဖလိုက္သည္။
(၁) တနဂၤေႏြ၊ ဂဠဳန္႐ုပ္၊ အေရွ႕ေျမာက္ေထာင့္၊ ၆-ႏွစ္၊
(၂) တနင္းလာ၊ က်ား႐ုပ္၊ အေရွ႕အရပ္၊ ၁၅-ႏွစ္၊
(၃) အဂၤါ၊ ျခေသၤ့႐ုပ္၊ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္၊ ၈-ႏွစ္၊
(၄) ဗုဒၶဟူး၊ ဆင္႐ုပ္၊ ေတာင္အရပ္၊ ၁၇-ႏွစ္၊
(၅) ၾကာသပေတး၊ ၾကြက္႐ုပ္၊ အေနာက္အရပ္၊ ၁၉-ႏွစ္၊
(၆) ေသာၾကာ၊ ပူး႐ုပ္၊ ေျမာက္အရပ္၊ ၂၁-ႏွစ္။
(၀) စေန၊ နဂါး႐ုပ္၊ အေနာက္ေတာင္ေထာင့္၊ ၁၀-ႏွစ္၊
(၈) ရာဟု၊ ဟိုင္းဆင္႐ုပ္၊ အေနာက္ေျမာက္ေထာင့္၊ ၁၂-ႏွစ္၊
မွတ္ခ်က္။ ။ အထက္ပါျဂဳိဟ္ရွစ္လံုးထဲသို႔ ကိတ္ျဂဳိဟ္တစ္လံုးထည့္လိုက္က ျဂဳိဟ္ႀကီးကိုးလံုးျဖစ္၏။
ျဂဳိဟ္ႀကီး ၉-လံုး တစ္နည္း။ ။ အေနာက္ (ဥေရာပ) ႏိုင္ငံတို႔၌ ေဗဒင္ပညာရွိတို႔ ယူဆေဟာေျပာၾကသည္၊ ၎င္းတို႔သည္ တနင္းလာ(လ)ျဂဳိဟ္ကို ကမၻာ၏အရံျဂဳိဟ္ဟု ဖယ္ထားၾကသည္၊ တနဂၤေႏြ(ေန)ျဂဳိဟ္ကိုမူ ျဂဳိဟ္အေပါင္းတို႔၏ မိခင္ျဖစ္၍ ျဂဳိဟ္အေပါင္းတို႔က ၎င္းတို႔၏မိခင္(ေန)ျဂဳိဟ္အား လွည့္လည္သြားလာေနရေသာေၾကာင့္ ၎င္းကိုလည္း မေရတြက္ၾကကုန္ဟူ၏။
၁ အဂၤါ၊
၂ ဗုဒၶဟူး၊
၃ ၾကာသပေတး၊
၄ ေသာၾကာ၊
၅ စေန၊
၆ ယူေရနပ္၊
၇ နက္ပ္ကြၽန္း၊
၈ ပလူတိုး၊
၉ ကြၽႏ္ုပ္တို႔ေနထိုင္ေသာ ဤကမၻာျဂဳိဟ္ဟူသတည္း။
ျဂဳိဟ္ေနျဂဳိဟ္သြားမ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ ေကာင္းကင္ျဂဳိဟ္တို႔၏ သြားလာလွည့္ပတ္မႈ၌ မွန္ကန္ျခင္း ေဖါက္ျပန္ျခင္းတို႔ကိုဆိုသည္။
၁ သီဟဇာ- မိမိသြားရမည့္ရာသီခြင္ကို ခုန္ေက်ာ္၍ ေရွ႕သို႔သြားျခင္းမ်ိဳး၊
၂ ဗ်ဂၣဇာ- ေရွ႕သို႔မသြားဘဲ ေနာက္သို႔ျပန္ခုန္ ဆုတ္နစ္ျခင္းမ်ိဳး၊
၃ နိယ႒ံဳ- ရာသီခြင္တစ္ခု၌ မိမိေနရမည့္အခ်ိန္ထက္ ပိုမိုရပ္တည္၍ ေနျခင္းမ်ိဳး၊
၄၊ သမၼာဂတ- မိမိေနရမည့္ရာသီခြင္၌ အခ်ိန္ေစ့ေန၍ အခ်ိန္မွန္၊ ရာသီခြင္မွန္ ေျပာင္းေရႊ႕သြားလာျခင္းမ်ိဳး။
Wednesday, December 17, 2008
ခ----ခက္ႀကီး ၄-ပါး၊ မွ ခြဲထားစပ္မ်ား၊
ခက္ႀကီး ၄-ပါး၊ ေက်ာ္ေရွာင္လႊား၊ မမွားခ်မ္းသာရာ။ ။ သုေတသီတို႔အတြက္ ဥမၼာဒႏၲီပ်ိဳ႕မွ ၃-ပါးယူ၍ စတုတၳ တစ္ပါးကို က်မ္းဆရာက ျဖည့္စြက္လိုက္သည္။
(၁) စစ္ေရး မက္ေရး၊ ရန္သူေဘးေၾကာင့္၊ အေျပးအလြဲ၊ ေဆြမ်ိဳးကြဲသား၊ ျပည္ထဲေရးရာ၊ ခက္သည္သာတည္း။
(၂) အစာအစား၊ ထြားထြားျမည့္ေၾက၊ ရွားပါးေလ၍၊ ေသေက် ေပ်ာက္စဲ၊ ငတ္မြတ္ကဲလွ်င္၊ ျပည္ထဲေရးထက္၊ ၀မ္းေရးခက္၏။
(၃) ထို႔ထက္မွာမူ၊ ခ်စ္ခင္သူႏွင့္၊ အတူတကြ၊ မေပါင္းရဘဲ၊ တမ္းတပူေဆြး၊ သူႏွင့္ေ၀းေသာ္၊ ျပည္ထဲေရးႏွင့္၊ ၀မ္းေရးတို႔ထက္၊ လြမ္းေရးခက္၏။
(၄) အထက္ေဖၚျပ၊ ခက္သံုး၀ထက္၊ ခက္လွတစ္ပါး၊ ထိုအစားကား၊ မပါး ထူးထံု၊ အလြန္ႏံုအ၊ ပမာဏကို၊ ဘာမွ်မသိ၊ ထိုသူထည့္၍၊ မရွိတာထက္၊ မသိခက္သည္၊ ခက္ဘိတရား၊ မ်ိဳးေလးပါးတည္း။
ခက္မ ၅-ျဖာ၊ ကိုယ္ခႏၶာ၊ က်မ္းလာ ခြဲျခားသိ။ ။ လူသတၱ၀ါ ပဋိသေႏၶေနရာ၀ယ္၊ ပဌမ ကလလေရၾကည္၊ ဒုတိယ အျမႇဳပ္၊ တတိယ သားတစ္ကေလး၊ စတုတၳ အသားစိုင္ႀကီး၊ ၎င္းအသားဆိုင္ႀကီးမွ တစ္ဆင့္၊ "ဦးေခါင္း, လက္ႏွစ္ဖက္ ေျခႏွစ္ဖက္"ေပါင္း ၅-ပါးျဖစ္ေပၚလာသည္ကို ခက္မငါးျဖာေခၚသည္။
ခင္ပြန္းေကာင္းအဂၤါ ၇-ပါး။ ။ သတၱဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၄၂၁- ၄၂၂။ ႒။ ၁၆၂-၌ အက်ယ္႐ႈ။ မိတ္ေဆြေကာင္းတို႔၌ ရွိထားရမည့္ ကိုယ္က်င့္တရား ၇-ပါး။
(၁) ဒုဒၵတံ ဒဒါတိ- ေပးႏိုင္ခက္ေသာ ၀တၳဳပစၥည္းကို ေပး၏၊
(၂) ဒုကၠရံ ကေရာတိ- ျပဳႏိုင္ခက္ေသာ ၀တၱရားကိုျပဳ၏၊
(၃) ဒုကၡမံ ခမတိ- အလြန္အမင္း သည္းခံ၏၊
(၄) ဂုယွမႆ ပရိဂုယွတိ- လွ်ိဳ႕၀ွက္ထုိက္ေသာအမႈကို မေပၚေအာင္ လွ်ိဳ႕၀ွက္ထားတတ္၏၊
(၅) ဂုယွမႆ အာ၀ီ ကေရာတိ- လွ်ိဳ႕၀ွက္အပ္ေသာအမႈကို သူ႔အား လွ်ိဳ႕၀ွက္ရန္ ေျပာၾကားေပး၏၊
(၆) အာပဒါသု န ၀ိဇဟတိ- ေဘးရန္ႀကံဳေသာအခါတို႔၌ မစြန္႔ မပစ္ထားခဲ့၊
(၇) ဓန ခိေဏန နာတိ မညတိ- ပစၥည္းမြဲေတ ဆင္းရဲေနေသာ္လည္း မထီမဲ့ျမင္မျပဳ။
ခင္ပြန္းႀကီး ၁၀-ပါး။ ။ ေတမိယဇာတက။ ပါ။ ဒု။ ၁၅၀။ ေက်းဇူးမေမ့အပ္ မျပစ္မွားအပ္ေသာ မိတ္ေဆြေကာင္းႀကီး ဆယ္ေယာက္။
(၁) ဗုဒၶ- သဗၺၫု ျမတ္စြာဘုရားသခင္၊
(၂) ပေစၥကဗုဒၶ- ဘုရားငယ္ေခၚ ပေစၥကဗုဒၶ၊
(၃) အရဟႏၲ-အာသေ၀ါကုန္ၿပီးေသာ ရဟႏၲာ၊
(၄) အဂၢသာ၀က-ျမတ္စြာဘုရား၏ လက္ယာရံ လက္၀ဲရံေခၚ သာ၀ကမ်ား၊
(၅) မာတာ- ေမြးသမိခင္၊
(၆) ပိတာ- ေမြးသဖခင္၊
(၇) ၀ုဒၶါပစာယန- အသက္ သိကၡာ ဂုဏ္၀ါ သီလ အာစာရ အမ်ိဳး စသည္တို႔၌ မိမိထက္ႀကီးျမတ္၍ ႐ိုေသအပ္သူမ်ား၊
(၈) အာစရိယ- သြန္သင္ဆံုးမ ပညာသင္ေပးတတ္ေသာ ဆရာျမတ္၊
(၉) ဟိတ ကရ- ထမင္း အေဖ်ာ္ အိပ္ယာေနရာ အ၀တ္ပုဆိုးစေသာ အာမိသႏွင့္တကြ တစ္စံုတစ္ခု ေက်းဇူးရွိဖူးသူ မွန္သမွ်၊
(၁၀) ဓမၼကထိက- ေကာင္းက်ိဳးရေရးအတြက္ တရားေဟာေပးသူ တရားေဟာ္ဆရာ။
ခဏႀကီး ၉-ပါး။ ။ အ႒ကၡဏေခၚ သာသနာေတာ္ႏွင့္မေလ်ာ္ေသာ ဌာန (ရပ္ျပစ္ ၈-ပါးႏွင့္ ဗုဒၶဳပၸါဒ န၀မကၡဏကို ေပါင္းေသာ္) ခဏႀကီး ကိုးပါးျဖစ္၏။
ခဏငယ္ ၃-ခ်က္။ ။ အဘိဓမၼာ ေ၀ါဟာရျဖစ္သည္။
(၁) ဥပါဒ္- ႐ုပ္ နာမ္တို႔၏ ျဖစ္ဆဲခဏ၊
(၂) ဌီ- ႐ုပ္ နာမ္တို႔၏ တည္ဆဲခဏ၊
(၃) ဘင္- ႐ုပ္နာမ္တို႔၏ ခ်ဳပ္ဆဲခဏ။
ခႏၲီအက်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ (သည္းခံျခင္းအက်ိဳး ၅-ပါး)မွာ ၾကည့္ေလ။
ခႏၲီတရား ၂-ပါး။ ။ ေကာင္းမႈ လုပ္ငန္းတရားအတြက္ သည္းခံျခင္းမ်ိဳး ၂-ပါး။
(၁) အဓိ ၀ါသန ခႏၲီ- ခ်မ္း ပူဆာ မြတ္ စသည္မ်ိဳးႏွင့္ အမ်က္ေဒါသစသည္တုိ႔ကိုပါ သည္းခံေအာင့္အည္းမႈမ်ိဳး၊
(၂) အႏုေလာမ ခႏၲီ-ဥဒယဗၺယဥာဏ္မွစ၍ အႏုေလာမဥာဏ္အထိကို ေခၚသည္၊
"အႏုေလာမ ခႏၲီတိ န၀ ၀ိပႆနာ ဥာဏာနိ"။
ခႏၲီပါရမီတရားမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ လူ နတ္ နိဗၺာန္ကို ရည္မွန္း၍ ၾကမ္းတမ္းျပစ္မွားမႈေဒါသတို႔မွ သည္းခံျခင္းတရား၃-ပါး။
(၁) ခႏၲီပါရမီ- ေရႊ ေငြ ဥစၥာစသည့္ အပျဖစ္ေသာ ၀တၳဳပစၥည္းတို႔အတြက္ သည္းခံျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) ခႏၲီ ဥပပါရမီ- ေျခ လက္ မ်က္စိစေသာ ကိုယ္တြင္း၀တၳဳတို႔အတြက္ သည္းခံျခင္း၊
(၃) ခႏၲီ ပရမတၳ ပါရမီ- မိမိအသက္ကို သတ္ျဖတ္ဖ်က္ဆီးရာ၌ သည္းခံျခင္းမ်ိဳး။
ခႏၶာ ၃-ပါး၊ ျမတ္ဘုရား၊ ေဆာင္ထား ကိုယ္၌သာ။ ။ သုတ္သီလကၡန္ သုဘသုတ္၌ ေဟာေတာ္မူသည္။
(၁) သီလကၡႏၶာ- သီလေစာင့္စည္းမႈ တရားစု၊
(၂) သမာဓိကၡႏၶာ- တည္ၾကည္မႈ စ်ာန္သမာဓိ တရားစု၊
(၃) ပညာကၡႏၶာ- ၀ိပႆနာÓဏ္ ပညာတရားစု။
ခႏၶာ ၅-ခု၊ ဆင္းရဲစု၊ ၾကည့္႐ႈဖ်က္ဆီးရာ။ ။ ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္။ ပါ။ ၁။ ၎င္း။ ႒။ ၂၂၉-၌ အက်ယ္႐ႈ။ ႐ုပ္ နာမ္ တရားတို႔၏ စုေပါင္းအမည္ ငါးပါး၊ လကၡဏာေရး ၃-ပါးျဖင့္ ဆင္ျခင္ဖ်က္ဆီးရာ၏။
(၁) ႐ူပကၡႏၶာ-႐ုပ္ ၂၈-ပါးကိုေခၚသည္၊ ႐ုပ္ခႏၶာ၊
(၂) ေ၀ဒနကၡႏၶာ- ေ၀ဒနာေစတသိက္ကိုေခၚသည္၊ 'နာမ္ခႏၶာ'
(၃) သညာကၡႏၶာ- သညာေစတသိက္ကိုေခၚသည္၊ 'နာမ္ခႏၶာ'
(၄) သခၤါရကၡႏၶာ- ေ၀ဒနာ သညာမွ တစ္ပါးေသာ ေစတသိက္ငါးဆယ္ကို ေခၚသည္၊ 'နာမ္ခႏၶာ'
(၅) ၀ိညာဏကၡႏၶာ- စိတ္တရားစုဟူသမွ်ကို ေခၚသည္၊ 'နာမ္ခႏၶာ'။
ခမည္းေတာ္သတ္၊ မင္းငါးရပ္၊ အျပတ္ လူထုရွင္း။ ။
(၁) ဆရာအေပါင္းမွားေသာ အဇာတသတ္မင္း၊ ခမည္းေတာ္ဗိမၺိသာရမင္းကိုသတ္ နန္းတက္၊
(၂) ဥဒယဘဒၵမင္း၊ ဖခင္အဇာအသတ္မင္းကိုသတ္ နန္းတက္၊
(၃) အႏု႐ုဒၶါမင္းသား၊ ဖခင္ ဥဒယဘဒၵမင္းကိုသတ္ နန္းတက္၊
(၄) မ႑မင္းသား၊ ဖခင္အႏု႐ုဒၶါမင္းကိုသတ္ နန္းတက္၊
(၅) နာဂဒါသမင္းသား၊ ဖခင္ မ႑မင္းကိုသတ္၍ နန္းတက္ေသာအခါ ျပည္သူလူထုက အဖသတ္မင္း ငါးဆက္ကိုအျပတ္
ရွင္းကာ မင္းအသစ္ ေရြးေကာက္၍ နန္းေျမႇာက္ၾကသည္။
ခရီးခက္ႀကီးမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ ၎င္း၏ သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ကို (ကႏၲာရမ်ဳိး ၈-ပါး)၌ ျပဆိုခဲ့ၿပီ။
ခရီးရွည္ ေဒသစာရီသြားရျခင္း၏ အက်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ပဥၥဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၂၂၄။ ႒။ ၈၁-၌ အက်ယ္႐ႈပါ။
(၁) အသစ္အသစ္ တရားစကားကို ၾကားနာရျခင္း၊
(၂) ၾကားၿပီးသား တရားစကားကို ထပ္မံၾကားနာရ၍ သံသယကင္းျခင္း၊
(၃) ပရိတ္သတ္ထဲ၌ ရဲ၀ံ့စြာ ေျပာေဟာႏိုင္ျခင္း၊
(၄) အနာေရာဂါကင္းျခင္း၊
(၅) မိတ္ေဆြ ဒကာေပါမ်ားျခင္း။
ခါးႀကိဳးတန္ဆာ၊ မ်ိဳး ၅-ျဖာ၊ မိန္႔မွာ ရာဇ၀င္။ ။ ခါး၌ လွပေစရန္တန္ဆာဆင္ေသာ ေရႊ ေငြ ပုလဲစေသာရတနာႀကိဳးမ်ား၊
(၁) က၀ဥၥီ- ႀကိဳးတစ္သြယ္ရွိေသာ ခါးႀကိဳး၊
(၂) သတၱတိ- ခုနစ္သြယ္ရွိေသာ ခါးႀကိဳး၊
(၃) ေမခလာ- ရွစ္သြယ္ရွိေသာ ခါးႀကိဳး၊
(၄) ရတနာ- ဆယ့္ေျခာက္သြယ္ရွိေသာ ခါးႀကိဳး၊
(၅) ကလာပ-ႏွစ္ဆယ့္ငါးသြယ္ရွိေသာ ခါးႀကိဳး။
ခံု႐ံုးမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ တိုင္းျပည္ခ႐ိုင္ ႏိုင္ငံအရပ္ရပ္ရွိ႐ံုးေတာ္တို႔၌ မျပတ္မစဲ ခက္ခဲေသာတရားမ်ားကို ဆံုးျဖတ္ေပးရေသာ ခံု႐ံုးမ်ိဳး ၂-ပါး။
(၁) သမၼတခံု- ခံုေတာ္ေမာင္က်ဖမ္းတို႔ကဲ့သို႔ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္းေသာသူကုိ အမ်ားက ၀ိုင္း၍ သမုတိေပးကာ ခံုသူႀကီးအရာ
တင္ေျမႇာက္လ်က္ အဆံုးအျဖတ္ကိုခံယူေသာ သမၼတခံု႐ံုး၊
(၂) ညိႇခံု-ျဖတ္ထံုးေပးခက္၍ နက္နဲေသာတရားမ်ိဳးကို အမ်ားခံုလူႀကီးတို႔စု႐ံုးကာ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးေပး၍ေ၀ဖန္ဆံုးျဖတ္ရ ေသာ ညိႇခံု႐ံုး။
ခုနစ္ျပည္ေထာင္မင္း ၇-ပါး။ ။ သုတ္မဟာ၀ါ ပရိနိဗၺာနသုတ္ ဓါတ္ေတာ္ေ၀ခဏ္း၌ ထင္ရွားေသာ သာသနာျပဳ မင္းမ်ား။
(၁) ရာဇၪဂိဟ္ျပည္ အဇာတသတ္မင္း၊
(၂) လိစၦ၀ီမင္း- လိစၦ၀ီျပည္၊
(၃) မလႅာမင္း မလႅာျပည္၊
(၄) ကပၸိလ၀တ္မင္း ကပၸိလ၀တ္ျပည္၊
(၅) အလႅကပၸမင္း အလႅကပၸျပည္၊
(၆) ေကာလိယမင္း ေကာလိယျပည္၊
(၇) ပါ၀ါမင္း ပါ၀ါျပည္။
ခိုးျခင္းအဂၤါ ၅-ပါး။ ။ ၎င္း၏သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ကို (အဒိႏၷာဒါန္အဂၤါ ၅-ပါး)၌ ျပဆိုခဲ့ၿပီ။
ခိုးျခင္း ၂၅-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ ပါဠိေတာ္ ၆၅။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၂၆၃- ၃၃၀- ၃၃၁- ၃၃၂ တို႔၌ အက်ယ္႐ႈ။ ရဟန္းေတာ္မ်ားအတြက္ ပါရာဇိကဥပေဒပုဒ္မ ၂၊ အဒိႏၷာဒါန္သိကၡာပုဒ္၏ အေသးစိတ္ရွင္းလင္းခ်က္ ၂၅-ပါး။
(၁) နာနာဘ႑ ပဥၥက ေခၚ ပိုင္ရွင္မေပးေသာ သက္ရွိသက္မဲ့ ပစၥည္းဘ႑ာ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေအာက္ပါနည္း ငါးပါးျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) အာဒိနယ- ေက်ာင္း အိမ္ ေျမ ျခံစသည္တို႔ကို လိမ္ညာေသာနည္းျဖင့္ တရားဆင္ကာ စြဲဆို ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္က စိတ္ေလ်ာ့၀န္ခ်လိုက္လွ်င္ ပါရာဇိက၊
(ခ) ဟရဏ-သည္ပိုးထမ္းေဆာင္လာေသာ သူ႔ပစၥည္းကို ကိုယ့္ဥစၥာျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆိုစြပ္စြဲ၍ ထမ္းေဆာင္လာေသာ သူ၏ကိုယ္ေပၚမွ က်ေစလ်က္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ သူ႔ကိုယ္ေပၚမွခ်လိုက္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဂ) အ၀ဟရဏ-သူတစ္ပါးေခတၱအပ္ႏွံထားေသာ သူပိုင္ဥစၥာဘ႑ာကို မအပ္ပါဟူ၍လည္းေကာင္း ငါ့ဥစၥာျဖစ္သည္ ငါ့ဟာ ျပန္မေပးႏိုင္ေတာ့ဘူးဟုလည္းေကာင္း၊ လိမ္ညာေျပာဆိုလ်က္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္စိတ္ေလွ်ာ့၀န္ခ်သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ဣရိယာပထ၀ိေကာပန- ထမ္းပိုးေဆာင္ရြက္လာေသာ သူတစ္ပါးဥစၥာကို ထမ္းေဆာင္ လာသူႏွင့္တကြ ထမ္းလာသည့္ဥစၥာကိုပါ ခိုးယူအံ့ေသာအႀကံျဖင့္ ပစၥည္းေရာလူပါ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္စိတ္ေလွ်ာ့ၿပီး ဒုတိယေျခလွမ္းၾကြသည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(င) ဌာနာစ၀န- သူခ်ထားေသာ ပစၥည္းဥစၥာကို ခုိးယူလိုစိတ္ျဖင့္ မူလေနရာမွ ေရြ႕ေအာင္ ၾကြေအာင္လုပ္ျခင္းမ်ိဳး၊ ေရြ႕သည္ ၾကြသည္ႏွင့္ ပါရာဇိက က်ေတာ့၏၊ နာနာဘ႑ ပဥၥကၿပီး၏။
(၂) ဧကဘ႑ ပဥၥက- ဤ၌ သက္ရွိ သ၀ိညာဏကျဖစ္ေသာ ဘ႑ာကိုသာ ယူရသည္၊ ခိုးယူျခင္းနည္း ငါးပါးမွာ နာနာဘ႑ပဥၥကအတိုင္း အာဒိနယ, ဟရဏ, အ၀ဟရဏ, ဣရိယာပထ ၀ိေကာပန, ဌာနာစ၀န နည္းတို႔ျဖင့္ အတူတူပင္မွတ္ေလ၊ ဧကဘ႑ ပဥၥကၿပီး၏။
(၃) သာဟတၳိက ပဥၥက- ဤ၌ သက္မဲ့ျဖစ္ေသာ အ၀ိညာဏကပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္မေပးပဲ ေအာက္ပါငါးနည္းျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) သာဟတၳိက မိမိကိုယ္တိုင္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး။
(ခ) အာဏတၳိက-ဤသူ၏ဘ႑ာကို သြားခိုးေခ်ဟု ေစခိုင္းျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) နိႆဂၢိယ- ကင္းခြန္ အေကာက္ေတာ္စသည္ မေပးရေအာင္ ဤဖက္နယ္ျခားမွ ထိုဖက္နယ္ေျမသို႔က်ေအာင္ ပစၥည္းဥစၥာကို ပစ္သြင္း၍ သို႔မဟုတ္ တစ္နည္းနည္းျဖင့္ ႀကံဆ၍ ခိုးယူသြားျခင္းမ်ိဳး၊
(ဃ) အတၳ သာဓက- ထိုသူ၏ဘ႑ာကို အခြင့္သာတဲ့အခါ စြမ္းႏိုင္တဲ့အခါကိုေစာင့္ၿပီး ခိုးယူလိုက္ရမည္ဟု ေစခုိင္းထားလ်က္ ခိုးယူေစျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ဓုရ နိေကၡပ-တရား၌စြဲ၍ယူျခင္း လိမ္ညာလွည့္ပတ္၍ယူျခင္း၌ ဥစၥာပိုင္ရွင္က ငါေတာ့႐ႈံးပါၿပီ၊ ငါ့ဥစၥာေတာ့ မရေတာ့ ပါဘူးဟု ၀န္ခ်လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊ သာဟတၳိက ပဥၥက ၿပီး၏။
(၄) ပုဗၺ ပေယာဂ ပဥၥက- အရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါနည္းငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူျခင္း။
(က) ပုဗၺ ပေယာဂ- ၎င္းခိုးနည္းကား အာဏတၳိကႏွင့္ သေဘာတူျဖစ္၏၊
(ခ) သဟပေယာဂ-လယ္ေျမ ျခံေျမစသည္ကို နယ္ျခားမွတ္တိုင္ငုတ္စသည္ကိုႏုတ္၍ ေရႊ႕ေျပာင္းစိုက္ႏွက္ခိုးယူျခင္း၊
(ဂ) သံ၀ိဓါ ၀ဟာရ- အခ်င္းခ်င္း စုေပါင္းတိုင္ပင္၍ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ တိုင္ပင္စဥ္အခါက သေဘာတူ ပါသူသည္
ခုိးရာ၌ ပါပါ မပါပါ ပါရာဇိက၊
(ဃ) သေကၤတ ကမၼ- အခ်ိန္ကာလ နာရီအပိုင္းအျခား မွတ္သား ခ်ိန္းခ်က္လ်က္ ဤမည္ေသာဘ႑ာကို
ခိုးယူေတာ့ဟု ခိုးခိုင္းျခင္းမ်ိဳး၊ သူေပးေသာအခ်ိန္ႏွင့္ ပစၥည္းအတိုင္း ခိုးယူေသာ္ ပါရာဇိက၊
(င) နိမိတၱကမၼ- မ်က္စိမွိတ္ျခင္း၊ လက္ေျမႇာက္ျခင္းစေသာ အမွတ္နိမိတ္သညာ တစ္ခုခုထား၍ ခိုးခိုင္းျခင္းမ်ိဳး၊
နိမိတ္ျပဳလိုက္သည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ခိုးျငားအံ့နိမိတ္ျပသူ ပါရာဇိက၊ ပုဗၺပေယာဂပဥၥက ၿပီး၏။
(၅) ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥက- ပိုင္ရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါနည္းငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) ေထယ်ာ ၀ဟာရ- နံရံစသည္ ေဖါက္ထြင္းဖြင့္ျဖဲ၍ခိုးျခင္း၊ ေတာင္း တင္း ခိ်န္ အေလးစသည္တို႔ကို
စဥ္းလဲေကာက္က်စ္၍ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊
(ခ) ပသယွာ၀ဟာရ- ႏိုင္ထက္စီးနင္းျပဳ၍ယူျခင္း၊ ဓါးျပတိုက္ယူျခင္း၊ ပုန္ကန္ထၾကြ၍ယူျခင္း၊ မင္းစိုးရာဇာတို႔သည္ ရသင့္ေသာအခြင့္ထက္ အာဏာျပ၍ ပိုမိုေကာက္ခံျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) ပရိကပၸါ၀ဟာရ- ဤ၌
၁- ဘ႑ာပရိကပၸ ေခၚ အထည္အလိပ္ကိုသာ ယူအံ့ဟူႀကံစည္လ်က္ အခန္းတြင္းသို႔၀င္သြားၿပီး ေမွာင္ထဲ၌
အထုပ္ႀကီးကိုထမ္းယူလာလ်က္ ၾကည့္ေသာအခါ အထည္မဟုတ္ဘဲ ခ်ည္ခင္ေတြျဖစ္ေနပါအံ့ ပါရာဇိကမက်၊
အထည္လိပ္ျဖစ္ေနပါက ပါရာဇိကက်၏။
၂- ၾသကာသပရိကပၸ ေခၚ အရပ္ျဖင့္ ပိုင္းျခားႀကံစည္၍ခိုးျခင္းကား ဤျခံ၀င္းအတြင္း၌
ငါ့ကိုေတြ႕ျမင္ပါမူ ဤပစၥည္းဥစၥာကို ဤျခံ၀င္းအတြင္း၌လွည့္လည္ရင္း ၾကည့္႐ႈရန္ကိုင္လာသေယာင္ေဆာင္၍
ျပန္ေပးလိုက္အံ့၊ အကယ္၍ တစ္စံုတစ္ေယာက္ႏွင့္မွ မေတြ႕ရပါမူ ခိုးယူသြားအံ့ဟူေသာအႀကံျဖင့္ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊
အပိုင္းအျခား လြန္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ပဋိစၦႏၷာ၀ဟာရ- ပန္းျခံ ေရခ်ိဳးဆိပ္စသည္တို႔၌ သူတစ္ပါးခြၽတ္ခ်ထားေသာ ဘ႑ာကို ခိုးလိုစိတ္ႏွင့္
ေနာက္မွယူအံ့ဟုႀကံလ်က္ ေျမမႈန္႔ ျမက္မႈိက္စသည္တို႔ျဖင့္ ဖံုးအုပ္ထားၿပီး ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ကုသာ ၀ဟာရ- မဲလိပ္ စာေရးတံစသည္တို႔ကို မိမိသို႔အေကာင္းရရန္ႀကံစည္လ်က္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ နည္းပရိယာယ္ျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥကၿပီး၏။
ခိုးျခင္းပေယာဂမ်ိဳး ၆-ပါး။ ။
(၁) သ ဟတၳိက- ကိုယ္တိုင္ခိုးျခင္း၊
(၂) အာဏတၱိက-ေစခိုင္း၍ ခိုးျခင္း၊
(၃) နိသဂၢိက- ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းပစ္လႊင့္ခိုးျခင္း၊
(၄) ထာ၀ရ- တင္း ေတာင္း လိမ္ ခ်ိန္လိမ္စသည္ျပဳ၍ခိုးျခင္း၊
(၅) ၀ိဇၨာမယ- အေမ့ အဟန္႔စေသာ အတတ္ပညာျဖင့္ခိုးျခင္း၊
(၆) ဣဒၶိမယ- တန္ခိုးျဖင့္ ခိုးျခင္း။
ခိုးသားဓါးျပႀကီးတို႔ လိုက္နာေစာင့္ထိန္းသည့္ အဂၤါ ၈-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္တို႔ကို (သူခိုးဓါးျပႀကီးတို႔ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းသည့္ အဂၤါ ၈-ပါး)၌ ၾကည့္ပါ။
ခိုးသားဓါးျပတို႔ မွီခိုအားထားရာမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္တို႔ကို (သူခုိး ဓါးျပ သူပုန္တို႔ မွီခိုအားထားရာႀကီး ၅-ပါး)၌ ၾကည့္ပါ။
ခိုက္ရန္ျဖစ္ေၾကာင္းတရား ၉-ပါး၊ တစ္နည္း ၁၀-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ရန္ၫိုးဖြဲ႕ေၾကာင္းတရား ၁၀-ပါး) ဟူေသာ စကားရပ္၌ၾကည့္ပါ။
ေခတ္ ၃-ပါး။ ။ ဥပရိပဏၰာသ။ ပါ။ ၁၁၀။ ႒။ ၇၉။ ပါရာဇိကဏ္။ ႒။ ၁၂၉။ အဂုၤတၱရ။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၃၅၈။ သေမၼာဟ၀ိေနာဒနီ။ ၄၁၁- တို႔၌႐ႈပါ။ ဗုဒၶဘုရားသခင္ႏွင့္စပ္ေသာ နယ္ပယ္သံုးပါးကို ဆိုသည္။
(၁) ဇာတိေခတ္ ပဋိသေႏၶေနေသာခါ တုန္လႈပ္သည့္ စၾကာ၀ဠာတစ္ေသာင္းတိုက္ အတြင္းကိုေခၚသည္၊
(၂) အာဏာေခတ္-ဓမၼစက္ အာဏာေတာ္ျပန္႔ႏွံ႕ရာ စၾက၀ဠာကုေဋတစ္သိန္းအတြင္းကိုေခၚသည္။
(၃) ၀ိသယေခတ္- သဗၺၫုတ Óဏ္ေတာ္ျမတ္၏ က်က္စားရာ မေရမတြက္ႏိုင္ေသာ စၾက၀ဠာတို႔ကိုေခၚသည္။
ေခါင္းေလာင္းႀကီး ၁၀-လံုး။ ။ ကမၻာေက်ာ္ေခါင္းေလာင္းႀကီးမ်ားဟု (ပီးရာ့စ္- စြယ္စံုက်မ္း၊ ႐ုပ္စံုသစ္-စြယ္စံုက်မ္း၊ ျမန္မာ့- စြယ္စံုက်မ္း၊ ၀ွစ္တကာအယ္လ္မင္နစ္) စသည့္ ကမၻာ႔စာေပ၀င္ ထင္ရွားေသာက်မ္းစာအုပ္ႀကီးမ်ားမွ ထုတ္ႏုတ္ေဖၚျပသည္။
၁။ ဇာကိုလိုေကာလ္-ေခၚ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ ဆိုဗီယက္သမၼတႏိုင္ငံ၌ ၁၇၃၃-ခုႏွစ္၌သြန္းေလာင္းသည္၊ အေလးခ်ိန္ တန္ (၂၀၀)မွ် ပမာဏရွိ၍ ပိႆာခ်ိန္ (၁၂၈၀၀၁)မွ် ရွိေလသည္၊ အျမင့္ (၁၉)ေပ၊ ၃-လက္မ၊ ထိပ္၀ (၂၂)ေပ၊ ဒု ၂-ေပရွိသည္ဟူ၏။ ၎င္းကို ေခါင္းေလာင္းဘုရင္ႀကီးဟုလည္း ေခၚဆိုၾကကုန္သည္။
၂။ ဆိုဗီယက္သမၼတႏိုင္ငံ၊ လီနင္ဂရက္ၿမိဳ႕အနီး ကရာ့စႏိုဗာဒါရက္စ္ၿမိဳ႕၌ရွိေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ အေလးခ်ိန္ (၁၇၁)ရွိသည္၊ ပိႆာခ်ိန္အားျဖင့္ (၁၀၉၄၄၀)ရွိ၏။
၃။ ဆိုဗီယက္သမၼႏိုင္ငံ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕၌ပင္ရွိေသာေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ အေလးခ်ိန္တန္ (၁၁၀)ရွိသည္၊ ပိႆာခ်ိန္ (၇၀၄၀၀)ရွိသည္။
၄။ မင္းကြန္းေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ျမန္မာသကၠရာဇ္ (၁၁၇၀)ခုႏွစ္၊ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္က သြန္းေလာင္းသည္၊ အေလးခ်ိန္ (၈၇)တန္ ပိႆာခ်ိန္ (၅၅၆၈၁)ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္၊ အျမင့္ေပ (၂၀) ၃- လက္မ၊ အ၀န္း (၁၆)ေပ၊ ၉-လက္မ၊ ဒု ၆-လက္မမွ ၁၂-လက္မအထိရွိသည္၊ သို႔ေသာ္ ျမန္မာတို႔၏ ႏႈတ္ဖ်ား၌ "မမင္းျဖဴမွန္မွန္ေျပာ" ဟု (၅၅၅၅၅၅)ပိႆာခ်ိန္အားျဖင့္ ငါးသိန္း ငါးေသာင္း ငါးေထာင္ ငါးရာ ငါးဆယ္ ငါးပိႆာမွ် ပမာဏျပဳၾကကုန္၏။
၅။ ဂရိတ္ဘဲလ္ေခၚ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ ပီကင္းၿမိဳ႕၌ရွိသည္၊ အေလးခ်ိန္ ၅၃-တန္ျဖစ္၍ ပိႆာခ်ိန္ (၃၃၉၂၀)မွ် ရွိေလသည္။
၆။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ကြိဳင္ဒြန္ၿမိဳ႕၌သြန္းေလာင္း၍ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ျမစ္ဆိပ္ကမ္း ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္း၌ ထားရွိေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး (၂၅)တန္ရွိ၍ ပိႆာခ်ိန္ (၁၆၀၀၀)ရွိလ်က္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၌ အႀကီးဆံုး ေခါင္းေလာင္းျဖစ္သည္ ဟူ၏။
၇။ အင္ပါရာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ ျပည္သူ႔သမၼဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ကိုလံုးၿမိဳ႕၌ရွိသည္၊ အေလးခ်ိန္ (၂၄)တန္၊ ပိႆာခ်ိန္ (၁၅၃၆၀)ရွိသည္၊ ထိုေခါင္းေလာင္းႀကီး၏ သမိုင္းဆက္ကား ၁၈၇၀-၇၁ ခုႏွစ္စစ္ပြဲ၌ ျပင္သစ္တို႔ထံမွ ယူေဆာင္လာသည့္ အေျမႇာက္ႀကီး ၂၂-လက္မွ သတၳဳမ်ားကိုက်ိဳ၍ ေခါင္းေလာင္းသြန္းလုပ္ရာ အေလးခ်ိန္ (၂၇)တန္ရွိေသာ အင္ပါရာေခါင္းေလာင္းႀကီး အမည္တြင္ခဲ့ဖူးသည္၊ ထို႔ေနာက္ဂ်ာမနီတြင္ ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ားလုပ္ရန္ သတၳဳမ်ားလိုေနျပန္၍ ထိုေခါင္းေလာင္းႀကီးကို ၁၉၁၇-ခုႏွစ္၌ က်ိဳလိုက္ရၿပီး ၁၉၂၃-ခုႏွစ္၌ အသစ္တဖန္ ျပန္လည္သြန္းလုပ္ၾကျပန္ရာ (၂၄)တန္သာရွိေတာ့သည္ဟူ၏။
၈။ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ နန္ကင္းၿမိဳ႕ေတာ္၌ရွိေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ အေလးခ်ိန္ (၂၂)တန္ ရွိ၍ ပိႆာခ်ိန္ (၁၄၀၈၀) ရွိေလသည္။
၉။ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၊ စိန္ေပါလ္ဘုရားရွိခိုးေက်ာင္း၌ထားရွိေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ အေလးခ်ိန္ ၁၇-တန္မွ် ပမာဏရွိ၍ ပိႆာခ်ိန္ (၁၀၈၈၀)မွ် ရွိေလသည္။
၁၀။ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ ၀က္စ္မင္နစ္စတာၿမိဳ႕၊ ပါလီမန္လႊတ္ေတာ္ (ဘစ္ဘင္)နာရီစင္ႀကီး၌ ထားရွိ
ေသာ ေခါင္းေလာင္းႀကီး၊ အေလးခ်ိန္ (၁၃)တန္ခြဲရွိ၍ ပိႆာခ်ိန္ (၈၆၄၀)မွ် ပမာဏရွိသည္၊ ထိုေခါင္းေလာင္းသံျဖင့္ ဂနင္းနစ္စံေတာ္ခ်ိန္ ကို လန္ဒန္ၿမိဳ႕ရွိ ဘီ-ဘီ-စီအသံလႊင္းဌာနမွ ႏိုင္ငံတကာသို႔ အသံလႊင့္ေပးေနသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ ဤမွ် ႀကီးက်ယ္သည့္ေခါင္းေလာင္းႀကီးမ်ား၏အေလးခ်ိန္ကို အတိအက် ရႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ၊ စတင္ သြန္းေလာင္းစဥ္က အခ်ိန္ပမာဏကိုျပျခင္းသာျဖစ္၍ သြန္းလုပ္ၿပီးေသာအခါ ယုတ္ေလ်ာ့မႈမ်ား ရွိေပလိမ့္မည္။
ေခါဘဏီအျပား မ်ိဳး ၅-ပါး၊ တပ္သားဖြဲ႕ပံုအဘယ္နည္း။ ။ စာေပ၌ 'ေခါဘဏီ'ဟု မေခၚ၊ 'အေကၡာဘိဏီ' ဟုေသာ ေခၚ၏၊ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အေကၡာဘိဏီမ်ိဳး ၅-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ခဲဘြယ္မ်ိဳးျပား၊ ၁၂-ပါး၊ ဘုရားပညတ္ခ်က္။ ။ ဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ေဘာဇဥ္ႏွင့္ျခားနားသည့္ စားဘြယ္ေ၀ါဟာရတစ္မ်ိဳး။ ၀ိနည္းပါစိတ္အ႒ကထာ။
(၁) မူလ ခါဒနီယ- စားေကာင္းေသာ သစ္ျမစ္ ခဲဘြယ္မ်ား၊ ပံု- နပဲ, ၾကြက္, နေပါင္းစသည္မ်ိဳး၊
(၂) ကႏၵ ခါဒနီယ- သစ္ဥသစ္ဖုခဲဘြယ္မ်ား၊ ပံု- ေပါက္ဥ, ကန္ဇြန္းဥ, ေမ်ာက္ဥ, စသည္မ်ား၊
(၃) မုဠာလ ခါဒနီယ- ၾကာစြယ္, ၾကာရင္းမ်ိဳး၊
(၄) မတၳက ခါဒနီယ-အေညႇာင့္ခဲဘြယ္မ်ား၊ ပံု- ထန္းျမစ္ေညႇာင့္စသည္မ်ိဳး၊
(၅) ခႏၶ ခါဒနီယ- ပင္စည္ခဲဘြယ္မ်ား၊ ပံု- ၾကံပင္ စသည္မ်ိဳး၊
(၆) တစ ခါဒနီယ- အခြံအေခါက္ခဲဘြယ္မ်ား၊
(၇) ပတၱ ခါဒနီယ- အရြက္, သစ္ရြက္ ခြဲဘြယ္မ်ိဳး၊
(၈) ပုပၹ ခါဒနီယ- အပြင့္ သစ္ပြင့္ ပန္းပြင္းခဲဘြယ္မ်ိဳး၊
(၉) ဖလ ခါဒနီယ-အသီးအႏွံခဲဘြယ္မ်ိဳး၊
(၁၀) အ႒ိ ခါဒနီယ- သစ္ေစ့ အဆန္ျဖစ္ေသာ ခဲဘြယ္မ်ိဳး၊ ပံု- သစ္ဆိမ့္ç ဗာတံ စသည္မ်ား
(၁၁) ပိ႒ ခါဒနီယ- မံု႔ခဲဘြယ္ေခၚ ပဲ, ဂ်ံဳ, ေျပာင္းမႈန္႔တို႔ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာမံု႔မ်ား၊
(၁၂) နိယ်ာသ ခါဒနီယ- သစ္ပင္မွထြက္ေသာ အေစးခဲဘြယ္မ်ိဳး၊ ပံု-ဟိဂႋုလ္ စသည္မ်ား။
ခ်က္ကို လက္ျဖင့္သံုးသပ္၍ သေႏၶတည္သူ ၂-ေယာက္။ ။ ပိဋကတ္ေတာ္၌ထင္ရွားေသာ
ပုဂိၢဳလ္ထူးမ်ား ျဖစ္သည္။
(၁) ဒုကူလရေသ့ က ပါရိကာရေသ့မ၏ခ်က္ကို လက္်ာလက္ျဖင့္သံုးသပ္၍ "သု၀ဏသာမ"ေခၚ သု၀ဏၰသွ်မ္ သတို႔သား သေႏၶတည္သည္၊
(၂) မာတဂၤရေသ့သည္ ပုေဏၰးမ၏ခ်က္ကို လက္်ာလက္ျဖင့္သံုးသပ္၍ မ႑ဗ်လုလင္ သေႏၶရသည္ ဟူ၏။
ခ်စ္ၾကည္အပ္စြာ၊ မ်ိဳး ၁၀-ျဖာ၊ လိုက္နာဘယ္သို႔က်င့္မည္နည္း။ ။ ၾသ၀ါဒထူးပ်ိဳ႕၌ ခ်စ္ၾကည္ရာသည္ဆယ္ပါးကိုဤသို႔က်င့္ေဆာင္ရန္ မိန္႔ၾကား၏။ ခ်စ္ၾကည္ရာသည္ ဆယ္ပါးမည္ကား၊
(၁) ေသြးရည္ရင္ႏွစ္၊ သားကိုခ်စ္က၊ က်ိဳးျပစ္ျပသ၊ ဆံုးမႏိုင္ေစ၊
(၂) အိမ္ေနမယား၊ ခင္ပြန္းအားကို၊ ႐ႈစားၾကင္ကြၽမ္း၊ စူးစမ္းေျမာ္တင္း၊ စိုင္းျပင္းႏိုင္ေစ၊
(၃) ႐ိုေသအပ္လွ၊ မိႏွင့္ဖကို၊ ေဒါသျပစ္ေ၀း၊ ခ်စ္ျမတ္ေလးက၊ လုပ္ေကြၽးတမူ၊ ေမြးျမဴျပဳစု၊ ၾကည့္႐ႈႏိုင္ေစ၊
(၄) သွ်င္ဧကရာဇ္၊ မင္းကိုခ်စ္က၊ ပုဆစ္တုပ္ပ်ပ္၊ ျမဲၾကပ္ထံပါး၊ ခစားႏိုင္ေစ၊
(၅) တြက္ေရရွည္ၾကာ၊ သံသရာကို၊ ေမတၱာေထာက္ပံ့၊ ခ်စ္ပန္းပ်ံ႕က၊ ႏူးညံ့စိတ္ေစ၊
(၆) ကြၽန္ေျခြေရြကို၊ အေသအခ်ာ၊ ခ်စ္ၾကင္နာက၊ ဥစၥာေပးကမ္း၊ ဖံုးလြမ္းႏိုင္ေစ၊
(၇) ေဖၚေရြသင္းပင္း၊ အိမ္နီးခ်င္းကို၊ ေရာင္းရင္းဆံလွံ၊ ေမတၱာက်ံက၊ သည္းခံႏုိင္ေစ၊
(၈) ေဆြခင္ပြန္းကို၊ ခ်စ္ၾကည္ညိဳမူ၊ ယြင္းယိုမရွိ၊ သတိျမဲေစ၊
(၉) မ်ိဳးေဆြတို႔အား၊ ခ်စ္ၾကည္ျငားက၊ သြားလား တက္သက္၊ ေပါင္းဖက္ႏိုင္ေစ၊
(၁၀) ေရေျမကြဲျပား၊ ရင္ေ၀းသားကို၊ ေဆြ၀ါးအယွည့္၊ ခ်စ္အားျပည့္က၊ ႐ႈၾကည့္ေျမာ္ငန္း၊ ႏႈတ္ဆက္ခြန္းျဖင့္၊
ေမးျမန္းႏိုင္ေစ၊ ခြဲေ၀ မွာထား၊ သည္ဆယ္ပါးကို၊ ခ်စ္အားရွိက ျမဲလံု႔လ။
ခ်စ္ႀကိဳက္ စြဲလမ္း၊ တမ္းတ လြမ္း၊ ၅-ခဏ္း သံသဂၢ။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (သံသဂၢမ်ိဳး ၅-ပါး)ဟူေသာ ျပႆနာ၌ ေျဖဆိုမည္။
ခ်စ္ခင္ရင္းႏွီးမႈ ေၾကာင္းရင္း ၃-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာ။ ပ-အုပ္။ ၃၅။ သုတၱနိပါတ္အ႒ကထာ။ ဒု-အုပ္ ၂၄၇။ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ၾကည္ႏူးခင္မင္ျခင္းအေၾကာင္းတရား သံုးပါး။
(၁) ပုေဗၺ၀ သႏၷိ၀ါသ-ေရွးဘ၀က အတူတကြေနထိုင္ေပါင္းသင္း သီတင္းသီလတူမွ်စြာ ျပဳခဲ့မႈေၾကာင့္တစ္ပါး။
(၂) ပတၳနာ ကမၼ-မ်က္ႏွာျမင္ခ်စ္ခင္ပါေစဟု သူ၏ေကာင္းမႈတစ္ခုခု၌ ဆုေတာင္းျပဳျခင္းေၾကာင့္တစ္ပါး။
(၃) ပစၥဳပၸႏၷ ဟိတ-ယခုမ်က္ေမွာက္ဘ၀ခရီး၌ သူ၏အက်ိဳးစီးပြားကို လုိလားေဆာင္ရြက္ေပးမႈေၾကာင့္ တစ္ပါး။
ခ်မ္းသားႀကီး ၄-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (သုခႀကီး ၄-ပါး)မွာ ႐ႈပါ။
ခ်မ္းသားမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ကမၻာသားမ်ားအတြက္ ခ်မ္းသားေရးဟုသမုတ္အပ္ေသာတရား သံုးပါး၊ သို႔ေသာ္ အိုနာေသေဘးမလြတ္ ခ်မ္းသာတုသာျဖစ္၏။
(၁) လူ႔ခ်မ္းသာ- လူ႔ဘ၀ စည္းစိမ္ခ်မ္းသာဟူသမွ်၊
(၂) နတ္ခ်မ္းသာ- နတ္ျပည္ေျခာက္ထပ္ နတ္တို႔ခ်မ္းသာ၊
(၃) ျဗဟၼာခ်မ္းသာ- ျဗဟၼာ ၂၀-ရွိ ခ်မ္းသာမႈမ်ား။
ခ်မ္းသာမ်ိဳး ၃-ပါး၊ တစ္နည္း။ ။ ၎င္းသံုးပါးကား တစ္ခုထက္တစ္ခု ပို၍ခ်မ္းသာစစ္ျဖစ္၏။
(၁) စ်ာန္ခ်မ္းသာ- စ်ာနသုခမ်ိဳး၊
(၂) မဂ္ ဖိုလ္ခ်မ္းသာ -မဂၢသုခ ဖလသုခမ်ိဳး၊
(၃) နိဗၺာန္ခ်မ္းသာ- ခ်မ္းသာတကာတို႔၏အထြတ္အထိပ္ခ်မ္းသာမ်ိဳး။
ခ်သံေခၚျငား၊ ၁၈-ပါး၊ သင္ၾကားကဗ်ာ အဘယ္နည္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ဘယ္သံ ၁၈-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ခ်ီးေျမႇာက္ျခင္း ၂-မ်ိဳး။ ။
(၁) ပစၥယာႏုဂၢဟ- ပစၥည္းေလးပါးႏွင့္ လႉဒါန္းေပးကမ္းခ်ီးေျမႇာက္ျခင္း၊
(၂) ဓမၼႏုဂၢဟ-တရားဓမၼသင္ၾကားျပသဆံုးမေပးျခင္း၊ က်င့္ႀကံအားထုတ္ျခင္း။
မွတ္ခ်က္။ ။ သားသနာေတာ္၌ ၎င္း ၂-မ်ိဳးႏွင့္ကင္းကြာက မႀကီးပြားႏိုင္ေခ်၊ ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္ ပါဠိေတာ္။ ၇၅။ ၎င္း။ ႒။ ၂၇၅-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈ။
ေခ်ာပစ္ကုန္းတိုက္သူ၏အျပစ္မ်ိဳး ၇-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ပိသုဏ၀ါစာကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၇-ပါး)၌ ႐ႈပါေလ။
ျခေသၤ့မ်ိဳး ၄-ပါး။ တစ္နည္း ၅-ပါး။ ။ ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္။ ပါ။ ၇၀။ ႒။ ၂၆၁။ စတုကဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၃၄၂။ ႒။ ၂၉၁-၂၉၂ စသည္တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါ။ သုေတသီတို႔အတြက္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွ်ျပထားသည္။
(၁) တိဏသီဟ ေျပာက္ၾကားေသာ ကိုယ္ေရအဆင္းရွိေသာ ႏြားမႏွင့္တူသည့္ ျမက္စားျခေသၤ့မ်ိဳး၊
(၂) ပ႑ဳ သီဟ- ေဖ်ာ့ေသာ သစ္ရြက္ေလ်ာ္အဆင္းရွိ၍ သားစားျခေသၤ့မ်ိဳး၊ ရန္ကုန္တိရိစၦာန္႐ံု၌ရွိေသာ ျခေသၤ့မ်ိဳး၊
(၃) ကာလသီဟ-မည္းနက္ေသာအဆင္းရွိ၍ ျမက္ႏွင့္သားေသေကာင္မ်ားကိုသာစားေလ့ရွိေသာ ျခေသၤ့နက္မ်ိဳး၊
(၄) ေကသရသီဟ-သားေကာင္အရွင္မ်ားကိုသာ ဖမ္းယူစားေသာက္ေလ့ရွိေသာ ျခေသၤ့မ်ိဳးကား နီရဲေသာႏႈတ္သီးဖ်ား အျမီးဖ်ားရွိ၏၊နီျမန္းေသာအေရအဆင္းသံုးခုတို႔သည္ ဦးေခါင္းမွစ၍ ေက်ာက္ကုန္းလယ္သို႔ေရာက္ေအာင္ ဆင္းသြားလ်က္ ခ်က္၌ လက္်ာရစ္ပတ္ေခြကာ တည္ေန၏၊ ၎င္း၏လည္ဆံေမြႊးတို႔ကား ေရႊကြန္ယက္ ကမၺလာတို႔ျဖင့္ ျခံရံဆင္ျမန္းထားသကဲ့သို႔ရွိ၏၊ ထိုမွၾကြင္းေသာ အရပ္အစိတ္အပိုင္းတို႔ကား ပြတ္သစ္စခ႐ုသင္းကဲ့သို႔ ျဖဴ၀င္းစင္ၾကယ္လ်က္ရွိ၏၊ ၎င္းသည္ အစာငတ္၍အသက္ေသမည္ပင္ျဖစ္ေစကာ သားေသေကာင္ႏွင့္ ျမက္သစ္ရြက္တို႔ကို ဘယ္အခါမွ်မစားေသာက္ေခ်၊
(၅) မႏုသီဟေခၚ နရသီဟ- ျခေသၤ့မ်က္ႏွာႏွင့္ လူ၏ကိုယ္သဏၭန္ရွိ၏၊ အ၀တ္တန္ဆာ ဆင္ယင္၏၊ ၎င္းတို႔ကား အခါခပ္သိမ္းရွိေနသည္မဟုတ္၊ ျမတ္စြာဘုရားပြင့္ရွိေတာ္မူေသာကာလ၌ ျဖစ္ရွိသည္ဟု မွတ္ရမည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ျခေသၤ့မ်ိဳး ၄-မ်ိဳးသာ ေရတြက္႐ိုးျပဳၾကကုန္သတတ္။
ေျခေတာ္ရာ ၃-ဆူ။ ။ ဘုရားရွင္၏ အျမဲတည္ေနေသာ ေျခေတာ္ရာေစတီျမတ္ ၃-ဆူ။ လကၤာဒီပေခၚ သီဟိုဠ္ကြၽန္း၌ တစ္ဆူ၊ ေယာနကရ႒ေခၚ ဇမၺဴဒိပ္ကြၽန္း၌ ၂-ဆူ၊ ေပါင္း ၃-ဆူ။
ေျခာက္ဆယ့္ႏွစ္ပါးေသာ မိစၦာဒိ႒ိ။ ။ ဤ၌ အက်ဥ္းမွ်သာျပလိုက္သည္၊ သုတ္သီလကၡန္။ ပါ။ ၉၅။ ၎င္း။ ပါ။ ၂၈။ ႒။ ၁၀၉။ ၎င္း။ ပါ။ ၃၆။ ႒။ ၁၁၃။ ခႏၶ၀ဂၢသံယုတ္။ ပါ။ ၃၇။ ႒။ ၂၄၈။ ဥပရိပဏၰာသ။ ပါ။ ၁၈။ ႒။ ၁၀-တို႔၌ အက်ယ္႐ႈပါေလ။
(က) သႆတ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၄-ပါး၊
(ခ) ဧကစၥ သႆတ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၄-ပါး၊
(ဂ) အႏၲာနႏၲ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၄-ပါး၊
(ဃ) အမရာ ၀ိေကၡပ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၄-ပါး၊
(င) အဓိစၥ သမုပၸႏၷ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၂-ပါး၊
(စ) ဥဒၶမာ ဃာတန သညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၁၆-ပါး၊
(ဆ) ဥဒၶမာ ဃာတန အသညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၈-ပါး၊
(ဇ) ဥဒၶမာ ဃာတန ေန၀သညီ နာသညီ ဒိ႒ိ၀ါဒ ၈-ပါး၊
(စ်) ဥေစၦဒဒိ႒ိ၀ါဒ ၇-ပါး၊
(ည) ဒိ႒ိဓမၼ နိဗၺာန ဒိ႒ိ၀ါဒ ၅-ပါး။
ေျခာက္ဆယ့္ေလးျဖာ၊ ေကာင္းျခင္းရာ၊ ကညာလွအပ်ိဳ။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ေကာင္းျခင္း ၆၄-ရပ္)၌ ႐ႈပါ။
ေျခာက္ဆယ့္ေလးျဖာ၊ က်င့္၀တ္လာ၊ ဆရာ၀ိနည္းဓိုရ္။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အႏု၀ဇၨက က်င့္၀တ္ ၆၄-ပါး)ဟူေသာ အေမး၌ ေျဖခဲ့ၿပီ။
ေျခာက္ပါးသီလ။ ။ ၀ိကာလ ေဘာဇနဆကၠသီလ ဟုလည္းေခၚ၏။
(၁) ပါဏာတိပါတာ၊
(၂) အဒိႏၷာဒါနာ၊
(၃) အျဗဟၼစရိယာ၊
(၄) မုသာ၀ါဒါ၊
(၅) သုရာေမရယ၊
(၆) ၀ိကာလ ေဘာဇနာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိ ယာမိ။
ေျခာက္ျပစ္ကင္းဟု၊ ေခၚဆိုျပဳ၊ ၆-ခုအဘယ္နည္း။ ။ မိန္းမမ်ား ႐ုပ္ဆင္းအဂၤါေရြးခ်ယ္ရာ၌ အျပစ္ေျခာက္ပါးကို ဆိုသည္၊ ၎င္းေျခာက္ပါးကိုတင္စား၍ ေနရာတကာ၌ ပမာထားေျပာဆိုၾကကုန္၏၊ ဓမၼပဒ မဟာဋီကာ
(၁) အတိထူလာ- ၀လြန္းသူ၊
(၂) အတိကိသာ- ပိန္လြန္းသူ၊
(၃) အတိ သုကၠာ- ျဖဴလြန္းသူ၊
(၄) အတိ တဏွာ- မည္းလြန္းသူ၊
(၅) အတိ ဒီဃာ- ရွည္လြန္းသူ၊
(၆) အတိ ရႆာ- ပုလြန္းသူ။
ေခြးတို႔အက်င့္ ၆-ပါး။ ။ လူတို႔နည္းယူစရာ ေခြးတို႔၏အက်င့္မ်ား၊ စာဏက်နီတိပ်ိဳ႕မွ ထုတ္ေျဖလိုက္သည္။ ေခြးတို႔ဟူသည္၊
(၁) အတည္တည္လွ်င္၊ အမည္မရွား၊ အစာမ်ားကို၊ ေသာက္စားႏိုင္လွ်င္း၊
(၂) အစာသြင္းလည္း၊ ခ်က္ျခင္းမွ်လြယ္၊ အနည္းငယ္မွ်၊ ၀မ္း၀ယ္ေရာက္က၊ ေနႏိုင္ၾက၏၊
(၃) ခဏျခင္း၀ယ္၊ အိပ္ေပ်ာ္လြယ္၍၊
(၄) တစ္သြယ္မွတ္ရန္၊ အႏိုးျမန္လ်က္၊
(၅) ထက္သန္အားသစ္၊ အရွင္ကိုခ်စ္၏၊
(၆) စင္စစ္ရဲရင့္ ဤေျခာက္ဆင့္ကို၊
အသင့္ယူငင္၊ တတ္ေအာင္သင္ေလာ့။
ေခြးမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ဘယေဆးအေခၚျဖစ္ေသာ အေပါင္းစကား။
(၁) ေပါက္ေခြး၊
(၂) ေခြးငယ္႐ိုင္းေခၚ ေခြးလည္းယား၊
(၃) ေခြးေတာက္ႀကီး၊
(၄) ေခြးေတာက္လိမ္၊
(၅) ေခြးေသးပန္းဟူ၏။
ခြဲထားစပ္မ်ား၊ မ်ိဳး ၂-ပါး၊ အသြားမည္သို႔ျခားသနည္း။ ။ ေအာက္ပါအတိုင္း ျခားနားၾကပါသည္။
(၁) သံတူ သတ္ခြဲ ေၾကာင္းလႊဲခြဲထား- အသံသာတူ၍ အကၡရာခ်င္းလည္းမတူ၊ အသတ္မတူ အေၾကာင္းအဓိပၸါယ္မတူေသာ ခြဲထားစပ္မ်ိဳး၊
ပံု-မင္းေပါင္း ၆-ဆက္၊ ႀကံလ်က္ဖမ္းငွာ၊ မတတ္'ရာ'လည္း၊ မာ'ယာ'ေဆာင္ျပ၊ ဥေဒါင္းမ၌၊ (မဃေဒ၀)
စေနာင့္စနင့္၊ ရွိႏွင့္ 'က်င္'ေသာ္၊ 'ၾကင္'ငါတို႔ကား၊ (ဇနကပ်ိဳ႕)
စြန္းနားသံုး 'ယွိ'၊ လံုးတိတိလည္း၊ တ'ရွိ'လည္းေကာင္း။ (ေနမိဘံုခန္း။)
(၂) သံတူ သတ္တူ ေၾကာင္းလြဲ ခြဲထား- အသံလည္းတူ ကာရန္အကၡရာလည္းတူ၍ အေၾကာင္းအဓိပၸါယ္ကြဲလဲေသာ ခြဲထားစပ္မ်ိဳး၊
ပံု- ဆယ္ဆူသီ'လ'၊ နိယမလည္း၊ ကာ'လ'ပိုင္းျခား၊ (မဃေဒ၀)
ေစ့စပ္ကုန္တြင္၊ ေအာင္စီ'ရင္'သည္၊ ဘု'ရင္'မ်ားခ်ာ၊ (သူဇာပ်ိဳ႕)
လ်ပ္ေပၚမည္း'နက္'၊ ေယာက္်ားပ်က္ႏွင့္၊ လက္'နက္'ေျမႇာက္ခ်ီ၊ (၀ိဓူရပ်ိဳ႕။)
ၾက---ၾကက္တို႔၏က်င့္၀တ္ မွ ေကြကြင္းရျခင္း
ၾကက္တို႔၏က်င့္၀တ္ ၄-ပါး။ ။ မင္းစိုးရာဇာတို႔ လိုက္နာျပဳက်င့္ရန္ ရာဇမတၱန္က်မ္း၌ျပသည္။
(၁) ေရွးဦးစြာႏိုးၾကားလြယ္ျခင္း၊
(၂) ကိုယ့္အမ်ိဳး ဇာတ္တူခ်င္းခြပ္ရာ၌ စြန္႔စားရဲျခင္း၊
(၃) အေဖၚၾကက္မတို႔ႏွင့္ အစာကို ခြဲေ၀စားျခင္း၊
(၄) မိမိထံေအာက္ ၀င္ေရာက္ေသာၾကက္မ၌ ေစာင့္ေရွာက္ေပါင္းေဖၚျခင္း။
ၾကဇု ၇-မ်ိဳး။ ။ ေဆးအဘိဓါန္က်မ္းရင္းမွ။
(၁) ဇီ၀ႏၲိမည္ေသာ ၾကာဇုကားေရႊေသာအဆင္းရွိ၏၊ အဆီအေစးကို ထုတ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း ဆီေထာပတ္ပ်ားရည္တို႔ႏွင့္ ခ်က္၍ေသာ္လည္းေကာင္း သံုးေဆာင္ျငားအံ့၊ ေရာဂါ ခပ္သိမ္းကို ေပ်ာက္ကင္းခ်မ္းသာေစတတ္၏၊
(၂) ေရာဟိဏီမည္ေသာ ၾကာဇုကား- ေၾကာင္ေသာအဆင္း လံုးေသာ ေလ်ာင္းေသာသဏၭာန္ရွိ၏၊ ဗလ ၀ဏၰတို႔၌ ၿပီးေစတတ္၏၊ အမာနာခပ္သိမ္းကိုလည္း ေပ်ာက္ေစ တတ္၏၊
(၃) ၀ိဇယ မည္ေသာ ၾကဇုကား- ဘူးသီးႏွင့္တူေသာအဆင္း လံုးေသာသဏၭာန္ရွိ၍ ေပါက္ေသာ အမာနာ ထိခိုက္ရွနာ ဒဏ္ရာဟူသမွ်တို႔၌ ေပ်ာက္ကင္းေစတတ္၏၊
(၄) အဘယမည္ေသာ- ၾကဇုကား ငါးေျမႇာင့္ရွိ၏၊ မ်က္စိေရာဂါကို လ်င္ျမန္စြာပယ္ေပ်ာက္ေစတတ္၏၊
(၅) အာမရိကာမည္ေသာ- ၾကဇုကား ထူးေထြမြန္ျမတ္ေသာ ရသာရနံ႔ႏွင့္ ျပည့္စံု၏၊ ၀မ္းကို ေလွ်ာသက္ေစျခင္း၌ သိမ္ေမြ႕ေသာသတၱိရွိ၏၊ (၆) ပုတၱနာမည္ေသာၾကဇုကား- အသားပါး၍ အေစ့ႀကီး၏၊ ကိုယ္ကိုလိမ္းျခင္းတို႔၌ အလြန္တန္းခိုးရွိ၏၊
(၇) ကာသု၊ တစ္နည္း ေစတကီမည္ေသာၾကဇုကား ၃-ေျမႇာင့္ရွိ၏၊ ေမႊးထံုရနံ႔ႏွင့္ ျပည့္စံု၏။
ၾကည့္ျခင္းႀကီး ၅-ပါး။ ။ ဓမၼပဒ အ႒ကထာ။ ပ-အုပ္။ ၅၃-၌ အက်ယ္႐ႈ၊ ဘုရားေလာင္းမ်ား လူ႔ျပည္ဆင္း၍ သေႏၶယူခါနီး၌ သေႏၶယူရန္အတြက္ ေလ်ာ္မေလ်ာ္ကို ၾကည့္ေလ့ရွိေသာ ၾကည့္ျခင္းႀကီးငါးပါး။
(၁) ကာလ - တက္ကပ္ ဆုတ္ကပ္ကာလႏွစ္ပါးတို႔တြင္ သက္တမ္းဆုတ္ကပ္ကာလကိုၾကည့္ျခင္း၊
(၂) ဒီပ - ကြၽန္းေလးကြၽန္းအနက္ ေတာင္ကြၽန္းကိုၾကည့္ေတာ္မူျခင္း၊
(၃) ေဒသ - ေတာင္ကြၽန္း၏အလယ္ဗဟိုအခ်က္အခ်ာ ေဗာဓိပင္ေပါက္ရာ အရပ္ကို ၾကည့္ေတာ္မူျခင္း၊
(၄) ကုလ - အမ်ိဳးေလးပါးတို႔တြင္ ျဗာဟၼဏမ်ိဳးႏွင့္ မင္းမ်ိဳးကိုသာၾကည့္ေတာ္မူျခင္း၊
(၅) မာတု အာယု ပရိေစၦဒ - ပဋိသေႏၶယူ၍ေမြးဖြားၿပီးေနာက္ ၇-ရက္ေရာက္လွ်င္ မိခင္
ေသဆံုးရမည့္ အသက္အပိုင္းအျခားကိုၾကည့္ေတာ္မူျခင္း။
ၾကည့္ျခင္းႀကီး ၈-ပါး တစ္နည္း။ ။
(၁) ကာလံ ၀ိေလာေကတိ၊
(၂) ဒီပံ ၀ိေလာေကတိ၊
(၃) ေဒသံ ၀ိေလာေကတိ၊
(၄) ကုလံ ၀ိေလာေကတိ၊
(၅) ဇေနတၱႎ ၀ိေလာေကတိ- မိခင္အသက္အပိုင္းကိုၾကည့္၏၊
(၇) မာသံ ၀ိေလာေကတိ- သေႏၶယူမည့္လကိုၾကည့္၏၊
(၈) ေနကၡမံ ၀ိေလာေကတိ- ေတာထြက္အံ့ကို ၾကည့္၏။
ၾကည္းကုန္းေပ်ာ္ေန၊ သတၱ၀ါေတြ၊ ၉-ကုေဋေခၚ အဘယ္နည္း။ ။ ဤ၌ ၾကည္းေန ၉-ကုေဋ၊ ေရေန ဆယ္ကုေဋ ဟု ဆို႐ိုးသာရွိေသာ္လည္း အနႏၲေလးပါးမွာပါ၀င္တဲ့ သတၱ၀ါအမ်ိဳးအမည္ေတြကို ဘယ္သူ ထုတ္ေဖၚႏိုင္ပါ မည္နည္း၊ အေနကသခၤ်ာမ်ိဳးျဖစ္သည္၊ အတိအက် မယူရေခ်။
ၾကန္အင္ ၅-သြယ္၊ လွမ်ိဳးသြယ္၊ ဘယ္၀ယ္ဘယ္သို႔နည္း။ ။ ဤ၌ ၾကန္အင္ ၅-ပါးဟူသည္ ေကာင္းျခင္း လကၡဏာငါးပါး ကိုပင္ဆို၏၊ ၎င္းသ႐ုပ္ (ေကာင္းျခင္း ၅-ပါးပုစၦာ)မွာ ျပန္႐ႈပါ။
ၾကာမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ထိုထိုေဆးက်မ္းႏွင့္ ကဗ်ာစာေပတို႔၌ ၾကာမ်ိဳးငါးပါးဟုညႊန္းလွ်င္ ၎င္းငါးပါးကို ယူပါေလ။ ၾကာျဖဴ၊ ၾကာနီ၊ ၾကာညိဳ ၎င္း ၃-ပါးတို႔ကား ဥပၸလမ်ိဳးတို႔တည္း၊ ၾကာတံဆိပ္- ၎င္းကား ပု႑ရိက္မ်ိဳးတည္း၊ ၾကာေခါင္းေလာင္း- ၎င္းကား ပဒုမၼာမ်ိဳးတည္း။
ၾကာသပေတးနံ ၅-လံုး။ ။ ၾကာသပေတးၪဂိဟ္ ၾကာသပေတးေန႔ႏွင့္ဆိုင္ရာ အကၡရာငါးလံုး (ပ, ဖ, ဗ, ဘ, မ) တို႔ျဖစ္၏။
ႀကိယာ ၅-တန္။ ။ ျမန္မာ သဒၵါဆိုင္ရာ ဥပေဒသမ်ိဳး ငါးပါး၊ ကဗ်ာ သာရတၳသဂၤဟက်မ္းမွ။
(၁) ကတၱဳ သကမၼ ႀကိယာ-ကံျဖင့္ အလိုရွိေသာ ႀကိယာမ်ိဳး၊ ပံု- 'ယုတ္သည့္စ႐ိုက္၊ လူသူမိုက္ကို၊
မႀကိဳက္မခ်စ္'ဟူေသာ စကားရပ္၌ 'မႀကိဳက္မခ်စ္'ပုဒ္သည္ ကတၱဳ သကမၼ ႀကိယာမ်ိဳးတည္း။
(၂) ကတၱဳ အကမၼ ႀကိယာ- ကမၼကာရက မပါ၊ ကံမရွိေသာ ႀကိယာပုဒ္မ်ိဳး၊ ပံု - 'စႏၵာ
ေဒ၀ီ မေဟသီလွ်င္၊ ငိုၿပီခဏ'ဟူေသာ စကားရပ္၌ 'ငိုၿပီ'ပုဒ္သည္ ကတၱဳ အကမၼ ႀကိယာပုဒ္မည္၏။
(၃) ဘာ၀ ႀကိယာ- သေဘာအတိုင္းျဖစ္ေနေသာ ႀကိယာမ်ိဳး၊ ပံု- 'မထြက္ေလျဖစ္၊ အပါယ္ျမစ္တြင္၊ မြန္းနစ္စုပ္စုပ္၊၊ ကိုယ္လံုးျမဳပ္ခ်ိမ့္' ဟူေသာ စကားရပ္၌ 'မြန္း နစ္ ျမဳပ္' ၎င္းပုဒ္တို႔သည္ကား ဘာ၀ႀကိယာပုဒ္တို႔တည္း။
(၄) ကာ႐ိုက္ ႀကိယာ- ေစခုိင္းျခင္းလကၡဏာပါရွိေသာ ႀကိယာပုဒ္မ်ိဳး၊ ပံု- 'ေဗဒင္အမွတ္၊ ဤအတတ္လည္း၊ မျပတ္စင္းလ်က္၊ ေလ့ေစမင္း'ဟူေသာ စကားရပ္၌ ]ေလ့ေစ}ဟူေသာ ပုဒ္ကား၊ ကာ႐ိုက္ႀကိယာပုဒ္တည္း။
(၅) ကိတ္ႀကိယာ- ေမွ်ာ္လင့္ႀကံစည္ျခင္းကို ေဖၚျပေသာ ပုဒ္မ်ိဳး၊ ပံု- 'ဆိုဖြယ္စကား၊ ႏွစ္ဖက္သားတို႔၊ ပိုင္းျခားစိမ့္ငွာ၊ ကပ္ေလ့လာ'ဟု ဆိုေသာစကားရပ္၌ 'ဆိုဖြယ္'ဟူေသာ ပုဒ္သည္ ကိတ္ႀကိယာ မ်ိဳးတည္း။
ႀကိယာ ေျခာက္ဆယ္။ ။ ျမန္မာသဒၵါႏွင့္ ကဗ်ာလကၤာ ေ၀ါဟာရ။ ၎င္းသ႐ုပ္အက်ယ္ (ကရိယာ ေျခာက္ဆယ္)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။
ႀကိယာ၀ိေသသန ၃-ပါး။ ။ ကဗ်ာသာရတၳ သဂၤဟက်မ္းမွ။
(၁) မူလႀကိယာ၀ိေသသန- မူလသေဘာအတိုင္း ႀကိယာကိုအထူးျပဳေသာပုဒ္မ်ိဳး၊ ပံု- "အေၾကာင္းကုန္ေအာင္၊ ေဆာင္လိုရကား၊ အင္ရွစ္ပါးျဖင့္"ဟူေသာ စတု ဓမၼသာရပ်ိဳ႕တြင္ စပ္ရာ၌ 'ကုန္ေအာင္'ဟူေသာ ပုဒ္သည္ မူလႀကိယာ၀ိေသသနျဖစ္၏။
(၂) သမၺႏၶ ႀကိယာ၀ိေသသန- ဆက္စပ္ေသာစကားျဖင့္ ႀကိယာကိုအထူးျပဳတတ္ေသာ ပုဒ္မ်ိဳးျစဖ္သည္၊ ပံု- "ပဘာ၀တီ၊ နန္းသိဂႌကို၊ ေဗာဓီကုသ၊ လြန္ေတာင့္တလ်က္၊ စိတ္ကမဆည္း၊ မခ်ဳပ္တည္းဘဲ၊ လိုက္လည္း လိုက္သည္၊"ဟူေသာ ကုသပ်ိဳ႕၌ 'လိုက္လည္း'ဟူေသာ ပုဒ္သည္ သမၺႏၶႀကိယာ၀ိေသသန မည္၏။
(၃) ပုစၦာ ႀကိယာ၀ိေသသန- အေမးစကားပါရွိေသာ ႀကိယာ၀ိေသသနမ်ိဳး၊ ပံု- "ဘယ္သို႔ျဖစ္သည္၊ မယ့္ႀကံရည္ကို၊ ဥာဏ္ျခည္မသိ၊ ေနမထိေအာင္"ဟု ေမာင္စံသူမွာတမ္းတြင္ 'ဘယ္သို႔'ဟူေသာပုဒ္သည္ ႀကိယာ၀ိေသသနမ်ိဳး ျဖစ္၏။
မွတ္ခ်က္။ ။ ထိုမွတစ္ပါးလည္း ထုတ္ယူတတ္လွ်င္ ႀကိယာ၀ိေသသနမ်ိဳးေပါင္း မ်ားစြာရွိေသး၏။
ႀကီးက်ယ္မ်ားျပား စည္ကားလွေသာ သာသနာ့ အစည္းအေ၀းပြဲႀကီး ၃-ပါး။ ။ ဓမၼပဒ။ ႒။ ဒု။ ၂၇၇-၌ အက်ုယ္႐ႈပါ။
(၁) ေရ မီးအစံုတန္ခိုးျပ၍ တိတၳိတို႔ကို ႏွိမ္နင္းပြဲ။
(၂) တာ၀တႎသာနတ္ျပည္မွ သကၤႆနဂိုရ္ျပည္သို႔ဆင္းေတာ္မူပြဲ။
(၃) ေဘးႀကီး ၃-ပါးၿငိမ္းေပးရန္ ေ၀သာလီျပည္သို႔ၾကြေတာ္မူ၍ျပန္လာေတာ္မူေသာ ပြဲႀကီး။
ႀကီးပြားတိုးတက္ေၾကာင္းတရား ၇-ပါး။ ။ ႀကီးပြားေက်ာ္ၾကားေစလိုသူတိုင္း လိုက္နာက်င့္သံုးရမည့္တရား ၇- ပါး။ သမၸဒါပုဒ္အဖြင့္မွ။
(၁) ဥ႒ာနေတာ- မပ်င္းမရိ လံု႔လရွိသူ၊
(၂) သတိမေတာ- သတိသမၸဇဥ္ရွိသူ၊
(၃) သုစိ ကမၸႆ- လုပ္ငန္း၌ သန္႔ရွင္းသပ္ယပ္ ေကာင္းမြန္သူ၊
(၄) နိသမၼ ကာရိေနာ- စူးစမ္းဆင္ျခင္ ၿပီးမွ အလုပ္လုပ္သူ၊
(၅) သည တႆ- ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္တို႔ကို ႏိုင္နင္းစြာေစာင့္ထိန္းႏိုင္သူ၊
(၆) ဓမၼဇီ၀ိေနာ-တရားေသာနည္းလမ္းျဖင့္ အသက္ေမြးသူ၊
(၇) အပၸမတၱႆ- ကုသိုလ္တရား၌ မေမ့ေလ်ာ့ေသာသူ။
ႀကီးျမတ္သူမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ အဓိပၸါယ္စံု (ေထရ္မ်ိဳးသံုးပါး)ဟူေသာ စကားရပ္၌ ျပမည္။
တနည္းလည္း၊
(၁) ဇာတိ၀ုၯု- မ်ိဳးဇာတ္အားျဖင့္ ျမတ္ေသာသူ၊
(၂) ၀ယ၀ုၯု- သက္ရြယ္ႀကီးရင့္သူ၊
(၃) ဂုဏ၀ုၯု- ဂုဏ္သိကၡာႀကီးသူ၊ ၎င္းတို႔ကို ႐ိုေသအပ္၏။
ႀကီးလြန္းသူႀကီး ၄-ေယာက္။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ (ပုဂိၢဳလ္လြန္ကဲႀကီး ၄-မ်ိဳး)၌ ႐ႈပါ။
ေၾကးတူရိယာ၊ မ်ိဳး ၁၀-ျဖာ၊ သံသာခ်ိဳ႕ၿငိမ့္ေညာင္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ေၾကးသံ ၁၀-ပါး)၌ ျပအ့ံ။
ေၾကးနီမ်ိဳး ၇-ပါး။ ။ သဗၺဓါတုက ၀ိဇၨာဓရ ပကာသနီက်မ္းမွ။
(၁) ဗ်ကၡဂႏၶကတမၺံ- က်ားသားကန္႔မွထြက္ေသာ ေၾကးနီ၊ ၫိုၫိုရွိ၏၊
(၂) ပိစၦဇာတက တမၺံ- ဥေဒါင္းေမြးမွထြက္ေသာ ေၾကးနီ၊ ဖန္႔ဖန္႔ရွိ၏၊
(၃) ပုပၹနာဂ တမၺံ- က့ံေကာ္ပြင့္မွထြက္ေသာ ေၾကးနီ၊ ရဲရဲရွိ၏၊
(၄) ကုစၦက တမၺံ- ဗဟန္းၾကက္ေခ်းမွရေသာ ေၾကးနီ၊ ၀ါ၀ါရွိ၏၊
(၅) ရသ သတၱက တမၺံ-ျပဒါးစားေက်ာက္မွထြက္ေသာ ေၾကးနီ၊ စိမ္းစိမ္းရွိ၏၊
(၆) ေလာဟဇာတ တမၺံ- ျခသံမွထြက္ေသာ ေၾကးနီ၊ျဖဴနီနီရွိ၏၊
(၇) နာဂဇ တမၺံ- သလြဲမည္းေက်ာက္မွရေသာ ေၾကးနီ၊ ေမာင္းေမာင္းရွိ၏။
မွတ္ခ်က္။ ထြက္ရပ္သမားမ်ားသည္ အမွတ္ ၆၊ ၇၊ ေၾကးနီႏွစ္ပါးကို သံုးစြဲၾကရန္ အထူးမွာဆိုထား၏။
ေၾကးသံ ဆယ္ပါး။ ။ ၎င္းေၾကးတူရိယာ၏ မ်ိဳးကြဲအျပားတို႔ကို 'မဟာရာဇ၀င္ႀကီး'မွ ထုတ္၍ေျဖသည္။
(၁) စည္းစုပ္၊
(၂) ခြက္ခြင္း၊
(၃) ေၾကးနင္း၊
(၄) ေမာင္း၊
(၅) ေခါင္းေလာင္း၊
(၆) ေၾကးစည္၊
(၇) နရည္းစရာ၊
(၈) ဆည္းလည္း၊
(၉) ေၾကးပတ္၊
(၁၀) အိုးစည္၊ (ယခု ဖားစည္ဟူ၏။)
ဤဆယ္ပါးေသာ ေၾကးသံတို႔ကို သို႔မဟုတ္ ေၾကးတူရိယာမ်ိဳးတို႔ကို မဃေဒ၀လကၤာသစ္၌ ဤသို႔စပ္ဆိုထားေလသည္။
အထူးသ႐ုပ္၊ စည္းစုပ္, ခြက္ခြင္း၊ ေၾကးနင္း, ေခါင္းေလာင္း၊ ေမာင္းႏွင့္ေၾကးစည္၊ တစ္မည္နရည္း၊ ဆည္းလည္း, ေၾကးပတ္၊ အိုးစည္ မွတ္သား၊ တီးခတ္ ေဆာ္ညံ၊ တကံ်က်ံျဖင့္၊ ေၾကးသံဆယ္ပါး၊ ၾကား၍အျမဲ၊ နားမရဲတည္း။
ေၾကာင္ေက်ာက္မ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ မဏိသွ်တၱရက်မ္းလာ 'ေၾကာင္'ေခၚ ပတၱျမားရတနာမ်ိဳး ေလးပါး။
(၁) ေၾကာင္ေဇေယာ္-ႀကိဳးစလြယ္တင္ထင္လ်က္ အသား၀ါ၀ါရွိသည္၊
(၂) ေၾကာင္ေ၀ေယာ္- ေရႊႀကိဳးေငြႀကိဳး ရက္တန္းလ်က္ရွိသည္၊
(၃) ေၾကာင္ရွိန္ပုတ္ ၀ါ၀ါေရႊေရႊ စိမ္းစိမ္းညိဳညိဳရွိ၏၊
(၄) ေၾကာင္ရွိန္တူ- ႀကိဳးစိုက္ ပိုက္ကြန္ယက္သဏၭာန္ ရွိ၏။
ေၾကာင္မ်က္ရြဲမ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ မဏိသွ်တၱရက်မ္းလာ "ေၾကာင္မ်က္ရြဲမ်ိဳး ေလးပါး"ကို တန္ဘိုးႏွင့္တကြ ခြဲျခား၍ က်မ္းရင္းလကၤာအတုိင္း ေျဖဆိုလိုက္သည္။ "ေၾကာင္မ်က္ရြဲဟု၊ ေက်ာက္သဲတ႐ိုး၊ ေလးပါးမ်ိဳးတြင္၊ အဘိုးထိုက္စြာ-
(၁) 'ေၾကာင္ေဇယာ' ကား၊ ၀ါ၀ါအဆင္း၊ ဥနႏြင္းသို႔၊ ထြန္းလင္းၿပိဳးျပက္၊ တံခြန္ထြက္၏။
(၂) ထိုက္ထက္ 'ေဟာ္ရပ္'၊ မ်က္အျမတ္ကား၊ လွ်ံပတ္ေရႊဆင္း၊ ညီးညီး၀င္း၏၊ ထိပ္တြင္းတံခြန္ေရး၊ ထြက္လုေျပး၏။
(၃) မည္ေပး 'ေ၀ၚရပ္'၊ ေပၚပညတ္သည္၊ ေက်ာက္ျမတ္႐ႈဤ၊ မနီလြန္းထ၊ ျဖဴလွမဆို၊ သက္တင္လိုတြင္၊ ထိပ္ျပင္လက္လက္၊ တံခြန္ထြက္၏။
(၄) တစ္ခ်က္ 'ဘသၼာ'၊ ၀ဏၰာအဆင္း၊ ေရႊရည္က်င္းသို႔၊ ၀င္း၀င္းသက္တင္၊ ေရးထြက္ခ်င္၏။ ဤလွ်င္ ေလးပါး၊ ေက်ာက္တို႔မ်ားကား၊ ေရႊသားက်ပ္ျပင္၊ ထားေလာက္တင္မူ၊ ေရႊစင္တစ္ရာ၊ ထိုက္ေပစြာသည္၊ အာကာေခါင္တည့္ ခ်င္းလွည့္တည္း"။
ေၾကာင္မ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ေဆးက်မ္းလာ ေ၀ါဟာရတစ္မ်ိဳး၊ ထိုထိုေဆးက်မ္းတို႔၌ ေၾကာင္မ်ိဳးငါးပါးဟုညႊန္းဆိုလွ်င္ ၎င္းငါးပါးကိုသာ သမားေတာ္ႀကီးမ်ား အလိုရွိၾကသည္။
(၁) ေၾကာင္ေတာက္၊
(၂) ေၾကာင္ပန္း၊
(၃) ေၾကာင္ရွာ (လွ်ာ)၊
(၄) ေၾကာင္မီးပူ၊
(၅) ေၾကာင္ျခစ္- (ေၾကာင္ပ်စ္)လည္းဟူ။
ၾကြက္မ်ိဳး ၄-ပါးႏွင့္ ပုဂိၢဳလ္ ၄-စား။ ။ ၾကြက္ေလးပါးကို ပမာထား၍ ပုဂိၢဳလ္ေလးစားကို ျပခ်က္။
(၁) ဂါဓံ ခတၱာ ေနာ ၀သိကာ- ေနစရာ တြင္းလုိဏ္ဂူကိုကား ကိုယ္တိုင္တူး၏၊ သို႔ေသာ္ ထိုတြင္းလုိဏ္၌မေန၊ မေတာ္ရာ၌ေန၍ ရန္သူေၾကာင့္ေသရေသာ ၾကြက္မ်ိဳးကဲ့သို႔ သာသနာေတာ္၏ အဆံုးအမ ပိဋကစာေပကိုကား သင္ၾကားတတ္ေျမာက္၏။ လိုက္နာက်င့္ႀကံမႈကိုေတာ့ မျပဳ၊ မဂ္ဖိုလ္နိဗၺာန္မရ၍ အဖန္ဖန္ေသေနရသူမ်ိဳး ဟူ၏။
(၂) ၀သိတာ ေနာ ဂါဓံ ခတၱာ- တြင္းလိုဏ္ဂူကိုကား ကိုယ္တိုင္မတူး၊ သူတစ္ပါးတူးၿပီးသား တြင္းလိုဏ္မ်ား၌သာေန၍ အသက္ေဘးကို ကာကြယ္ေနထိုင္ေသာ ၾကြက္မ်ိဳးကဲ့သို႔လည္းေကာင္း။
(၃) ဂါဓံ ခတၱာ စ ၀သိတာ စ- ကိုယ္တိုင္ တြင္းလုိဏ္တူး၍ ကိုယ္တိုင္ေနေသာ ၾကြက္မ်ိဳးကဲ့သို႔
လည္းေကာင္း။
(၄) ေန၀ ဂါဓံ ခတၱာ ေနာ ၀သိတာ- ရန္သူ႔အတြက္ ကာကြယ္ေရးတြင္လည္း ကုိယ္တိုင္မတူး၊ ေနလည္း မေနေသာ ၾကြက္မ်ိဳးကဲ့သို႔လည္းေကာင္း ပုဂိၢဳလ္ေလးစားကို သိရာ၏။
ေၾကြ, အန္, ဖဲမ်ား၊ ေလာင္းကစား၊ ၆-ပါးအျပစ္ရ။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ကစားသမားတို႔အျပစ္ ၆ ပါး) ျပႆနာ၌ ရွင္းခဲ့ၿပီ။
ၾကိဳတင္၍မသိႏိုင္ေသာ အရာမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၀ိသုဒၶိမဂ္။ ဒု-အုပ္။ ၂၂၈။
ဇီ၀ိတံ, ဗ်ာဓိ, ကာေလာစ၊ ေဒဟနိကၡိပနံ, ဂတိ။
ပေဥၥေတ ဇီ၀ေလာကသၼႎ၊ အ နိမိတၱာ န နာယေရ။
(၁) အသက္မည္မွ်ရွည္ရမည္ကို မသိႏိုင္ျခင္း၊
(၂) မည္သည့္အနာေရာဂါ က်ေရာက္ျဖစ္ေပၚလာမည္ကို၊
(၃) ေသရမည့္အခ်ိန္ကာလကို၊
(၄) ကိုယ္ေကာင္ႀကီး ျမႇဳပ္ႏွံ သၿဂိဳဟ္ရမည့္ေနရာ၊
(၅) လားရမည့္ဘ၀ကို မသိႏိုင္ျခင္းဟူ၏။
ကြာေ၀းျခင္းႀကီး ၄-ပါး။ ။ ဆက္စပ္လို႔မရႏိုင္ေအာင္ ကြာေ၀းေသာအရာႀကီး ၄-ပါး ဟူ၏၊ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အနႏၲကြာေ၀းျခင္းႀကီး ၄-ပါး)၌ ျပဆိုခဲ့ၿပီ။
ေကြကြင္းရျခင္း ဘာ၀မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ မဟာ ပရိနိဗၺာနသုတ္။
(၁) နာနာဘာ၀- ေသကြဲ ကြဲရျခင္း၊
(၂) ၀ိနာဘာ၀- ေဒသတစ္ပါး လြင့္ပါး၍ ရွင္ကြဲ ကြဲကြာရျခင္း၊
(၃) အညထာဘာ၀- စည္းစိမ္ခ်မ္းသာ ခံစားေပ်ာ္ပါးရာမွ ဆင္းရဲမြဲေတရျပန္ျခင္း သမၼာဒိ႒ိအယူမွ မိစၦာဒိ႒ိအယူသို႔ ေျပာင္းသြားျခင္းမ်ိဳး။
က်---က်န္စစ္သား မွ ကြၽန္းႀကီး ၄-ကြၽန္း
က်န္စစ္သား၏ အမည္ ၅-ပါး။ ။ ေအာက္ပါအမည္ေတာ္ ငါးပါးျဖင့္ သကၠရာဇ္ ၄၂၆-ခုႏွစ္တြင္ မင္းအျဖစ္သို႔ေရာက္ေသာ ပုဂံမင္းတစ္ပါးျဖစ္သည္။
(၁) သတ္ရာတြင္မပါ က်န္ေနေသာေၾကာင့္ က်န္စစ္သား၊
(၂) ၾကန္အင္ လကၡဏာႏွင့္ျပည့္စံုေသာေၾကာင့္ ၾကန္စစ္သား၊
(၃) ပရိမၼအရပ္တြင္ ဖြားျမင္ေသာေၾကာင့္ ပရိမၼစစ္သား၊
(၄) ေရတိုက္ရာတြင္ စက္ထြက္၍ ကရားလန္ေသာေၾကာင့္ ကရားလန္စစ္သား၊
(၅) ငထီးလႈိင္ရြာသူႀကီး၏ အရွင္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ထီးလႈိင္ရွင္။
က်မ္းဂန္အျပား၊ မ်ိဳး ၈-ပါး၊ ေျဖၾကား ျမတ္အရွင္။ ။ က်မ္းစာတို႔၏ အမ်ိဳးအမည္အျပားကို သာသနာလကၤာရ စာတန္း၌ ဤရွစ္ပါးႏွင့္ ေရတြက္ျပဆိုထားသည္ကို က်မ္းဂန္ေခၚ၏။
(၁) အ႒ကထာ- သံဂါယနာ၀င္ ပိဋက ပါဠိေတာ္မူရင္း၏ အနက္ကိုဖြင့္ျပေသာ က်မ္းမ်ား၊
(၂) ဋီကာ- အ႒ကထာ၏အနက္ကို ဖြင့္ျပေသာ က်မ္းမ်ား၊
(၃) အႏု- ဋီကာ၏အနက္ကို အႏုစိတ္ထပ္ဖြင့္ေသာက်မ္းမ်ား၊
(၄) မဓု- အႏု၏အနက္ကိုပင္ ထပ္ဖြင့္၍ ျပေသာက်မ္းမ်ား၊
(၅) လက္သန္း- အထက္ပါက်မ္းစာတို႔ကို အက်ဥ္းခ်ံဳး၍ ထိမိေအာင္ျပေသာ က်မ္းစာမ်ား၊
(၆) ဂဏၭိ- အထက္ပါက်မ္းစာတို႔၏ ခက္ဆစ္ပုဒ္တို႔ကိုထုတ္ကာ ရွင္းျပေသာက်မ္း၊
(၇) ေယာဇနာ- ေဒသအားေလ်ာ္စြာ အနက္ဘာသာျပန္ၾကေသာ ပါဠိ အ႒ကထာ ဋီကာတို႔၏ ဘာသာျပန္က်မ္းစာမ်ား၊
(၈) ဂႏၴႏၲရ-ပါဠိ အ႒ကထာ စသည္တို႔မွ တစ္ပါးေသာ အလြတ္ အထူးအျခား (ဆန္း အလကၤာ စသည္) က်မ္းစာတို႔ကို ေခၚဆို၏။
က်မ္းဂန္တတ္ေက်ာ္၊ ဆရာေတာ္၊ ၄-ေဖၚ နာမည္ႀကီး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ေက်ာ္ ၄-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
က်ီးတို႔၏ ၀တ္အက်င့္ ၅-ပါး။ ။ မင္းလုပ္သူတို႔ လိုက္ယူက်င့္သံုးရန္ ရာဇမတၱန္က်မ္း၌ ျပသည္။
(၁) ေမထုန္ကိုလွ်ိဳ႕၀ွက္စြာက်င့္ျခင္း၊
(၂) ရန္သူမ်ားကို အခါမလပ္ ၾကည့္႐ႈဆင္ျခင္တတ္ျခင္း၊
(၃) အစာမ်ားေတြ႕လွ်င္ အေဖၚတို႔ကိုေခၚ၍စားျခင္း၊
(၄) အစာႏွင့္ရန္သူကို တစ္ၿပိဳင္နက္ၾကည့္ျခင္း၊
(၅) လံု႔လရွိျခင္း။
က်ံဳးမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ ၿမိဳ႕ျပည္၏ အခံအတားျဖစ္ေသာ က်ံဳးသံုးပါး။
(၁) ေရက်ံဳး- ေရျပည့္လ်က္ ငါးရဲ မိေက်ာင္းတို႔ျဖင့္ ေသာင္းက်န္းေသာက်ံဳး၊
(၂) ညြန္က်ံဳး- ရြႊ႕ံညြန္တို႔ျဖင့္ျပည့္ေစလ်က္ ကူးေျမာက္ႏိုင္ခက္ေသာက်ံဳး၊
(၃) က်ံဳးေခ်ာက္- နက္ေစာက္ေသာ ေခ်ာက္ကမ္းပါးသဖြယ္ က်ံဳးတစ္မ်ိဳး။
ေက်းဇူးေတာ္မ်ား ၁၈-ပါး၊ ဘုရားျမတ္မုနိန္။ ။ ဘုရားသခင္ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ အာေ၀ဏိကဂုဏ္ေတာ္ ၁၈-ပါးကိုပင္ ေက်းဇူးေတာ္ဟူေသာ ေ၀ါဟာရျဖင့္ ေခၚဆိုၾကေသး၏၊ သ႐ုပ္အက်ယ္ကို (အာေ၀ဏိကဂုဏ္ေတာ္ ၁၈-ပါး)၌ ျပခဲ့ၿပီ။
ေက်းဇူးရွင္ႀကီး ၁၀-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို ခင္ပြန္းႀကီး ၁၀-ပါး၌ ႐ႈပါ။
ေက်းမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ ၾကက္တူေရြးေခၚ ငွက္သတၱ၀ါကိုဆိုသည္၊ ဤ၌ ဆက္ရက္ေလးမ်ိဳး ေက်းရွစ္မ်ိဳးႏွင့္ ခ်ိဳးမ်ိဳးေလးပါး}ဟု သီရိ၀ိဇယခ်ီ မင္းနန္ပ်ိဳ႕တြင္ စပ္ဆိုသည့္အတိုင္းျဖစ္သည္။
(၁) ေဖါင္းကား၊
(၂) တမာ၊
(၃) ေက်းသႏၲာ၊
(၄) ေက်း၀ါ၊
(၅) ေက်းက်ဳတ္၊
(၆) ၾကက္ေတာ၊
(၇) ေက်းကုလား၊
(၈) ေက်းပုဏၰား။
(ေ၀ါဟာရလိနတၱ ဒီပနီမွ။)
ေက်ာက္မ်ိဳး ငါးပါး။ ။ ေဆးက်မ္းမ်ား၏အေပါင္းေ၀ါဟာရ။
(၁) ေက်ာက္ပြင့္၊
(၂) ေက်ာက္ျမႇဳပ္၊
(၃) ေက်ာက္ခက္၊
(၄) ေက်ာက္ခ်ဥ္၊
(၅) ဇ၀က္သာ၊
(အခ်ိဳ႕ဆရာတို႔ကား ဇ၀က္သာအစား ေက်ာက္စက္ကို ထည့္ၾက၏။)
ေက်ာက္ျမတ္ရတနာမ်ိဳး ၂၄-ပါး။ ။ ဥဒါန္း အ႒ကထာ မုစလိႏၵ၀ဂ္ အဖြင့္၌လာသည္။
(၁) ေက်ာက္မ်က္ရြဲ၊
(၂) ၀ရဇိန္ေက်ာက္ (စိန္)၊
(၃) မဟာနီလာေက်ာက္၊
(၄) ဣႏၵနီလာေက်ာက္၊
(၅) မသာရဂလ္ေက်ာက္၊
(၆) ပဒုမရာဂေက်ာက္၊
(၇) ဥႆဖယားေက်ာက္၊
(၈) ကရတၳ၀န္ေက်ာက္၊
(၉) သုလာကေက်ာက္၊
(၁၀) အမ်က္ေက်ာက္၊
(၁၁) ေလာဟိတကၤေက်ာက္၊
(၁၂) ဖန္မွန္ေက်ာက္၊
(၁၃) သႏၲာေက်ာက္၊
(၁၄) ေဇာတိရသ္ေက်ာက္၊
(၁၅) ေဂၚမုတ္ေက်ာက္၊
(၁၆) ေဂၚမိတ္ေက်ာက္၊
(၁၇) ေသာဂႏၶိကေက်ာက္၊
(၁၈) ပုလဲေက်ာက္၊
(၁၉) ခ႐ုသင္းေက်ာက္၊
(၂၀) မ်က္စဥ္းေက်ာက္၊
(၂၁) ရဇ၀တၱေက်ာက္၊
(၂၂) ျမေက်ာက္၊
(၂၃) ပယင္းေက်ာက္၊
(၂၄) ျဗဟၼဏိေက်ာက္။
ေက်ာင္းအဂၤါ ၅-ပါး။ ။ ျမတ္စြာဘုရား၊ သို႔မဟုတ္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား သီတင္းသံုးရန္သင့္ေလ်ာ္ေသာ ေက်ာင္းအဂၤါငါးပါးဟူ၏။
(၁) ၿမိဳ႕ရြာႏွင့္ သြားေရးလာေရး မေ၀းလြန္းျခင္း၊
(၂) ၿမိဳ႕ရြာႏွင့္ မနီးကပ္လြန္းပဲအသံဆိတ္ၿငိမ္ျခင္း၊
(၃) သြားလမ္းလာလမ္းႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း၊
(၄) လူတိုင္းလူတိုင္း အလိုရွိေသာအခါ သြားလာဖို႔ လြယ္ကူျခင္း၊
(၅) အာ႐ံုငါးပါး လူသံသူသံမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႕သံ ရြာသံ ဆယ္တန္တို႔မွ ဆိတ္ၿငိမ္ျခင္း။
ေက်ာင္းထိုင္အဂၤါ ၅-ပါး။ ။ ေက်ာင္းထိုင္ပုဂိၢဳလ္တို႔၌ ျပည့္စံုရမည့္အဂၤါငါးပါး၊ ေက်ာင္းဒါကာတိုင္း သိထားရန္။ (ဆယ္၀ါျပည့္တင္း၊ ၀ိဘင္းႏွစ္ျဖာ၊ ကမၼာကမၼ၊ ခႏၶကပုဒ္၊ နာမ္႐ုပ္ပိုင္ပိုင္၊ ခြဲျခားႏိုင္၊ ေက်ာင္းထိုင္အဂၤါ ငါးပါးတည္း။) ပရိ၀ါပါဠိေတာ္။
ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီး ငရဲက်ျခင္းမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းအက်ယ္ကို အဂၤုတၱရ။ ပါ။ ဒု-အုပ္။ ၂၃၁-၌ ၾကည့္ပါ။
(၁) စာေပမသင္ Óဏ္မယွဥ္ပဲ ကဲ့ရဲ႕ထိုက္သူ၏ဂုဏ္ေက်းဇူးေတြကို ေျပာဆိုခ်ီးမြမ္းျခင္း၊
(၂) ကိုယ့္ထက္သာလြမ္း ခ်ီးမြမ္းထုိက္သူ၏ဂုဏ္ေက်းဇူးကို ကဲ့ရဲ႕႐ႈတ္ခ်ေျပာၾကားျုင္း၊
(၃) ေက်ာင္း၊
(၄) ဒါယကာ- ဒါယိကာမ၊
(၅) လာဘ္လာဘတို႔၌ သူမ်ားတကာ ရသြားမည္ကို မနာလို၀န္တိုရွိေနျခင္း။
ခုေခတ္ သဟာမ်ိဳးေတြ မ်ားလွ၏။
ေက်ာင္းထိုင္ဘုန္းႀကီး နတ္ျပည္ေရာက္ျခင္းမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ အဂၤုတၱရ။ ပါ။ ဒု-အုပ္။ ၂၃၁-၌ အက်ယ္႐ႈေလ။
(၁) ဥာဏ္ျဖင့္ဆင္ျခင္၍ ကဲ့ရဲ႕႐ႈတ္ခ် အျပစ္ျပထိုက္သူကို ကဲ့ရဲ႕ျပစ္တင္ရျခင္း၊
(၂) ခ်ီးမြမ္းထိုက္သူကို ခ်ီးမြမ္းေပးရျခင္း၊
(၃) ေက်ာင္းကန္၊
(၄) ဒါယကာ-ဒါယိကာမ၊
(၅) ပစၥည္းလာဘ္တို႔၌ သူမ်ားတကာ ရရွိသြားမည္ကို မနာလို၀န္တိုစိတ္ထား မရွိျခင္း။
ခုေခတ္ သဟာမ်ိဳးေတြ ရွားပါး၏။
ေက်ာင္းသခၤမ္းမ်ား၊ မ်ိဳး ၁၀-ပါး၊ ျခားနားသိေစလို။ ။ ရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္သင့္ေလ်ာ္ေသာ ဆိတ္ၿငိမ္ရာေက်ာင္းမ်ိဳး ဆယ္ပါး။ ၎င္းအေျဖ (ရဟန္းေက်ာင္းမ်ား၊ မ်ိဳး၁၀-ပါး)၌ ၾကည့္ပါေလ။
ေက်ာ္ ၄-ပါးေခၚ၊ ဆရာေတာ္၊ စာေပၚ နာမည္ႀကီး။ ။ ဆရာေတာ္ဦးဗုဓ္စေသာ က်မ္းတတ္ဆရာအစဥ္အဆက္တို႔ခ်ီးမြမ္းေျပာဆိုမွတ္သားၾကကုန္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ က်မ္းတတ္အေက်ာ္ ဆရာေတာ္ ပုဂိၢဳလ္ေက်ာ္ႀကီးေလးပါး။
(၁) ပုဂံ သဒၵနီတိဆရာေတာ္ အရွင္အဂၢ၀ံသ၊
(၂) စစ္ကိုင္း အရွင္အရိယ၀ံသ ဆရာေတာ္၊
(၃) အင္း၀ ၀ရာဘိသဃၤနာထဆရာေတာ္၊
(၄) ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္ အရွင္မုနိႏၵေဃာသတို႔ ျဖစ္ၾက၏။
ကြၽန္ ၇-ဆက္။ ။
"ကြၽန္မွေမြးေသာ သေပါက္၊
သေပါက္မွေမြးေသာ သတက္၊
သတက္သားကို သတီ၊
သတီ၏ သားကို သတြတ္၊
သတြတ္သားကို သေတာ့၊
သေတာ့၏သားကို သေမွ်ာ့"
ဟု ဓမၼသတ္က်မ္း၌ လာကုန္၏။ ဤ၌ ေဆြ ၇-ဆက္ကဲ့သို႔ အထက္ေအာက္ ႏွစ္ပါးစံု ေရတြက္ျခင္း
မျပဳဘဲ အမိမွေအာက္ကိုသာ ေရတြက္ ရေလသည္၊ မႏုက်ယ္ ဓမၼသတ္ သတၱမတြဲ ပုဒ္မ ၂၆-၌လည္း ကြၽန္ ၇-ပါး။ တစ္နည္း ကြၽန္အျပား ၉၄-ပါးကို ခြဲျခားေသာတရားတြင္ ဆိုထား၏။
ကြၽန္မ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ ၀ိနည္းမဟာ၀ါ။ ပါ။ ၁၀၇။ ႒။ ၂၈၂။ ပါရာဇိကဏ္။ ႒။ ပ-အုပ္ ၃၁၆။ ၀ိနည္းေတာ္လာရဟန္းခံမေပးေကာင္းေသာ ကြၽန္ ၄-မ်ိဳး။
(၁) ဓနကၠီတ ကြၽန္- ေငြ၀ယ္ကြၽန္၊
(၂) ကရ မရာနိတ ကြၽန္-သံု႔ပန္းç သံု႔ရကြၽန္၊
(၃) သံမံ ဒါသဗ် ကြၽန္- မိမိကိုယ္တိုင္ ကြၽန္စာရင္းအပ္ႏွင္းခံယူေသာကြၽန္၊
(၄) အေႏၲာ ဇာတ ကြၽန္- ကြၽန္မမွေမြးေသာ အိမ္ေပါက္ကြၽန္။
ကြၽန္၀တ္ ၅-ပါး။ ။ သူရင္းငွား ေက်းကြၽန္ကူလီ အလုပ္သမားတို႔ က်င့္ႀကံလိုက္နာရမည့္ ၀တ္ငါးပါး။
(၁) အရွင္အိပ္ၿပီးေနာက္မွ အိပ္ရျခင္း၊
(၂) အရွင္မထမီ ေရွးဦးစြာထရျခင္း၊
(၃) အရွင္ေပးမွ ယူရျခင္း၊
(၄) အရွင့္ေက်းဇူးကိုသာ ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုရျခင္း၊
(၅) လုပ္ခင္းေဆာင္တာဟူသမွ်ကို ေစ့စပ္ေသခ်ာစြာ လုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ ရျခင္း။
သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္မွ။
ေဆာင္ထားရန္ပုဒ္။ ။ အိပ္ေသာ္ ေနာက္မွ၊ ထေသာ္ကားေရွ႕၊ ေပးမွယူအပ္၊ ေစ့စပ္ေဆာင္ရြက္၊ ေက်းဇူးျမြက္၊ ငါးခ်က္ကြၽန္က်င့္ရာ။
ကြၽန္းႀကီး ၄-ကြၽန္းႏွင့္ မွတ္သားဖြယ္ရာမ်ား ၂၄-ပါး။ ။ (သုတ္မဟာ၀ါ ႒- ၂၁၃- ၂၁၅။ မဇၩိမပဏၰာသ ႒-၂၅-တို႔၌႐ႈ) ဇိနာလကၤာရဋီကာတြင္ တစ္ကြၽန္း၌မွတ္သားဖြယ္ ၆-ပါးစီ ပါသည္။
(၁) ဇမၺဴဒီပါကြၽန္း- သံုးေထာင့္ပံုသဏၭာန္ရွိ၍ ယူဇနာ ၁၀၀၀၀-က်ယ္ေသာ ေတာင္ကြၽန္း၊ ကြၽန္းဦးသေျပပင္ ရွိ၏၊ ကြၽန္းသူကြၽန္းသားတို႔အသက္ကား အပိုင္းအျခားမရွိ။
(၂) ၪပဗၺ၀ိေဒဟကြၽန္း- လ ထက္၀က္ သဏၭာန္ရွိ၍ ယူဇနာ ၇၀၀၀-က်ယ္ေသာ အေရွ႕ကြၽန္း၊ ကြၽန္းဦးကုကိၠဳပင္ရွိ၏၊ ကြၽန္းသူကြၽန္းသားတို႔၏အသက္ကား ၅၀၀-ရွည္ေသာ ဟူ၏၊ ဇိနာလကၤာရဋီကာ၌ ယူဇနာ ၉၀၀၀-အက်ယ္ျပ၏။
(၃) အပရ ေဂါယာနကြၽန္း- ၀ိုင္းေသာလျပည့္၀န္းသဏၭာန္ရွိ၍ ယူဇနာ ၇၀၀၀-က်ယ္ေသာ အေနာက္ကြၽန္း၊ ကြၽန္းဦးထိန္ပင္ရွိ၏၊ ကြၽန္းသူကြၽန္းသားတို႔အသက္ကား ၁၀၀၀-ရွည္၏။
(၄) ဥတၱရကု႐ုကြၽန္း- ေလးေထာင့္အင္းပ်ဥ္သဏၭာန္ရွိ၍ ယူဇနာ ၈၀၀၀-က်ယ္ေသာ ေျမာက္
ကြၽန္း၊ ကြၽန္းဦး၌ ပေဒသာပင္ေပါက္၏၊ ကြၽန္းသူကြၽန္းသားတို႔အသက္ကား ၁၀၀၀-ရွည္၏။
Tuesday, December 16, 2008
ကိုး၊ ကိုယ္---ကိုးေၾကာင္းလကၤာ မွ ကိုယ့္အမည္ကိုယ္ေဖၚ
ကိုးေၾကာင္းလကၤာ။ ။ ေရွးလူေဟာင္းတို႔၏ အလီေပါင္း ဂဏန္းသခ်ၤာ။
၉ x ၁ - လီ = ၉
ေနာ - ဧက - ေနာ
န၀ - ေဒြး - အ႒ာရသ
န၀ - ႀတိႏၷာ - သတၱဗီသ
န၀ - ဇယ - ဆႀတိသ
န၀ - ပဥၥ - ဗ်ည္းစာလီသ
န၀ - ေသာ - ေဇာ ပဥၥႆ
န၀ - သတၱ - ႀတိဆ
န၀ - အ႒ - ဗားသတ္
န၀ - န၀ါ - ဧက အႆိ
၈ x ၁ - လီ = ၈
အ႒ - ဧက - အ႒
အ႒ - ေဒြး - ေသာဠသ
အ႒ - ႀတိႏၷာ - ေဇာဗီသ
အ႒ - ဇယ - ဗားႀတိသ
အ႒ - ပဥၥ - သုဥၥာလီသ
အ႒ - ေသာ - အ႒ာ စာလီသ
အ႒ - သတၱ - ဆ ပဥၥႆ
အ႒ - အ႒ - စတုဆ႒ိ
အ႒ - န၀ါ - ဗားသတ္
၇ x ၁ - လီ = ၇
သတ္ - ဧက - သတ္
သတၱ - ေဒြး - စတုရာ ဒသ
သတၱ - ႀတိႏၷာ - ဧကာဗီသ
သတၱ - ဇယ - အသ႒ာဗီသ
သတၱ - ပဥၥ - ပဥၥာႀတိသ
သတၱ - ေသာ - ဗား စာလီသ
သတၱ - သတၱ - န၀ါ စာလီသ
သတၱ - အ႒ - ဆ ပဥၥႆ
သတၱ - န၀ါ - ႀတိဆ
၆ x ၁ - လီ = ၆
ေသာ - ဧက - ေသာ
ေသာ - ေဒြး - ဒြါဒသ
ေသာ - ၾတိႏၷာ - အ႒ရသ
ေသာ - ဇယ - ေဇာဗီသ
ေသာ - ပဥၥ - သံု ႀတိသ
ေသာ - ေသာ - ဆႀတိသ
ေသာ - သတၱ - ဗား စာလီသ
ေသာ - အ႒ - အ႒ာ စာလီသ
ေသာ - န၀ါ - ေဇာ ပဥၥႆ
၅ x ၁ - လီ = ၅
ဗ်ည္း - ဧက - ဗ်ည္း
ဗ်ည္း - ေဒြး - သံုဒသ
ဗ်ည္း - ႀတိႏၷ - ပဥၥာဒသ
ဗ်ည္း - ဇယ - သံုဗီသ
ဗ်ည္း - ပဥၥ - ပဥၥာဗီသ
ဗ်ည္း - ေသာ - သံု ႀတီသ
ဗ်ည္း - သတၱ - ပဥၥာ ႀတိသ
ဗ်ည္း - အ႒ - သံုစာလီသ
ဗ်ည္း - န၀ါ - ဗ်ည္းစာလီသ
၄ x ၁ - လီ = ၄
ဇယ - ဧက - ဇယ
ဇယ - ေဒြး - အ႒္
ဇယ - ႀတိက - ဒြါဒသ
ဇယ - စတုက - ေသာဠသ
ဇယ - ပဥၥ - သံု ဗီသ
ဇယ - ေသာ - ေဇာဗီသ
ဇယ - သတၱ - အသ႒ံဗီသ
ဇယ - အ႒ - ဗား ႀတိသ
ဇယ - န၀ါ - ဆ ႀတိသ
၃ x ၁ - လီ = ၃
ႀတိန္း - ဧက - ႀတိန္း
ႀတိန္း - ေဒြး - ဆ
ႀတိန္း - ၾတ - ေနာ
ႀတိန္း - ဇယ - ဒြါဒသ
ႀတိန္း - ပဥၥ - ပဥၥာဒသ
ႀတိန္း - ေသာ - အ႒ာရသ
ႀတိန္း - သတၱ - ဧကဗီသ
ႀတိန္း - အ႒ - ေဇာဗီသ
ႀတိန္း - န၀ါ - သတၱာဗီသ
၂ x ၁ - လီ = ၂
ေဒြး - ဧက - ေဒြး
ေဒြး - ေဒြး - စာယ
ေဒြး - ႀတိန္း - ဆ
ေဒြး - စာလီ - အဌ္
ေဒြး - ပဥၥ - သံုဒသ
ေဒြး - ေသာ - ဒြါဒသ
ေဒြး - သတၱ - စတုရာဒသ
ေဒြး - အ႒ - ေသာဠသ
ေဒြး - န၀ါ - အ႒ာရသ
၁ x ၁ - လီ = ၁
ဧက္ - ဧက - ဧက္
ဧက္ - ေဒြး - ေဒြး
ဧက္ - ႀတိန္း - ႀတိန္း
ဧက္ - ဇယ - ဇယ
ဧက္ - ဗ်ည္း - ဗ်ည္း
ဧက္ - ေသာ - ေသာ
ဧက္ - သတ္ - သတ္
ဧက္ - အဌ္ - အဌ္
ဧက္ - ေနာ - ေနာ
ကိုးကြယ္ရာ တရား ၁၀-ပါး။ ။ မိမိ၏ကိုးကြယ္ရာ၊ မိမိမွာ ဤတရား ၁၀-ပါးႏွင့္ ျပည့္စံုေနရမည္ ဟူ၏၊ ဒသဂၤုတၱရ။ ပါ။ ၂၇၅- ၂၇၆။ ႒။ ၂၉၀။
သီလ, ဗဟုႆတ, ကလ်ာဏမိတၱ, ေသာ၀စၥႆတ, အနာလသ,
ပိယ သမုဒါဟာရ, အာရဒၶ၀ီရိယ, သႏၲဳ႒ီ, သတိမာ, ပည၀ါ။
ကိုးကြယ္ခံထိုက္သူ၏ ဂုဏ္အဂၤါ ၇-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ကို (ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္ ခံထိုက္သူ၏ ဂုဏ္အဂၤါ၇-ပါး)၌ ျပမည္။
ကိုးခန္း ကမၼ၀ါ။ ။ ဤေ၀ါဟာရသည္ ရဟန္းေတာ္တို႔၏လက္သံုးပင္ျဖစ္၏။
(၁) ဥပသမၸဒ ခႏၶက- ရဟန္းခံကမၼ၀ါ၊
(၂) ကထိန ခႏၶက- ကထိန္ခင္း ကထိန္ႏုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၃) သီမာ ခႏၶက- သိမ္သမုတ္ သိမ္ႏုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၄) ဥေပါသထာဂါရ ခႏၶက- ဥပုသ္အိမ္ သမုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၅) ေထရသမၼဳတိ ခႏၶက- ေထရ္သမုတ္ကမၼ၀ါ၊
(၆) နာမ သမၼဳတိ ခႏၶက နာမည္သမုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၇) နိႆယမုတၱ သမၼဳတိ ခႏၶက- နိႆယည္းလြတ္ သမုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၈) ကပၸိယဘူမိ သမၼဳတိ ခႏၶက- အပ္ေသာ ေက်ာင္းေနရာသမုတ္ ကမၼ၀ါ၊
(၉) ကုဋိ၀တၳဳ ၾသေလာကန သမၼဳတိ ခႏၶက- ေက်ာင္းရာကို ၾကည့္႐ႈစစ္ေဆးရန္ သမုတ္ေသာ ကမၼ၀ါ၊
(၁၀) ၀တၱခႏၶက- ၀တ္ေဆာင္ရာ၌ဖတ္ရေသာ ကမၼ၀ါ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၁-မွ ၉-အထိ ၉-ခန္း ယူပါေလ၊ ထိုသို႔ ၉ ခန္းကမၼ၀ါဟု ဆိုရျငားေသာ္လည္း "၀တၱခႏၶက"ကမၼ၀ါကား အထုပ္တိုင္းမွာ ပါသည္ခ်ည္းသာမွတ္ရာ၏။
ကိုးခန္းပ်ိဳ႕။ ။ အခန္း ၉-ခန္းပါေသာ ပ်ိဳ႕ကဗ်ာလကၤာ။
(၁) ဟတၳိပါလ- ေတာထြက္ခန္း၊
(၂) အႆပါလ-ေတာထြက္ခန္း၊
(၃) ေဂါပါလ- ေတာထြက္ခန္း၊
(၄) အဇပါလ- ေတာထြက္ခန္း၊
(၅) ပုေရာဟိတ္ပုဏၰားႀကီး ေတာထြက္ခန္း၊
(၆) ပုေဏၰးမႀကီး ေတာထြက္ခန္း၊
(၇) ဧသုကာရီမင္းႀကီး ေတာထြက္ခန္း၊
(၈) ၎င္းမိဖုရားႀကီးႏွင့္ ခုနစ္ျပည္ေထာင္သားတို႔ ေတာထြက္ခန္း၊
(၉) ဇာတ္ေပါင္းခန္း ၎င္းအခန္းတို႔ကိုဇာတ္ေပါင္း၍ေရးေသာေၾကာင့္ ကိုးခန္းပ်ိဳ႕ဟူ၍ ေခၚၾကသည္။
ကိုးခိုင္နကၡတ္။ ။ "နကၡတ္ ကိုးခိုင္"လည္းဟူ။ ဤ၌ ကိုးခိုင္နကၡတ္ဟူသည္ကား နကၡတ္ ၂၇-လံုးတို႔တြင္ တစ္ရာသီတစ္ရာသီ၌ ၃-လံုးစီသြားသျဖင့္ အစဥ္အတိုင္း ကိုးပါးေသာ န၀လက္တြင္ ၂၇-လံုးေသာနကၡတ္တို႔ တည္ေနျခင္းကိုေခၚဆိုသည္။
(၁) ဒလိဒၵ နကၡတ္၊
(၂) မဟာဒၶန နကၡတ္၊
(၃) ေစာရ နကၡတ္၊
(၄) ရာဇ နကၡတ္၊
(၅) ေဒသြႁႏိၵ နကၡတ္၊
(၆) ေဒ၀ီ နကၡတ္၊
(၇) ၀ါဏိဇၨ နကၡတ္၊
(၈) အမစၥ နကၡတ္၊
(၉) သမဏ ျဗာဟၼဏ နကၡတ္။
ကိုးဆယ့္ေျခာက္ျဖာ၊ နာေရာဂါ၊ တစ္ျဖာ ၉၈။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို "အနာမ်ိဳး ၉၆-ပါး"မွာ ႐ႈပါ။
ကိုးတိုင္း ၉-ဌာန သာသနာျပဳေစလႊတ္ခန္း။ ။ ပါရာဇိက၊ ႒၊ ပ၊ အုပ္၊ႏွင့္ အျခား တ႐ုတ္မွတ္စု၊ အဂၤလိပ္မွတ္တမ္းအမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ႏွင့္ ညႇိႏႈိင္းလ်က္။
သာသနာေတာ္ (၂၃၅)ခုႏွစ္၊ တတိယသံဃာယနာ တင္ၿပီးခ်ိန္တိုင္းျပည္အရပ္ရပ္တို႔သို႔ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျပန္႔ပြားေစရန္ ရည္ညႊန္း၍ ထိုႏွစ္ တပို႔တြဲလအတြင္း၌ပင္ အေသာကမင္းတရားႀကီးႏွင့္ အရွင္ မဟာေမာဂၢလိ ပုတၱတိႆ မေထရ္ျမတ္တို႔က ၉-တိုင္း ၉-ဌာန ျပည္နယ္တို႔သို႔ဥပသမၸဒကံေဆာင္ႏိုင္ေစရန္ ေခါင္းေဆာင္တစ္ပါးႏွင့္ ငါးပါးစီကို ေစလႊတ္ၾကြခ်ီေတာ္မူၾကသည္။
(၁) ကသၼီရ- ဂႏၶာရတိုင္း။ ။ ဟိမ၀ႏၲာ၏ အေနာက္ေျမာက္ဘက္ ပန္ခ်ပ္နယ္၏ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္ စြန္းႏွင့္ စပ္လ်က္ရွိေသာ ကသၼီရတိုင္း၊ ယင္း၏အေနာက္ဘက္ သိႏၶဳျမစ္ ျခားလ်က္ရွိေသာ ဂႏၶာရတိုင္း၊ ၂-တိုင္းေပါင္းလ်က္ အာဖဂန္နစၥတန္ပါ၀င္သည့္ ဌာနမ်ားသို႔ အရွင္မဇၩႏၲိကေထရ္ျမတ္ေခါင္းေဆာင္ေသာအဖြဲ႕၀င္ သံဃာေတာ္ ၄-ပါး၊ အာသီ၀ိေသာ ပမသုတၱန္ေဟာၾကားကာ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၂) မဟႎသကတိုင္း။ ။ အိႏၵိယျပည္ေတာင္ပိုင္းရွိ မိုက္ဆိုနယ္၊ ယင္းနယ္၏ေျမာက္ပိုင္းရွိ ]ခ်ီတယ္ရ္}စီရင္စု ဌာနတို႔သို႔ မဟာေဒ၀ေထရ္ဦးေဆာင္၍ အဖြဲ႕၀င္သံဃာေတာ္ ၄-ပါး၊ ေဒ၀ဒူတသုတၱန္ကိုေဟာၾကားလ်က္ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၃) န၀ါဒါသီတိုင္း။ ။ ဘံုေဘၿမိဳ႕နယ္၏ ေတာင္ဘက္ပိုင္း ကာဏာရာနယ္၊ ဟိုက္ဒရဗတ္နယ္၊ အေရွ႕ဘက္ပိုင္းျပည္နယ္တို႔သို႔ အရွင္ရကၡိတမေထရ္ေခါင္းေဆာင္ေသာ အဖြဲ႕၀င္သံဃာ၄-ပါးတို႔အနမတဂၢသုတၱန္ၾကား၍ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၄) မဟာရ႒တိုင္း။ ။ ဘံုေဘနယ္ အလယ္ပိုင္း ပူနားၿမိဳ႕စေသာ နယ္မ်ားသို႔ အရွင္မဟာဓမၼရကၡိတမေထရ္ေခါင္းေဆာင္၍ အဖြဲ႕၀င္သံဃာ ၄-ပါး ၾကြေတာ္မူကာ မဟာနာရဒကႆပဇာတ္ေတာ္ကိုေဟာၾကားေတာ္မူကာ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၅) အပရႏၲတိုင္း။ ။ မလ၀ါနယ္ အေနာက္ေတာင္ဘက္ နရဗဒၶေခၚ နမၼဒါျမစ္ သစၥဗႏၶေတာင္ သုပၸရကသေဘၤာဆိပ္ ၀ါဏိဇၨဂါမ စသည္တို႔သို႔ အရွင္ဓမၼရကၡိတ မေထရ္
ေခါင္းေဆာင္ေသာ သံဃာေတာ္ ၄-ပါးတို႔ ၾကြေတာ္မူကာ သဂၢိခေႏၶာပမ သုတၱန္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူ၍ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၆) ေယာနကတိုင္း။ ။ အိႏၵိယျပည္၏ အျပင္ဘက္ ပါရွား တူရကီ ဂရိတ္ အီတလီတို႔တည္ရွိရာ ယင္း၏ေရွးေဟာင္းအမည္မွာ သာကလတိုင္း- သာကလၿမိဳ႕ျဖစ္၏။ မိလိႏၵမင္းႀကီးႏွင့္ ရွင္နာဂသိန္မေထရ္ျမတ္တို႔ ေမးေျဖရာဌာနသို႔ အရွင္မဟာရကၡိတ မေထရ္
ေခါင္းေဆာင္ကာ အဖြဲ႕၀င္ ၄-ပါးတို႔ ၾကြေတာ္မူလ်က္ ကာဠကာရာမသုတၱန္ကို ေဟာေျပာကာ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၇) စိနရ႒ (ခ်ိန) ေခၚ စိန္႔တိုင္း ၅-ရပ္။ ။ ဟိမ၀ႏၲာ၏ အေရွ႕ဘက္အရပ္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္အရပ္ရွိ
၁- ခိုတန္၊ ၂- ဘူတန္၊ ၃- ယရကန္၊ ၄- တိဘက္၊ ၅- တ႐ုတ္ျပည္တို႔သို႔ အရွင္မဇၩိမေထရ္ေခါင္းေဆာင္လ်က္ အဖြဲ႕၀င္ ၄-ပါးတို႔ ၾကြခ်ီေတာ္မူၾကကာ ဓမၼစကၠပ၀တၱနသုတၱန္ကို ေဟာေတာ္မူ၍ သိမ္းသြင္းကာ သာသနာျပဳေတာ္မူၾကသည္။
(၈) သု၀ဏၰဘူမိ တိုင္း။ ။ စိန္႔တိုင္းႀကီး၏ ေတာင္ဘက္ ရွမ္း၊ ျမန္မာ၊ မြန္၊ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ကယား၊ ယြန္း ယုိးဓယား၊ ကေမၻာဒီးယား၊ လားအို စေသာ လူမ်ိဳးတို႔ေနထိုင္ရာသို႔ အရွင္ေသာဏေထရ္ႏွင့္အရွင္ဥတၱရေထရ္ ၂-ပါးတို႔ ဦးေဆာင္ကာ အဖြဲ႕၀င္သံဃာ ၃-ပါးႏွင့္ ေပါင္း ၅-ပါးတို႔ ၾကြေရာက္ကာျဗဟၼဇာလသုတၱန္ကို ေဟာၾကားေတာ္မူလ်က္ ျမတ္ဗုဒၶသာသနာေတာ္
အတြင္းသို႔ သိမ္းသြင္းေတာ္မူၾကသည္။ မွတ္ခ်က္။ ။ ျမန္မာတို႔က မြန္းတိုင္းျပည္နယ္ သထံုၿမိဳ႕ကို သု၀ဏၰဘူမိဟု ယူဆၾကသည္။ အိႏၵိယေက်ာက္စာဌာနကမူ စုမၾတာကြၽန္းကို သူ၀ဏၰဘူမိဟု ေရးထိုးၾကသည္။
(၉) တမၺဒီပ ေခၚ သီဟိုဠ္ကြၽန္း။ ။ ယခုအခါ သရီလံကာ ဟူ၏။ ေဒ၀ါနံ ပီယတိႆမင္းႀကီး
လက္ထက္အခါ သာသနာေတာ္ ၂၃၆-ခုႏွစ္၊ နယုန္လျပည့္ေန႔တြင္ အရွင္မဟာမဟိႏၵေထရ္ဦး
ေဆာင္၍အရွင္ဣ႗ိယေထရ္၊ အရွင္ဥတၱိယေထရ္၊ အရွင္ဘဒၵသာလေထရ္၊ အရွင္သမၺလေထရ္ျမတ္ ၅-ပါးတို႔ ဦးေဆာင္ကာ အဖြဲ႕၀င္ ၁၃-ပါးႏွင့္ အရွင္မဟိႏၵ၏တူေတာ္ သုမနသာမေဏ၊ ပ႑ဳကေခၚ လူဥပါသကာတို႔သြားေရာက္ၾကကာ စူဠဟတၳိပေဒါပမသုတၱန္ကိုေဟာၾကား၍ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ျမတ္ႀကီး အရွည္ တည္တံ့ေအာင္ တည္တံ့တိုးပြားေအာင္ သာသနာျပဳေတာ္မူ
သြားၾကေလသည္။
ကိုးန၀င္း ဘုရား။ ။ သမၼာဒိ႒ိေခၚ ဗုဒၶဘာသာတို႔ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ရာ ေစတီေတာ္၏အမည္တစ္မ်ိဳး၊ ထိုေစတီေတာ္၏အျမင့္Óဏ္ေတာ္မွာ ၉-ေတာင္ရွိ၍ ထိုေစတီႏွင့္ စပ္ဆိုင္သည့္ အေဆာင္အေယာင္တို႔မွာ မ်ားေသာအားျဖင့္ န၀င္းေက်ကိုးခုသာ အထားမ်ားေသာ ေလာကီဆရာတု႔ိစီမံသည့္ ေစတီေတာ္တစ္မ်ိဳးပင္ျဖစ္ေလသည္၊ ထိုေစတီေတာ္ မ်ားသည္ ၁၂၈၃-ခုႏွစ္ေလာက္ကစ၍ ျမန္မာျပည္အႏွံ႕အျပား၌ ေခတ္စားလာခဲ့ေၾကာင္းသိရေသာ္လည္းေရွးေဟာင္း
နန္းစဥ္ေခတ္အရ ေ၀ဖန္ေသာ္ ..."ေသာင္းထိုက္ဇမၺဴ၊ ကြၽန္းလံုးဟူ၍၊ စည္သူမင္းဖ်ား၊ တည္ခဲ့ထားသည္၊ ဘုရားကိုးဆူ၊ ဂူလည္းကိုးရပ္၊ နတ္လည္း ကိုးပါး၊ ဘံုကား ကိုးတန္၊ ကိုးရြာ
ရံ၍၊ ကန္လည္း ကိုးဆယ္၊ ကိုးသန္း ပယ္ႏွင့္၊ ကိုးဆယ္ကိုးရြာ၊ စပ္ကာမေ၀း၊ ေၾကးကိုးေၾကးႏွင့္၊ နီးေ၀းပ်ံ႕လႈိင္၊ စည္ကိုးဆိုင္က၊ ကိုးဌာနကို၊ ဒုကၡကင္းစင္၊ ခ်မ္းသာျမင္၍၊ ေအာင္မဂၤလာ၊ ျဖစ္ေစငွာဟု" ဟူေသာ တပယ္ယင္းၿမိဳ႕ သမိုင္းလကၤာရ ကိုးန၀င္း ေခတ္စားခဲ့ပံုကိုလည္း သိရေသး၏။ တပယ္ယင္းေလာ၊ ဒီပဲယင္းေလာ။
ကိုးပါးသီလ၊ န၀ဂၤ၊ ေစာင္းၾကမ်ားဗိုလ္လူ။ ။၎င္း၏သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္(န၀ဂၤသီလ)မွာ ျပမည္။
ကိုယ္က်င့္တရား ၃-ပါး။ ။ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္။ ပါ။ ၃၆၈။ ႒။ ၃၂၇-၌ အက်ယ္႐ႈ၊ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ကိုယ္က်င့္တရားမ်ိဳး ၃-ပါး)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။
ကုိယ္ေစာင့္နတ္ တစ္က်ိပ္ တစ္ပါး။ ။ မိမိတို႔ကိုယ္ကိုေစာင့္ေသာ နတ္ ၁၁-ပါး။ သမႏၲစကၡဳဒီပနီ ဋ - အမွတ္ ၀ိသဇၨနာ ၂-မွ ယူသည္။
(၁) သတၱဘာဂ နတ္- နဖူးစာကို ေရးမွတ္တတ္သည္၊
(၂) သူရႆတီ နတ္- ပညာကို ပြားေစတတ္သည္၊
(၃) သက် နတ္- စည္းစိမ္ဥစၥာကို ေပးေစတတ္သည္၊
(၄) မဟိရာဇာ နတ္- အိပ္မက္ကို ေပးေစတတ္သည္၊
(၅) ၀ါမသူရ နတ္- နိမိတ္ကို ျပတတ္သည္၊
(၆) ဇန သူရ နတ္- အလႉေပးသည္ကို မွတ္တတ္သည္၊
(၇) ကရ၀ါ နတ္- ကာမသုခကို ေပးေစတတ္သည္၊
(၈) ေယာတိက နတ္- သြားေလရာ လိုက္၍ ေစာင္မတတ္သည္၊
(၉) ကလ်ာဏမိတၱ နတ္- ေကာင္းေသာစကားကို မွတ္သားတတ္သည္၊
(၁၀) စႏၵာေဒ၀ီ နတ္- က်က္သေရကို ေစာင့္တတ္သည္၊
(၁၁) နရိႏၵာေဒ၀ီ နတ္- အိပ္ေသာအခါ ဦးေခါင္းရင္းက ေစာင့္ေရွာက္တတ္သည္။
ကိုယ္ေစာင့္နတ္ တစ္က်ိပ္ႏွစ္ပါး တစ္နည္း။ ။ ေက်းဇူးရွင္ 'လံုးေတာ္ဆရာေတာ္' ဘုရားႀကီးကား - အထက္ပါ ၁၁-ပါးထဲတြင္ 'ကာလကဏၰီ'ေခၚ နတ္ယုတ္မာတစ္ပါးထည့္၍ 'ကိုယ္ေစာင့္နတ္ တစ္က်ိပ္ႏွစ္ပါး'ဟု ေရတြက္ျပ ထား၏။
ကိုယ္တြင္းမီး ၅-ပါး။ ။
(၁) ဥသၼာမီး- သက္ေစာင့္သက္ထိန္းပကတိကိုယ္ေငြ႕၊
(၂) ပါစကမီး-အစာေက်ခ်က္ေသာ ၀မ္းမီး၊
(၃) သႏၲပၸနမီး- ျခစ္ျခစ္ေတာက္ အပူဖ်ားမ်ိဳး၊
(၄) ဒါဟမီး-လူးလဲေအာင္ပူေလာင္ျခင္းမ်ိဳး၊
(၅) ဇိရဏမီး- လူကို အိုမင္းေဆြးေျမ့ေအာင္ မသိမသာ ေလာင္ေသာမီး။
ကိုယ္တြင္းမီး ၁၁-ပါး တစ္နည္း။ ။ ၎င္း၏ သ႐ုပ္အဓိပၸါယ္ (မီး ၁၁-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ကိုယ္၀န္တည္ႏိုင္ျခင္း အဂၤါ ၃-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာ။ ပ။ အုပ္။ ၁၈၀။ ပဋိသေႏၶတည္ေနႏိုင္ပံု အဂၤါသံုးပါး။
(၁) မိဘႏွစ္ပါး ေမထုန္အားျဖင့္ စုေ၀းေပါင္းသင္းျခင္း၊
(၂) ပဋိသေႏၶယူမည့္သတၱ၀ါ၏ စုတိဆဲျဖစ္ျခင္း၊
(၃) မိခင္၏ ေပၚၿပီးဆဲဥတုသမယႏွင့္ ႀကံဳျခင္း။
ကိုယ္၀န္တည္ႏိုင္ပံု ၇-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာ။ ပ။ အုပ္ ၁၇၈- ၁၇၉။ ဤသည္တို႔ကား မျမဲ၊ တစ္ရံတစ္ဆစ္ အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ တည္ယူႏိုင္ျခင္းတို႔တည္း။
(၁) ရာဂစိတ္ျဖင့္ ကိုယ္လက္သံုးသပ္ ေပြ႕ဖက္သာယာသျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၂) ရာဂစိတ္ျဖင့္ အ၀တ္ပုဆိုးကို ကိုင္တြယ္သာယာသျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၃) ရာဂစိတ္ျဖင့္ သုတ္ေသြးက်င္ငယ္ကို စုတ္ယူသြတ္သြင္းသျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၄) ရာဂစိတ္ျဖင့္ ခ်က္ကို သံုးသပ္သျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၅) ရာဂစိတ္ျဖင့္ စိမ္းစိမ္းၾကည့္သျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၆) ရာဂစိတ္ျဖင့္ အနံ႔ကို နမ္း႐ွဴသျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္၊
(၇) ရာဂစိတ္ျဖင့္ အသံကို နားေထာင္သာယာသျဖင့္ တည္ႏိုင္သည္။
ကုိယ္၀န္တည္ႏိုင္ပံု ၈-ပါး။ ။ အထက္ပါ ၇-ပါး၌ အဇၩာစာရေခၚ ႏွစ္ဦးစံု ကာမမႈျပဳျခင္း တစ္ပါးထည့္က ရွစ္ပါးျဖစ္၏၊ ၎င္းကို ဤေဆာင္ပုဒ္လကၤာျဖင့္ သိပါေလ။
(အဇၩာစာရ၊ သံသဂၢႏွင့္၊ ေစာဠ, သုစိ၊ နာဘိ, ႐ူပ၊ သဒၵ, ဂႏၶာ၊ ဤရွစ္ျဖာေၾကာင့္၊ စြဲလာကုိယ္၀န္၊ ျဖစ္သည္မွန္၏။)
ကိုယ့္အမည္ကိုယ္ေဖၚ သူေတာ္ ၇-ပါး။ ။ ဤသည္တို႔ကို က်မ္းႀကီးက်မ္းခိုင္၌ မေတြ႕ရေသာ္လည္း စကားအရာ ၌ကား တာစား၍ေန၏၊ ထို႔ေၾကာင့္ ေရွးဆရာသမားမ်ားကို ေမးျမန္း၍ ေျဖဆိုလိုက္ပါသည္။
(၁) ေတာက္တဲ့၊
(၂) ေခြးေခၚရစ္၊
(၃) တစ္တီတူး၊
(၄) ဇီးကြက္၊
(၅) တီးတုတ္၊
(၆) ေရႊျပည္စိုး၊
(၇) ဥၾသ။
ေကာင္း---ေကာင္းကင္အျပား၊ မွ ေကာင္းဟန္ ၃-စု။
ေကာင္းကင္အျပား၊ မ်ိဳးေလးပါး၊ ထင္ရွား အာကာသ။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (အာကာသ ၄-မ်ိဳး)၌ ဆိုခဲ့ၿပီ။
ေကာင္း ၆၄-ရပ္။ ။ ေကာင္းျခင္း ၄၆-မ်ိဳး၊ ဤ၌ ၆၄-ရပ္ ယူပံုကား မိန္းမမ်ိဳး ၄-ပါးတို႔တြင္ ပဒုမၼနီအစားကိုသာအလိုရွိသည္၊
၎င္းပဒုမၼနီ၌လည္း 'အသားေရႊ၊ အသားနီ၊ အသားျဖဴ၊ အသားညိဳ'ဟူ၍ ပဒုမၼနီမိန္းမမ်ိဳး၄-ပါး ရ၏။
ထိုေလးပါးတို႔တြင္ တစ္ပါးတစ္ပါး၌လည္း၊ ဆူ ႀကံဳ နိမ့္ ျမင့္အားျဖင့္ ၄-ပါးစီ ျပားျပန္ရကား ပဒုမၼနီမိန္းမေပါင္း ၁၆-ပါး ရ၏။
ထို ၁၆-ပါးတြင္ တစ္ပါးတစ္ပါး၌ 'ဥကၠ႒၊ ပဏီတ၊ မဇၩိမ၊ ဟီန' အားျဖင့္ ေလးပါးစီျပားျပန္ရကား
-ပဒုမၼနီမိန္းမေပါင္း ၆၄-ပါး ျဖစ္သတည္း။
ဤသို႔လွ်င္ ေကာင္းေသာပဒုမၼနီမိန္းမကိုစြဲ၍ (ေကာင္းေျခာက္ဆယ့္ေလးရပ္၊ ေသြးထပ္ထပ္႐ုပ္ညီ)
စသည္ျဖင့္ "ဦးပုည"ေရးသည့္၊ တစ္နည္း "ဘိုးသူေတာ္ဦးမင္း" ေရးသည့္ ေတးထပ္ျဖစ္ေပၚလာ၏၊
ဤကား ဣတၳိသွ်တၱရက်မ္းတို႔ အလိုတည္း။
ေကာင္း ၆၄-ရပ္ တစ္နည္း။ ။ ၁၁၄၁-ခုႏွစ္တြင္ ကင္း၀န္မင္းႀကီးေရးေသာ 'ေရႊကိုယ္ေတာ္ႀကီး ဧခ်င္း၌
'လကၡဏာေရး၊ ေျခာက္ဆယ္ေလးက၊ စသည္မ်ားျပင္၊ အတင္တင္တည့္'ဟူေသာ စပ္ဆိုမႈကို ၆၄-ပါးအရ ၀ိေသာဓနီစံျပက်မ္း၌ ေျဖၾကားသည္မွာ-
(၁) ေျခဖ၀ါးလကၡဏာ ၁၃-ပါး၊
(၂) ကိုယ္လကၡဏာ ၁၆-ပါး၊
(၃) စိတ္လကၡဏာ ၆-ပါး၊
(၄) လက္ဖ၀ါးလကၡဏာ ၉-ပါး၊
(၅) လည္ပင္းလကၡဏာ ၁-ပါး၊
(၆) အသံလကၡဏာ ၃-ပါး၊
(၇) မ်က္ႏွာလကၡဏာ ၈-ပါး၊
(၈) သြားလကၡဏာ ၁-ပါး၊
(၉) မ်က္စိလကၡဏာ ၄-ပါး၊
(၁၀) ဆံပင္လကၡဏာ ၃-ပါး၊ ေပါင္း ၆၄-ပါးျဖစ္၏၊ အက်ယ္ကို ၎င္းက်မ္းရင္း၌႐ႈေလ။
ေကာင္းျခင္း ၃-ျဖာ သာသနာ။ ။ ဘုရားျမတ္၏ ဆံုးမမႈ ဓမၼဓါတ္၌ စ လယ္ ဆံုး ၃-ပါးလံုး ေကာင္းျခင္း။
(၁) အာဒိ ကလ်ာဏ- သီလတရားသည္ အစ၏ေကာင္းျခင္းမည္၏၊
(၂) မေဇၩ ကလ်ာဏ- သမာဓိ လုပ္ငန္းသည္ အလယ္၏ေကာင္းျခင္း၊
(၃) ပရိေယာသာန ကလ်ာဏ- မဂ္ ဖိုလ္ ပညာနိဗၺာန္သည္ အဆံုး၏ေကာင္းျခင္း မည္၏။
ေကာင္းျခင္း ၅-ျဖာ။ ။ မဟာ၀ဂၢသံယုတ္။ ႒။ ၂၂၉။ ႏွင့္ ဓမၼပဒအ႒ကထာ၌လာေသာနည္း။
(၁) ေကသာ -နက္ေမွာင္ရွည္လ်ားေသာ ဆံပင္၊
(၂) ၀ယ- ၁၆-ႏွစ္အရြယ္ ပ်ိဳျမစ္ႏုနယ္၍ ေနျခင္း၊
(၃) မံသ- စိုျပည္ျပည့္ၿဖိဳးေသာအသားစိုင္မ်ား ရွိျခင္း၊
(၄) အ႒ိ- ျဖဴစင္ေတာက္ပေသာ သြား၊ နီေသာလက္သည္းမ်ား၊
(၅) ဆ၀ိ- ၀ါေရႊသန္႔စင္ေသာ အရည္အဆင္းရွိျခင္း။
ေကာင္းျခင္း ၅-ျဖာ တစ္နည္း။ ။ မိန္းမမ်ားအဖို႔ ၾကန္အင္ငါးျဖာ ေကာင္းျခင္း ငါးမ်ိဳးကို ဆိုသည္၊ ေတလပတၱဇာတ္အ႒ကထာမွ -
(၁) ဆ၀ိကလ်ာဏ- ပန္းပိေတာက္ အဆင္း ေရႊအဆင္းကဲ့သို႔ ၀ါ၀င္းေသာ အေရအဆင္း၏ ေကာင္းျခင္း။
(၂) မံသ ကလ်ာဏ- ခ်ိပ္ရည္ဆိုးသကဲ့သို႔ လက္ေျခ ႏႈတ္ခမ္းဖ်ား သႏၲာအဆင္းရွိေသာ အသား၏ေကာင္းျခင္း။
(၃) ႏွာ႐ု ကလ်ာဏ- အသားႏွင့္ညီမွ်ေသာအရပ္၌ ခ်ိပ္ရည္ျဖင့္ျပည့္သကဲ့သို႔ လက္သည့္ေျခသည္း
ရွိျခင္း၊ အသားလြတ္ရာ၌ ႏို႔ရည္စိုင္အဆင္းရွိသည္ျဖစ္၍ အေၾကာ၏ေကာင္းျခင္း။
(၄) အ႒ိ ကလ်ာဏ- ညီညာေသာ ခ႐ုသင္းပြတ္သစ္ပမာ ရတနာရြဲလံုး ပုလဲကံုးသီသြယ္
ထားသကဲ့သို႔ညီညြတ္တင့္တယ္ ေကာင္းျမတ္စင္ၾကယ္ေသာ သြားရွိျခင္း။
(၅) ၀ယ ကလ်ာဏ- အႏွစ္တစ္ရာ ရွည္ျမင့္ၾကာေသာ္လည္း ၁၆-ႏွစ္ ႏွယ္ ပ်ိဳျမစ္ႏုနယ္ ငယ္ေသာအရြယ္ျဖင့္တင့္တယ္လွပျခင္း။
ေကာင္းျခင္း၆-ျဖာ ပ်ိဳကညာ။ ။ မူလပဏၰာသ။ ပါ။ ၁၂၂။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၃၆၄။
(၁) တစ- ၀ါေရႊေသာ အေရအဆင္း၊
(၂) မံသ- စိုျပည္ေသာအသား၊
(၃) နခ- ေျခသည္း လက္သည္းနီ၊
(၄) အ႒ိ- ျဖဴေဖြးညီညာေသာသြား၊
(၅) သရ- ခ်ိဳသာေသာအသံ၊
(၆) မ႑လ- ထြားေသာရင္၊ ကားေသာတင္ႏွင့္ ကိုယ္ေနလံုးရပ္ ၾကည့္ေကာင္းျခင္း။
ေကာင္းဟန္ ၃-စု။ ။ ေရႊနန္းေတာ္သံုး ျမန္မာ၀န္စုတို႔တြင္ ပါ၀င္ေသာ ေကာင္းဟန္၀န္ ၃-စု။
(၁) ယြန္း ေကာင္းဟန္၀န္၊
(၂) ၀င္း ေကာင္းဟန္၀န္၊
(၃) တပ္ ေကာင္းဟန္၀န္။
ေကာက္---ေကာက္ဦးဒါနမ်ိဳး မွ ေကာက္လ်င္မ်ိဳး
ေကာက္ဦးဒါနမ်ိဳး ၉-ပါး။ ။ ဤသာသနာ၌ တရားဦးသိသူ အရွင္ေကာ႑ညႏွင့္ ျမတ္ဘုရားထံ ေနာက္ဆံုးတရားထူးခံယူသူ သုဘဒၵပရိဗိုဇ္တို႔ ၀တၳဳေၾကာင္း၌ အက်ယ္ယူပါ။
(၁) ေကာက္ဦးႏို႔ရည္ထည့္ေသာ စပါးတို႔ကို ခြဲထုတ္ညႇစ္ယူ၍ ပ်ားေထာပတ္တို႔ ေရာက္စပ္လ်က္"ေကာက္သားဦး" လႉျခင္း၊
(၂) မုန္႔ဆန္းေထာင္းကာ ေပးလႉျခင္း၊
(၃) ေကာက္ရိတ္ေကာက္ဆုပ္တို႔ကိုစု၍ "ရိတ္ဦးဆြမ္း"ေပးလႉျခင္း၊
(၄) ေကာက္လႈိင္းထံုးဖြဲ႕ေသာအခါ ေရွးဦးစြာေသာ ေကာက္လႈိင္းမ်ားကိုေပးလႈျခင္း၊
(၅) ေကာက္လႈိင္းမ်ားစုပံုေသာအခါ "ေကာက္ပံုဦး"ဒါနကိုျပဳျခင္း၊
(၆) စပါးနယ္ေသာအခါ"ေကာက္နယ္ဦး"ဒါနကို ေပးလႉျခင္း၊
(၇) နယ္ၿပီး ေလွ႕ၿပီး၍ တလင္းျပင္၌ စုပံုေသာအခါ "စပါးပံုဦး"ဒါနကိုေပးလႉျခင္း၊
(၈) က်ီအတြင္းသို႔ သြင္းေသာအခါ "က်ီဦး"ဒါနကို ေပးလႉျခင္း၊
(၉) ေကာက္စပါး စတင္ စိုက္ပ်ိဳးေသာအခါ မ်ိဳးစပါးထဲမွ အဦးအဖ်ားကိုယူ၍ "မ်ိဳးဦးဆြမ္း"ဒါနကို ေပးလႉျခင္း ဟူ၏။
ေကာက္မ်ိဳး ၇-ပါး။ ။ ၀ိနည္းပါစိတ္။ ပါ။ ၁၁၁။ ႒။ ၈၉။ စပါးမ်ိဳး ၇-ပါးလည္းဟူ။
(၁) သာလိ- သေလး, ေကာက္ႀကီး, ေကာက္ညႇင္း၊
(၂) ၀ီဟိ- ေကာက္လတ္, ေကာက္ၾကမ္း, ငစိန္, ငေက်ာက္၊
(၃) ကုျဒဴသ- လူး၊
(၄) ေဂါဓူမ- နတ္ေကာက္, ဂ်ံဳ၊
(၅) ၀ရက- ေျပာင္း၊
(၆) ယ၀- မုေယာ, ဗာလီ၊
(၇) ကဂၤု- ဆပ္။
ေကာက္စပါးမ်ိဳး ၁၈၇-ပါး တစ္နည္း။ ။ ေရွးျမန္မာ ဘုရင္မ်ား၏ ယဥ္ေက်းမႈ သုေတသနမွတ္တမ္းမ်ားျဖစ္သည္။သကၠရာဇ္ ၁၂၂၉-ခုႏွစ္ စိႏၲေက်ာ္သူ ဦးၾသေရး မဟာအဓိကရကန္ေတာ္ႀကီး ေမာ္ကြန္း၌ ေကာက္ႀကီးမ်ိဳး ၁၂၆-ပါး၊ ေကာက္လတ္မ်ိဳး ၁၀-ပါး၊ ေကာက္လ်င္မ်ိဳး ၁၁-ပါး၊ ေကာက္ညႇင္းမ်ိဳး ၃၄-ပါး၊ မုရင္းမ်ိဳး ၆-ပါးဟုလာရွိရာ ဤ၌ အစဥ္အတိုင္းျပသြားအံ့။
ေကာက္ႀကီးမ်ိဳး ၁၂၆-ပါး။ ။
(၁) ေစာ္ဘြား၊ ရေကာ့၊ ေဘာ့ႀကီး၊ ၾကြယ္ႀကီး၊ ၾကြယ္ပံုျဖဴ၊ ငလံုးႀကီး၊ ရွင္ႀကီး၊ လံုးျဖဴ၊ စပါးျဖဴကေလး၊ ေတာင္လံုးေမႊး (၁၀)။
(၁၁) ရေသး (ေကာက္နံ႔သာ၊) ႏွံ၀ါ၊ ႐ိုးလွ၊ တစ္ဆစ္လွ၊ ေပါက္လွ၊ ပူေဇာ္၊ ကန္ေတာ္၊ ကန္ေတာင္၊ပန္းေရာင္၊ စံကား၀ါ (၂၀)။
(၂၁) ပင္သာ၊ ရခိုင္၊ ေရမႏိုင္၊ ေၾကာင္ငို၊ တိမ္လံုးညိဳ၊ ေျခတို၊ စပါးနက္၊ ကက္ကက္၊ ပန္းက်ား၊ ၾကြက္သြား (၃၀)။
(၃၁) ၾကြက္ၿမီး၊ ပြဲေတာ္ႀကီး၊ ကြၽဲၿမီး၊ ေကာက္ၿမီး၊ ေကာက္၀င္းႀကီး၊ ပုတီးပု၊ ေတာင္ယာ၊ သီဒါ၊ ငယြန္း၊ သာထြန္းျဖဴ (၄၀)။
(၄၁) မုေယာ၊ လင္ပန္းေခ်ာ၊ ေကာက္သြယ္၊ ေကာက္ပင္ၾကြယ္၊ စံပယ္ဖူး၊ စာမစား၊ ၀က္မစား၊ ငါး၀င္စား၊ ငါး႐ိုး၊ မိုးမခ (၅၀)။
(၅၁) မိုးမလို၊ ေကာက္ပိန္ညိဳ၊ ၿမီးရွည္၊ ေကာက္ပင္စည္၊ ေနာင္တု၊ ၾကာဥ၊ ဦး႐ူ၊ တလိုင္းျဖဴ၊ ပင္ခုိင္၊ ေတြးႏိုင္ (၆၀)။
(၆၁) နံ႔သာဆီ၊ စပါးနီ၊ ဆန္နီမ၊ ရြာလယ္၊ ေကာက္ငယ္၊ ႀကိမ္သီး၊ ငွက္ႀကီး၊ ငကြၽဲ၊ ေတာင္၀ဲ၊ ေတာင္ျပန္ (၇၀)။
(၇၁) ငသလြန္၊ ငေဆာက္၊ ငေက်ာက္၊ အဂၤရင္း၊ ႀကိဳင္သင္း၊ ေ>မစြယ္၊ ေရသြယ္၊ ခ်ံဳၾကား၊ ေအာက္ဖါး၊ သဇင္ခက္ (၈၀)။
(၈၁) စမုန္နက္ကေလး၊ ေကာက္ေမႊး၊ ေဂၚရြတ္၊ ခ႐ုပတ္၊ မ်ိဳးဆန္း၊ ေတာင္ထိပ္ပိန္း၊ ေမွာ္တိုက္၊ ေကာက္ထေနာင္း၊ လက္သည္းေစာင္း၊ ေထာင္ၿဖိဳး (၉၀)။
(၉၁) ၀က္တိုး၊ မႈိင္းလံုး၊ ၿမီးတံုး၊ ၿမီးလတ္၊ ကြန္ေခါင္း၊ ေပါင္းမသြန္၊ ခြတံုး၊ ခြၾကမ္း၊ ငဆီခ်မ္း၊ လံုးထပ္ (၁၀၀)။
(၁၀၁) သီးလ်င္၊ လံုးစင္း၊ စံေရႊထြန္း၊ လူေပၚႀကီး၊ မ်ိဳးေတာ္၊ ငၾကည္း၊ ငၾကင္း၊ လြန္ဘက္၊ ဆင္ေလ်ာ့၊ ဧည့္မထ (၁၁၀)။
(၁၁၁) ေ၀သာလီ၊ ခြံနီ၊ ပန္းထိမ္၊ ေမြ႕သိမ္၊ က်ီေတာင္၊ ငစိန္၊ ေလာက္စာထိုး၊ ျပည္မအိပ္၊ က်ီးကန္း၊ ေကာက္နံ႔သာ (၁၂၀)။
(၁၂၁) ေခြးစာေမ့၊ ပ်ားႀကီးေခါင္း၊ ေကာက္မက်ဥ္း၊ ဗ်ပ္စု၊ ေခၚ၀က္၊ ငေက်ာက္ (၁၂၆)။
ေကာက္ညႇင္းမ်ိဳး ၃၄-ပါး။ ။
(၁) ေခြးအာကပ္၊ ခ်င္းတြင္း၊ နႏြင္း၀ါ၊ ၀က္လည္ရြဲ၊ အိပ္ပံု၊ အိပ္သြန္၊ ပိုးေစာင္ျခံဳ၊ မုရင္းျပန္၊ ခြံ၀ါ၊ ေပါက္၀ါႀကီး (၁၀)။
(၁၁) ေကာက္ညႇင္းျဖဴ၊ ငႏွံႀကီး၊ ငဆားႀကီး၊ ငျပာႀကီး၊ ဆင္ေပါင္၊ ပဇင္းေတာင္၊ မဲေစာင္ျခံဳ၊ ရွင့္ေသြး၊ ရွစ္ေသာင္းေမႊး၊ ေခၚေမာက္ (၂၀)။ (၂၁) ခ်ိဳးလည္ေျပာက္၊ မဲပန္းညိဳ၊ အုန္းခိုင္၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ မီးတုတ္၊ ေမာင္မေခၚ၊ ေခၚလိန္၊ ေခၚသာ၊ မကိုဋ္၊ ၀က္ဆီ (၃၀)။
(၃၁) ၀က္လက္သည္း၊ ငခ်ိတ္မည္း၊ ၾကြက္သြား၊ ဆင္၀မ္းပ်ဥ္ (၃၄)။
ေကာက္မုရင္းမ်ိဳး ၆-ပါး။ ။
(၁) ငမန္းဥနီ၊ ငမန္းဥျဖဴ၊ ပုျဖဴမုရင္း၊ ငလူးအိုင္၊ ဥသွ်စ္၊ ဗ်ပ္ကေလး (၆)။
ေကာက္လတ္မ်ိဳး ၁၀-ပါး။ ။
(၁) ေဂါတာ၊ မယ္ေစာ၊ အံ့ေပါ၊ ျပစ္ထူ၊ သလဲျဖဴ၊ ဆန္ျဖဴၾကမ္း၊ ေရႊအပ္၊ ဖြတ္ၿမီး၊ ငွက္ေပ်ာညႊန္႔၊ နမသေလး (၁၀)။
ေကာက္လ်င္မ်ိဳး ၁၁-ပါး။ ။
(၁) ပုန္႔သင္ေၾကာင္၊ ပုန္႔သင္ျဖဴ၊ ေကာက္လ်င္ျဖဴ၊ ေကာက္လ်င္နီ၊ ေဗာင္ပေလာင္၊ ၀င္မစဲ၊ စသာ၊ ေရႏြယ္၊ နီျဖဴ၊ ကြမ္းစား၊ မက္လိပ္မ်ိဳး-မုရင္း (၁၁) ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎ ေကာက္မ်ိဳး ၁၈၇-ပါးကို ရည္ရြယ္၍
(တြက္ယူမွန္စြာ၊ ေကာက္ႀကီးမွာေသာ္၊ တစ္ရာကေမာက္၊ ႏွစ္ဆယ့္ေျခာက္တည့္၊
ေကာက္လတ္တစ္ဆယ္၊ တစ္သြယ္ ေကာက္လ်င္၊ ဆယ့္တစ္ပင္တည့္၊
ေျခာက္လွ်င္မုရင္း၊ ေကာက္ညႇင္းသံုးဆယ္၊ စြန္းကယ္ေလးခု၊
စုစုေပါင္းမွာ၊ တစ္ရာကေသာ္၊ ရွစ္ဆယ္ေက်ာ္၏) မဟာအဓိကရ ကန္ေတာ္ႀကီးေမာ္ကြန္း။
ေကာ---ေကာဋဳဟလမ်ိဳး ၅-ပါး။ မွ ေကာသလအိမ္မက္
ေကာဋဳဟလမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ခုဒၵကပါဌအ႒ကထာ။ ၁၀၁။ သုတၱနိပါတ္။ ႒။ ဒု-အုပ္။ ၃-တို႔၌ ႐ႈပါ။ တစ္စံုတစ္ခုေသာသတင္းစကား၏ ေရွ႕ေျပးနိမိတ္ç ေနာက္ခါျဖစ္ေပၚရန္ ေက်ာ္ၾကားျခင္း ပဲ့တင္သံ ၅-ပါး။ "ေကာလာဟလ"ဟုလည္းေခၚ၏။
(၁) ဗုဒၶ ေကာလာဟလ- ဘုရားမပြင့္မီ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္က ေက်ာ္ၾကားေသာပဲ့တင္သံ၊
(၂) ကပၸ ေကာလာဟလ- ကမၻာမပ်က္မီ ႏွစ္ေပါင္းတစ္သိန္းက ေက်ာ္ၾကားေသာပဲ့တင္သံ၊
(၃) စကၠ၀တၱိေကာလာဟလ- စၾကာမင္းမေပၚမီ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာက ေက်ာ္ၾကားေသာပဲ့တင္သံ၊
(၄) ေမာေနယ် ေကာလာဟလ-ေမာေနယ်အက်င့္ကို ေမးေလ်ာက္က်င့္ၾကံေသာ ပုဂိၢဳလ္မေပၚမီ ၇-ႏွစ္က ေက်ာ္ၾကားေသာပဲ့တင္သံ၊
(၅) မဂၤလေကာလာဟလ-မဂၤလာတရားမေဟာမီ ၁၂-ႏွစ္ကာလမွ ေက်ာ္ၾကားေနေသာပဲ့တင္သံ။
ေကာ႒ာသ ၃၂-ပါး။ ။ ၎င္း၏သ႐ုပ္မ်ားကို (သံုးဆယ့္ႏွစ္ေကာ႒ာသ)၌ ႐ႈပါ။
ေကာလမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ေဆးက်မ္းလာ အေပါင္းေ၀ါဟာရ။ ၎င္း ေဆးငါးပါးအေပါင္းကို 'ပဥၥကူ'ဟူ၍လည္းေကာင္း၊'ေကာလငါးပါး'ဟူ၍လည္းေကာင္း ေ၀ါဟာရ ျပဳၾကကုန္၏။
(၁) ပိတ္ခ်င္းသီး၊
(၂) ပိတ္ခ်င္းျမစ္၊
(၃) စ႐ိုျမစ္၊
(၄) ကန္႔ခ်ဳပ္နီ၊
(၅) ခ်င္းေျခာက္။
ေကာလာဟလမ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ေကာဋဳဟလ ၅-ပါး)၌ ႐ႈပါ။
ေကာသမ်ိဳး ၂-ပါး။ ။ တာ, ယူဇနာ ဖြဲ႕ရာ၌ တိုင္းတာေသာ ေ၀ါဟာရျဖစ္သည္၊ ၎င္းအက်ယ္ကို ဆရာေတာ္ ဦးၾသဘာသ၏ ျမန္မာအဘိဓါန္က်မ္း ပထမတြဲ အမွတ္ (၁) စာမ်က္ႏွာ ၁၅၀၊ (ေကာသ)ဟူေသာ အဘိဓါန္ပုဒ္၌ ၾကည့္ပါေလ။
(၁) စူဠေကာသ- အလံ ၅၀၀၊
(၂) မဟာေကာသ အလံ ၂၀၀၀။
ေကာသလအိမ္မက္ ၁၆-ခ်က္။ ။ သုတ ကာမီတို႔အတြက္ အေမး အေျဖကိစၥၿပီး ရွစ္လံုးဖြဲ႕ျမန္မာကဗ်ာ၊ စီကံုးသူလယ္တီပ႑ိတဆရာ-ဦးေမာင္ႀကီးအားဂုဏ္ျပဳလ်က္ ေဖၚျပပါသည္။ အက်ယ္ ေတရသကဏ္ဋီကာ'ပ'၌ ၾကည့္။
(၁) အေမး ။ ႏြားနက္ေလးခု၊ ေ၀ွ႕မႈဟန္ျပင္၊ မေ၀ွ႕ၾကဘဲ၊ ေရွာင္လြဲသည္ျမင္။
အေျဖ ။ အေရွ႕အေနာက္၊ ေတာင္ ေျမာက္ မိုးဆင္၊ ျခိမ္းသံေပး မိုးေ၀းလြင့္ေပ်ာက္စင္။
(၂) အေမး ။ ေျမကမ<က၊ ငယ္လွသစ္ပင္၊ ဖူးငံုရင့္ၿပီး၊ ပြင့္သီးေတြ႕ျမင္။
အေျဖ ။ အရြယ္မမွ်၊ ပ်ိဳမ လံုခင္၊ သမီးသား၊ လင္ထား အိမ္ေထာင္ဆင္။
(၃) အေမး ။ ယေန႔ဖြားစ၊ ႏြားမႏို႔သာ၊ မိခင္ႏြားႀကီး၊ စို႔ၿပီးေနရွာ။
အေျဖ ။ သမီးႏွင့္သား၊ စီးပြားဆိုင္ရာ၊ မိႏွင့္ဖ၊ ေကြၽးမွစားရမွာ။
(၄) အေမး ။ ႏြားႀကီးမႀကိဳက္၊ ၀န္တိုက္ႏြားေယ္၊ မ႐ုန္းႏိုင္ဘဲ၊ ၀ပ္လဲေနတယ္။
အေျဖ ။ ႀကီးသူပယ္ရွား၊ ေျမႇာက္ထားလူငယ္၊ တိုင္းျပည္ေရး၊ ႐ႈပ္ေထြးေပြေတာ့မယ္။
(၅) အေမး ။ ခံတြင္းႏွစ္ခြ၊ ျမင္းလွရာဇာ၊ ေကြၽးေမြးသမွ်၊ မ၀ႏိုင္ပါ။
အေျဖ ။ မႉးမတ္မင္းစိုး၊ လာဘ္ထိုးသူရွာ၊ ႏွစ္ဘက္စား၊ တရားစီရင္မွာ။
(၆) အေမး ။ ေခြးအိုထံဆက္၊ ေရႊခြက္သိန္းတန္၊ က်င္ငယ္အျမဲ၊ ခြက္ထဲစြန္႔ျပန္။
အေျဖ ။ မ်ိဳးျမတ္သမီး၊ ပစၥည္းမက္ဟန္၊ အမ်ိဳးယုတ္၊ လင္လုပ္ေပါင္းဆက္ဆံ။
(၇) အေမး ။ ေရွ႕ကက်စ္ခ်၊ လြန္စႀကိဳးကုိ၊ ေခြးမခုိးစား၊ ကိုက္၀ါးကာမ်ိဳ။
အေျဖ ။ လင္ႀကီးပစၥည္း၊ သိမ္းဆည္းမသို၊ လင္ငယ္အား မယားေလာကြတ္ပို။
(၈) အေမး ။ အိုးငယ္ခ်ည္းႏွီး၊ အိုးႀကီးေရလွ်ံ၊ အိုးႀကီးကိုဘဲ၊ ေရဆြဲေလာင္းျပန္။
အေျဖ ။ ဆင္းရဲသူမ်ား၊ ၀တ္စားမက်န္၊ အခြန္တြက္၊ ႏွိပ္စက္ေငြေကာက္ခံ။
(၉) အေမး ။ ၾကာမ်ိဳးငါး၀၊ ပြင့္ၾကေရကန္၊ ေရလယ္ေနာက္လ်က္၊ ကမ္းဘက္ၾကည္ျပန္။
အေျဖ ။ ၿမိဳ႕တြင္းေပြ႐ႈပ္၊ ခြန္တုတ္ေကာက္ခံ၊ ၿမိဳ႕ျပင္ထြက္၊ ျပည့္ႏွက္စည္ကားရန္။
(၁၀) အေမး ။ တစ္အိုးတည္းခ်က္၊ အက်က္မညီ၊ ထမင္းမာဆတ္၊ ေပ်ာ့နပ္သံုးလီ။
အေျဖ ။ မင္းႏွင့္လူမ်ား၊ တရားမညီ၊ မိုးသံုးစား၊ ကြက္ၾကားရြာခ်မည္။
(၁၁) အေမး ။ ေမႊးထံုနဲ႔ၾကဴး၊ စႏၵကူးသိန္းတန္၊ ပုန္းရည္ႏွင့္လဲ၊ သံုးစြဲစားျပန္။
အေျဖ ။ အလဇၨီမ်ား၊ တရားဖိုးတန္၊ ေငြႏွင့္လဲ၊ အျမဲေဟာမည္မွန္။
(၁၂) အေမး ။ သံေၾကးမေပါင္း၊ ဘူးေတာင္း ဘူးအံု၊ ေရတြင္စုပ္စုပ္၊ နစ္ျမဳပ္လံုးစံု။
အေျဖ ။ ပညာရွိမ်ား၊ စကားဥႆံု၊ ေျပာသမွ်၊ ေလာကမသံုးကုန္။
(၁၃) အေမး ။ အိမ္လံုး ေတာင္လံုး၊ ေက်ာက္တံုးေက်ာက္ဖ်ာ၊ ေရမွာဘြားဘြား၊ ထင္ရွားေပၚလာ။
အေျဖ ။ ရဟန္းရွင္ဆိုး၊ လူဆိုးမ်ားသာ၊ ဂုဏ္ေရာင္တိုး၊ တန္ခိုးေပၚထြက္မွာ။
(၁၄) အေမး ။ အဆိပ္ျပင္းေတာက္၊ ေ>မေဟာက္ႀကီးကို၊ ဖားငယ္မမ်ား၊ ကိုက္၀ါးကာမ်ိဳ။
အေျဖ ။ ကညာယူထား၊ သက္ၾကားဘိုးအို၊ မယားဆဲ၊ အျမဲေအာ္ေငါက္ဆို။
(၁၅) အေမး ။ အဆင္းမည္းနက္၊ က်ီးငွက္ထံမွာ၊ ေရႊဟသၤာမ်ား၊ ခစားေနရွာ။
အေျဖ ။ ပညာသီလ၊ ျပည့္၀သူဟာ၊ သူယုတ္အား၊ ၀ပ္တြားေနရမွာ။
(၁၆) အေမး ။ ဆိတ္ကိုျမင္ျငား၊ ေၾကာက္အားျပင္းထန္၊ ျခေသၤ့သစ္က်ား၊ ခုန္လႊားေျပးျပန္။
အေျဖ ။ သူယုတ္မာမ်ား၊ ေထာင္လႊားႏိုင္ငံ၊ သူေတာ္ေကာင္း ပုန္းေအာင္းေတာၿမိဳင္ယံ။
Friday, December 5, 2008
ကု---ကံုကုမံမ်ိဳး ၄-ပါး။ မွ ကူဋမ်ိဳး ၃-ပါး။
ကံုကုမံမ်ိဳး ၄-ပါး။ ။ ထုိထိုေဆးက်မ္းတို႔၌ "ကုကုၤ မာလာ" ေခၚ ကံုကုမံမ်ိဳးကို ေအာက္ပါအတိုင္း ၄-မ်ိဳးခြဲျခား၍ျပကုန္၏။
(၁) ကုမုဒၵရာ ကံုကုမံ၊
(၂) ပဒုမၼာ ကံုကုမံ၊
(၃) ကုသုမာ ကံုကုမံ၊
(၄) ကုကုၤမာ ကံုကုမံ။
ကုကၠဳစၥတရား ၃-ပါး။ ။ ၀ိဘဂၤ။ ပါ။ ဌ။ ျပဳၿပီးသား မေကာင္းမႈ, မျပဳမိခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈတို႔ကို ေတြးေတာပူပန္စိတ္ႏွလံုး မသာယာမႈ ေနာင္တ ေခၚ အပိုအလုပ္မ်ိဳးကို ကုကၠဳစၥေခၚ၏၊ အကုၤရဋီကာ။
(၁) နီ၀ရဏ ကုကၠဳစၥ- နီ၀ရဏ၌လာေသာ အထက္ပါအဓိပၸါယ္အတိုင္းျဖစ္ေသာ ကုကၠဳစၥမ်ိဳး၊ "ကုကၠဳစၥေစတသိက္"။
(၂) ၀ိနယ ကုကၠဳစၥ- အပ္ေလသေလာ မအပ္ေလသေလာဟု ၀ိနည္းအရာ၌ ၾကံစည္စဥ္းစားမႈ၊ ပုထုဇဥ္, ေသကၡ, ရဟႏၲာမ်ား၌လည္းျဖစ္ႏိုင္သည္၊ "ကုသိုလ္ႏွင့္ ကိရိယာစိတၱဳပၸါဒ္"။
(၃) အ သံဟတ ကုကၠဳစၥ- ဘုရား၀တ္ကပ္ႏွင့္ သံဃပရိသတ္စသည္တို႔၌ ႐ိုေသၿငိမ္သက္စြာမေန ဣေႁႏၵမရ ေျခလႈပ္လက္ရမ္း မဟူးအဟမ္းႏွင့္သလိပ္ခတ္ လက္ဆစ္ခ်ိဳး စကားေျပာ စေသာ မသင့္ေလ်ာ္သည့္အျပဳအမူမ်ား၊ "ေမာဟ ဦးစီးေသာ အကုသိုလ္"။
ကု႒မ်ိဳး ၁၈-ပါး။ ။ အ မရိတ ေဘသဇၨ ေဆးက်မ္းႀကီးမွ ယူျပသည္၊ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ႏူနာမ်ိဳး ၁၈-ပါး)၌႐ႈပါေလ။
ကုန္းၾကည္းေပ်ာ္ေန၊ သတၱ၀ါေတြ၊ ၉-ကုေဋေခၚ၊ အဘယ္နည္း။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ကုန္းၾကည္းေပ်ာ္ေန၊ သတၱ၀ါေတြ)၌ ႐ႈေလ။
ကုန္းတိုက္ေခ်ာပစ္၊ ကံက်ိဳးျပစ္၊ မွတ္ရစ္ ၇-ပါး။ ။ ၎င္း ၇-ပါးကို ဓမၼပဒ အဂၤုတၱရ ပါဠိေတာ္တို႔ႏွင့္ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ စုေပါင္း ေျဖဆိုထားသည္။ (ပိသုဏ၀ါစာ ကံ၏ အက်ိဳး ၇-ပါး)၌ ႐ႈပါကုန္။(အခ်ိဳ႕ဆရာတို႔ ကုန္းကို 'ဂံုး'ဟု ေရးသည္။)
ကုန္းေဘာင္မင္း ၁၁-ဆက္။ ။ ေဒ၀ဒဟ ေကာလိယ ကပၸိလမွ ဆက္၍ အထက္အညာ တေကာင္း သေရေခတၱရာ, ပုဂံ, ျမင္စိုင္း, ပင္းယ, အ၀, တိုင္ေအာင္ သာကီႏြယ္႐ိုး သတိုး အဆက္ဆက္မွ ဆင္းသက္ကာ ေညာင္ရမ္းဆယ္ဆက္ျဖစ္ေသာ ဟံသာ၀တီပါမင္းတရားႀကီး
လက္ထက္ ရတနာပူရ အ၀ေနျပည္ေတာ္ႀကီး၌ သာကီႏြယ္႐ိုး သတိုးမင္းဆက္ျပတ္သြားေပရာ သေဘၤာ ေလွ ေဖါင္ႀကီးႏွင့္ကမ္းပါး ကြာျခားျပတ္ကင္းေနရာတြင္ တံတားကုန္းေဘာင္သဖြယ္
ဆက္သြယ္ေပးႏိုင္ေသာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဖြားျမင္ရာ ဌာနကိုပင္ ေဗဒင္က်မ္းအရ ဓါတ္ျမတ္ဓါတ္ထူးျဖစ္ေသာ "ဂေဗၻ"ဓါတ္႐ိုက္၍ "ကုန္းေဘာင္" ၿမိဳ႕ေတာ္ဟု သမုတ္ေလသည္၊ ထိုသည့္ ကုန္းေဘာင္မင္း ၁၁-ဆက္တို႔ကို အက်ဥ္းမွ်ျပအံ့။
(၁) ေရႊခ်က္သိုေစတီဒါယကာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးဟူေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္ နာမံေတာ္ႏွင့္
၁၁၁၄-ခုႏွစ္နန္းတက္ နန္းစည္းစိမ္ရွစ္ႏွစ္စံ၊ အိမ္နိမ့္ ၃၈-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ ေသာၾကာသား၊ သက္ေတာ္ ၄၆-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံေတာ္မူသည္။ (အခ်ိဳ႕ကား အိမ္နိမ့္ ၃၇-ႏွစ္ ဟူေသး၏။)
(၂) အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏သားေတာ္ စစ္ကိုင္းမင္း၊ ေနာင္ေတာ္ႀကီးလည္းေခၚ မဟာနႏၵ
ကန္တြင္းစည္ခံုေစတီ ဒါယကာ၊ ဒုတိယစစ္ကိုင္းၿမိဳ႕တည္ ေနာင္ေတာ္မင္းတရားႀကီး သိရီပ၀ရ ဓမၼရာဇာဟူေသာဘြဲ႕တံဆိပ္ နာမံေတာ္ျဖင့္ ၁၁၂၃-ခုႏွစ္ နန္းတက္၍ နန္းစည္းစိမ္ ၃-ႏွစ္စံ၊ အိမ္နိမ့္ ၂၆-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္အဂၤါသား၊ သက္ေတာ္ ၂၉-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံသည္၊ ငယ္မည္ေတာ္ ဦးေလာက္။
(၃) ညီေတာ္ ဆင္ျဖဴရွင္ေခၚ နိဗၺာန္ဆိပ္ဦးေစတီေတာ္ ဒါယကာ၊ တတိယ အ၀ၿမိဳ႕တည္၊ ဆင္ျဖဴ
ရွင္မင္းတရား၊ သီရိပ၀ရ သုဓမၼ မဟာဓမၼ ရာဇာဓိရာဇာဟူေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္နာမံေတာ္ျဖင့္ ၁၁၂၅-ခုႏွစ္၌နန္းတက္၍ နန္းစည္းစိမ္ ၁၃-ႏွစ္၊ အိမ္နိမ့္ ၂၇-ႏွစ္၊ နံေတာ္ တနဂၤေႏြသား၊ သက္ေတာ္ ၄၀-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံ၊ (အခ်ိဳ႕ကား နန္းစည္းစိမ္ ၁၂-ႏွစ္ ဟူေသး၏၊) အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ဒုတိယသားေတာ္၊ငယ္မည္ ဦးရြ။
(၄) သားေတာ္ စဥ့္ကူးမင္း မိုးထိေက်ာင္းဒါယကာ ၁၁၃၈-ခုႏွစ္ နန္းတက္၍ နန္းစည္းစိမ္
၆-ႏွစ္စံ၊ အိမ္နိမ့္ ၂၀-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ တနင္းလာသား၊ သက္ေတာ္ ၂၆-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံ၊ ဆင္ျဖဴရွင္မင္းတရား၏ဒုတိယသားေတာ္၊ ငယ္မည္ ေမာင္ရဲလွ။
(၅) ေဖာင္းကားမင္း ၁၁၄၃-ခုႏွစ္ နန္းတက္၍ နန္းစည္းစိမ္ ၇-ရက္စံရသည္၊ အိမ္နိမ့္ ၁၈-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ ၾကာသပေတးသား၊ သက္ေတာ္ ၁၈-ႏွစ္၌ ကံေတာ္ကုန္၊ "ေနာင္ေတာ္ႀကီးဘုရား၏သားေတာ္" ငယ္မည္ ေမာင္ေမာင္။
(၆) ဘိုးေတာ္ ပဒံုမင္းေခၚ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းေခၚ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္မင္းတရားႀကီးေခၚ ဘိုးေတာ္
ဘုရားေခၚ ေအာင္ေျမေလာကေစတီဒါယကာ အမရပူရ ပဌမၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္ မင္းတရားႀကီး သိရီပ၀ရ၀ိဇယာနႏၲ ယသႀတိ ဘ၀နာဒိတ်ာဓိပတိ ပ႑ိတ မဟာဓမၼ ရာဇာဓိရာဇာဟူေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္နာမံေတာ္ျဖင့္၁၁၄၃-ခုႏွစ္နန္းတက္ေတာ္မူ၍ နန္းစည္းစိမ္ ၃၇-ႏွစ္၊ အိမ္နိမ့္ ၃၈-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ တနင္းလာသား၊ သက္ေတာ္၇၅-ႏွစ္၌ ကံေတာ္ကုန္၊ အေလာင္းမင္းတရားႀကီး၏ ဆ႒မေျမာက္သားေတာ္၊ ငယ္မည္ ဦး၀ိုင္းဟူ၏။
(၇) ဘႀကီးေတာ္ (ဖန္နန္းရွင္) မွန္နန္းရွင္ဘုရားေခၚ မဟာ၀ိဇယရံသီ ေစတီဒါယကာ စတုတၳ
အ၀ၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္မင္းတရားႀကီး သိရီ ႀတိဘ၀နာဒိတ် ပ၀ရပ႑ိတ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာဘြဲ႕
တံဆိပ္ေတာ္ျဖင့္ ၁၁၈၁-ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူ၍ နန္းစည္းစိမ္ ၁၈-ႏွစ္ (၁၉-ႏွစ္ဟုလည္း မူကြဲရွိသည္၊) အိမ္နိမ့္စံ ၃၄-ႏွစ္၊ နံေတာ္ ေသာၾကာသား၊ သက္ေတာ္ ၆၁-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံသည္၊ ငယ္မည္ ေမာင္စိန္။ မွတ္ခ်က္။ ။ နန္းက်ၿပီးေနာက္ ၈-ႏွစ္ၾကာမွ နတ္ရြာစံသည္ ဟူ၏။
(၈) ညီေတာ္ သာယာ၀တီမင္း ကုန္းေဘာင္မင္းလည္း ဟူ၏၊ ေလာကမဏိစူဠေစတီ ဒါယကာ
အမရပူရ ဒုတိယ ၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္မင္းတရားႀကီး သိရီပ၀ရာဒိတ် ေလာကာဓိပတိ ၀ိဇယ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာ-ဟူေသာ ဘြဲ႕တံဆိပ္နာမံေတာ္ျဖင့္ ၁၁၉၉-ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူ၍ နန္းစည္းစိမ္ ၉-ႏွစ္စံ၊ အိမ္နိမ့္၅၀-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ ဗုဒၶဟူးသား၊ သက္ေတာ္ ၅၉-ႏွစ္၌ ကံေတာ္ကုန္သည္၊ ဘႀကီးေတာ္ (ဖန္နန္းရွင္) မွန္နန္းရွင္ဘုရား၏ ညီေတာ္၊ ငယ္မည္ ေမာင္ခင္ဟူ၏။
(၉) သားေတာ္ ပုဂံမင္းေခၚ မဟာေလာကရံသီေစတီ ဒါယကာ၊ သိရီသုဓမၼ တိေလာကပ၀ရ
မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာ ဘြဲ႕တံဆိပ္နာမံေတာ္ျဖင့္ ၁၂၀၈-ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူ၍ နန္းစည္းစိမ္ ၆-ႏွစ္စံ၊အိမ္နိမ့္ ၃၅-ႏွစ္စံ၊ နံေတာ္ ေသာၾကာသား၊ သက္ေတာ္ ၄၁-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံသည္၊ ကုန္းေဘာင္မင္းတရားႀကီး၏သားေတာ္၊ ငယ္မည္ ေမာင္ေထာင္၊ ပုဂံၿမိဳ႕စားဟူ၏။
(၁၀) ပုဂံမင္း၏ညီေတာ္ မင္းတုန္းမင္းေခၚ မဟာေလာကမာရဇိန္ေစတီဒါယကာ မႏၲေလးရတနာပံု
ၿမိဳ႕တည္ နန္းတည္ ပဥၥမသဂၤါယနာတင္ဘ၀ရွင္မင္းတရားႀကီး သိရီပ၀ရ ၀ိဇယာနႏၲ ယသပ႑ိတ ႀတိဘာ၀နာဓိတ်ာဓိပတိ မဟာဓမၼ ရာဇာဓိရာဇာ ဘြဲ႕တံဆိပ္ေတာ္ျဖင့္ ၁၂၁၄-ခုႏွစ္ နန္းတက္ေတာ္မူ၍ နန္းစည္းစိမ္၂၆-ႏွစ္၊ အိမ္နိမ့္စံ ၃၈-ႏွစ္၊ နံေတာ္ အဂၤါသား၊ သက္ေတာ္ ၆၄-ႏွစ္၌ နတ္ရြာစံသည္၊ ငယ္မည္ေမာင္လြင္ဟူ၏။
(၁၁) သားေတာ္ သီေပါမင္း မာန္ေအာင္ရတနာေစတီ ဒါယကာ မႏၲေလး ရတနာပံု ဒုတိယနန္းစံ၊
သိရီပ၀ရ ၀ိဇယာနႏၲ ယသတိေလာကာ ဓိပတိ ပ႑ိတ မဟာဓမၼရာဇာဓိရာဇာ ဘြဲ႕တံဆိပ္နာမံေတာ္ျဖင့္၁၂၄၀-ခုႏွစ္၌ နန္းတက္စံျမန္း၍ နန္းစည္းစိမ္ ၇-ႏွစ္၊ နံေတာ္ စေနသား၊ ငယ္မည္ ေမာင္ေရစက္ျဖစ္ေလသည္၊ ၁၂၄၇-ခုႏွစ္၌ ကုလားျဖဴတုိ႔က မင္းႏွစ္ပါးဖမ္းယူလ်က္ မိမိတို႔တိုင္းျပည္ႀကီး သိမ္းပိုက္ႀကီးစိုးလ်က္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔အား ကြၽန္သေဘာက္ဘ၀ထားကာ အမ်ိဳးဘာသာ သာသနာကို ဖ်က္ၾကေလေတာ့သည္။
ကုလ ဒူသက ၈-ပါး။ ။ ပရိ၀ါပါဠိေတာ္- ၂၄၃။ ႒။ ၁၈၀။ လူဒါယကာတို႔၏ သဒၶါ႐ိုး႐ိုးကို လက္ေဆာင္ထိုး၍ ဖ်က္ဆီးျခင္းမ်ိဳး ၈-ပါး၊ ရဟန္းမ်ား ကိုယ့္ကိုၾကည္ညိဳေအာင္ ဤနည္းျဖင့္မလုပ္ရ။
(၁) သစ္သီးေပးျခင္း၊
(၂) ကသယ္မႈန္႔ေပးျခင္း၊
(၃) ဒန္ပူေပးျခင္း၊
(၄) ၀ါးေပးျခင္း၊
(၅) ေဆးကုေပးျခင္း၊
(၆) ဒါယကာတို႔ အေစအပါးခံျခင္း၊
(၇) သစ္ေပးျခင္း၊
(၈) ေျမျဖဴေပးျခင္းတို႔တည္း။
ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္မ်ား;(UN Secretaries-General)။ ။
(၁) ထရက္ဂ်္ဗ္ လီ, ေနာ္ေ၀း - -Trygve Lie, Norway , ၁၉၄၆-၁၉၅၃
(၂) ဒက္ ဟာမာ႐ႈိး, ဆြီဒင္- Dag Hammarskjöld, Sweden, ၁၉၅၃-၁၉၆၁
(၃) ဦးသန္႔, ျမန္မာ- U Thant, Myanmar (Burma), ၁၉၆၁-၁၉၇၁
(၄) ကြတ္ေ၀ါဟိုင္း, ၾသစၾတီးယား- Kurt Waldheim, Austria, ၁၉၇၂-၁၉၈၁
(၅) ပဲရစ္ဇ္ ဒီ ေကြးလီးယား, ပီ႐ူး- Perez de Cuellar, Peru , ၁၉၈၂-၁၉၉၁
(၆) ဘူးထ႐ို႕စ္ ဘူးထ႐ို႕စ္ ဂါလီ, - Boutros Boutros-Ghali, Egypt, အီဂ်စ္- ၁၉၉၂-၁၉၉၆
(၇) ကိုဖီ အာနန္, ဂါနာ- Kofi Annan, Ghana , ၂၀၀၆
(၈) ဘန္ကီမြန္း, ;-Ban Ki-moon South Korea, ေတာင္ကိုးရီးယား- ၂၀၀၇-
ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ (၁၉၂)ႏိုင္ငံ၊ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား ႏွင့္ လူဦးေရမ်ား(၂၀၀၇) ။ ။
အမွတ္စဥ္ႏွင့္ႏိုင္ငံ ------------- ---- ၿမိဳ႕ေတာ္ --------------------- လူဦးေရ
၁ အာဖဂန္နစၥတန္-Afghanistan -------ကဘူးလ္-Kabul ------ ၂၇,၁၄၅,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၂ အယ္လ္ေဘးနီးယား-Albania ------- တိုင္ရားနာ -Tirane ---- ၃,၁၉၀,၀၀၀ ။
၃ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား-Algeria ------- အယ္လ္ဂ်ီးယားစ္ -Algiers-------- ၃၃,၈၅၈,၀၀၀ ။
၄ အင္ဒိုးရာ-Andorra ----------အင္ဒိုးရာ လာဗယ္လာ - Andorra la Vella -------၈၁,၂၀၀ (၂၀၀၆)
၅ အင္ဂိုလာ-Angola ---------------- -လူအန္ဒါ - Luanda -------------------- ၁၇,၀၂၄,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၆ အင္တီဂါ ႏွင့္ ဘာဘူဒါ -Antigua and Barbuda -------- -စိန္႔ဂြၽန္းစ္- Saint John’s --------- ၈၅,၀၀၀ ။
၇ အာဂ်င္တီးနား-Argentina ------------ဗ်ဴႏိုစ္ေအရိစ္- Buenos Aires ------------ ၃၉,၅၃၁,၀၀၀ ။
၈ အာေမးနီးယား-Armenia ----------------ရီရယ္ဗင္-Yerevan -------------------- ၃,၀၀၂,၀၀၀ ။
၉ ၾသစေတးလ်-Australia ---------------- ကင္ဘာရာ- Canberra ------------------- ၂၁,၁၀၁,၀၀၀ ။
၁၀ ၾသစႀတီးယား-Austria ---------------- ဗီယင္နာ - Vienna ------------------------ ၈,၃၁၆,၄၈၇ ။
၁၁ အဇာဘိုင္ဂ်န္း-Azerbaijan------------ ဘက္ခူး- - Baku ------------------------ ၈,၄၆၇,၀၀၀ ။
၁၂ ဘဟားမားစ္ --Bahamas ---------------- နာဆူး- Nassau ------------------------ ၃၃၁,၀၀၀ ။
၁၃ ဘာရိန္း-Bahrain ------------------------ မာနာမာ- Manama -------------------- ၇၅၃,၀၀၀ ။
၁၄ ဘဂၤလားဒက္ရွ္-Bangladesh ------------ ဒကၠာ-Dhaka ------------------------ ၁၅၈,၆၆၅,၀၀၀ ။
၁၅ ဘာေဘးဒိုးစ္- Barbados ---------------- ဘရစ္ေတာင္း- Bridgetown ---------------- ၂၉၄,၀၀၀ ။
၁၆ ဘီလာ႐ု(စ္)-Belarus -------------------- မင့္စ္ခ္- Minsk ------------------------ ၉,၆၈၉,၀၀၀ ။
၁၇ ဘယ္လ္ဂ်ီယန္-Belgium ---------------- ဘရပ္ဆဲလ္စ္- Brussels ---------------- ၁၀,၄၅၇,၀၀၀ ။
၁၈ ဘယ္လီးဇီ-Belize ------------------------ ဘယ္မိုပန္း- Belmopan ---------------- ၂၈၈,၀၀၀ ။
၁၉ ဘီနင္ -Benin ------------------------ ေပါတိုႏိုဗို - Porto-Novo ----------------- ၉,၀၃၃,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၂၀ ဘူတန္ -Bhutan -------------------- သင္ဖူ- Thimphu ------------------------------ ၆၅၈,၀၀၀ ။
၂၁ ဘိုလ္ဗီယား-Bolivia ------- လာပတ္-La Paz (အုပ္ခ်ဳပ္)၊ ဆူးခေရ-ွSucre(တရား႐ံုး)------ ၉,၅၂၅,၀၀၀ ။
၂၂ ေဘာ့စ္နီးယားႏွင့္ဟာဇီဂိုးဗီးယား -Bosnia and Herzegovina--ဆာရာေရဗို-Sarajevo ---- ၃,၉၃၅,၀၀၀ ။
၂၃ ေဘာ့စ၀ါနာ-Botswana --------------- ဂတ္ဘိုရြန္ -- Gaborone -------------------- ၁,၈၈၂,၀၀၀ ။
၂၄ ဘရာဇီးလ္ -Brazil ---------------- ဘရာဇီးလီယာ- Brasilia -----------------၁၈၇,၂၂၃,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၂၅ ဘ႐ူႏိုင္းလ္ ဒါ႐ူဆလမ္-Brunei Darussalam--ဘင္ဒါဆာရီ ဘဂါ၀မ္-Bandar Seri Begawan--၃၉၀,၀၀၀ ။
၂၆ ဘူေဂးရီးယား--Bulgaria ----------------ဆိုဖီယာ-- Sofia -------------------------- ၇,၆၃၉,၀၀၀ ။
၂၇ ဘာကီနာ ဖဆို--Burkina Faso ---------- ၀ါဂဒူးကို- - Ouagadougou -----------------၁၄,၇၈၄,၀၀၀ ။
၂၈ ဘူရြန္ဒီ- Burundi -----------------------ဘုဂ်န္ဘူရာ - Bujumbura -------------------- ၈,၅၀၈ç၀၀၀ ။
၂၉ ကေမၻာဒီးယား --Cambodia ------------- ဖႏြန္ပင္- - Phnom Penh --------------------- ၁၄,၄၄၄,၀၀၀ ။
၃၀ ကင္မရြန္-Cameroon ---------------------ယာအြန္ေဒး-Yaounde -------------------- ၁၈,၅၄၉,၀၀၀ ။
၃၁ ကေနဒါ--Canada -----------------------ေအာ့တ၀ါ - - Ottawa ----------------------- ၃၃,၀၃၆,၇၀၀ ။
၃၂ ကိပ္ ဗဲရ္ဒ္-Cape Verde ------------------ပရိုင္ယာ - Praia ------------------------------ ၅၃၀,၀၀၀ ။
၃၃ ဗဟိုအာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံ- Central African Republic ---- ဘန္ဂူ - Bangui ------------ ၄,၃၄၃,၀၀၀ ။
၃၄ ခ်တ္ဒ္သမၼတႏိုင္ငံ--Chad ----------------အင္ဂ်ာမိန္နာ-- N’Djamena ------------------- ၁၀,၇၈၁,၀၀၀ ။
၃၅ ခ်ီလီသမၼတႏိုင္ငံ- Chile -----------------စန္တီယာဂို-- Santiago --------------------- ၁၆,၅၉၈,၀၇၄ ။
၃၆ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံ-China ------ေပက်င္း(ပီကင္း) - Beijing ---------၁,၃၂၀,၉၅၅,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၃၇ ကိုလံဘီယာ--Colombia ----------------ဘိုဂိုတာ- - Bogota ----------------------- ၄၄,၀၀၀,၀၀၀ ။
၃၈ ကိုမိုေရာ႕စ္--Comoros ---------------- မို႐ိုနီ- - Moroni ------------------------- ၆၈၂,၀၀၀
၃၉ ကြန္ဂိုသမၼတႏိုင္ငံ -Congo, Republic of the ----ဘရာဇာဗယ္လ္ -Brazzaville ------- ၃,၇၆၈,၀၀၀ ။
၄၀ကြန္ဂို ဒီမိုကရက္တစ္-Congo, Democratic Republic of the --ကင္ရွားစာ-Kinshasa --- ၆၂,၆၃၆,၀၀၀ ။
၄၁ ေကာ့စတာရီကာသမၼတႏိုင္ငံ -Costa Rica ---- စန္ဟိုေဇး-San Jose -------------------- ၄,၄၆၈,၀၀၀ ။
၄၂ ေကာ့ဒီဘြား(အိုင္ဗရီကို႔စ္)ႏိုင္ငံ -Cote d’Ivoire----------
---------ရာမူဆူးခ႐ို(တရား၀င္)-Yamoussoukro; အဘစ္ဂ်န္--Abidjan(အုပ္ခ်ဳပ္) -------- -၁၉,၂၆၂,၀၀၀ ။
၄၃ ခ႐ိုေအးရွား--Croatia -------------------ဇာဂရက္ဘ္- - Zagreb------------------ ၄,၅၅၅,၀၀၀ ။
၄၄ က်ဴးဘားသမၼတႏိုင္ငံ--Cuba -------------ဟာဗာနာ -- Havana ------------------ ၁၁,၂၆၈,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၄၅ ဆိုင္းပရတ္သမၼတႏိုင္ငံ--Cyprus -------- နစ္ကိုစီယာ-- Nicosia --------------------- ၈၅၅,၀၀၀ ။
၄၆ ခ်က္သမၼတႏိုင္ငံ-Czech Republic--------- ပရတ္-Prague ------------------------- ၁၀,၃၂၅,၉၀၀ ။
၄၇ ဒိန္းမတ္ --Denmark v--------------------ကိုပင္ေဟဂင္-Copenhagen--------------- ၅,၄၅၇,၄၁၅ ။
၄၈ ဒီဘူးတီ - Djibouti ------------------------- ဒီဘူးတီ - Djibouti----------------------- ၈၃၃,၀၀၀ ။
၄၉ ဒိုမီနီကာ--Dominica -------------------- ႐ိုဆဲ-- Roseau -------------------- ၆၇,၀၀၀ ။
၅၀ ဒိုမီနီကန္သမၼတႏိုင္ငံ-Dominican Republic---စန္တိုဒိုမင္ဂို-Santo Domingo --- ၉,၇၆၀,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၅၁ အေရွ႕တီေမာ East Timor (Timor-Leste)--------- ဒီလီ - Dili ------------------ ၁,၁၅၅,၀၀၀ ။
၅၂ အီေကြေဒါသမၼတႏိုင္ငံ--Ecuador ------------ ခီးတို - Quito ------------------------ ၁၃,၃၄၁,၀၀၀ ။
၅၃ အာရပ္အီဂ်စ္သမၼတႏိုင္ငံ--Egypt ------------ ကိုင္႐ို - - Cairo ------------------ ၇၅,၄၉၈,၀၀၀ ။
၅၄ အယ္လ္ဆယ္လ္ဗာေဒါသမၼတႏိုင္ငံ-El Salvador ------ စန္ဆယ္ဗာဒို-San Salvador-----၆,၈၅၇,၀၀၀ ။
၅၅ အီကြီတိုရီးယား ဂီနီ-Equatorial Guinea ------ မလားဘို-- Malabo ------------ ၅၀၇,၀၀၀ ။
၅၆ အရစ္ေထြးယား-- Eritrea ------------------ အက္စ္မားရာ- - Asmara ------------ ၄,၈၅၁,၀၀၀ ။
၅၇ အစ္တိုနီးယား--Estonia ------------------ ထဲလင္န္-Tallinn ------------------ ၁,၃၄၂,၄၀၉ ။
၅၈အီသီယိုပီယာ--Ethiopia -------------------- အဒစ္အဘာဘာ-Addis Ababa------ ၇၇,၁၂၇,၀၀၀ ။
၅၉ ဖူဂ်ီ--Fiji ------------------------------------ ဆူးဗာ-- Suva ------------------------ ၈၃၉,၀၀၀ ။
၆၀ ဖင္လန္သမၼတႏိုင္ငံ--Finland ------------------ ဟယ္လ္စင္ကီ-- Helsinki ------------ ၅,၂၉၅,၈၇၃ ။
၆၁ ျပင္သစ္သမၼတႏိုင္ငံ- France ------------------ ပါရီ- - Paris ------------------------ ၆၄,၁၀၂,၁၄၀ ။
၆၂ ဂ,ဘြန္- Gabon ------------------------------လီးဘရယ္ဗယ္လ္-- Libreville ------------ ၁,၃၃၁,၀၀၀ ။
၆၃ ဂမ္ဘီရာ- Gambia ------------------------ဘန္ဂ်ဴးလ္ -- Banjul --------------------- ၁,၇၀၉,၀၀၀ ။
၆၄ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ- Georgia ------------------------ တဘယ္လီးဆီ- - Tbilisi ------------------ ၄,၃၉၅,၀၀၀ ။
၆၅ ဂ်ာမနီ - Germany ------------------------ ဘာလင္- - Berlin ---------------- ၈၂,၃၁၄,၉၀၀ (၂၀၀၆)
၆၆ ဂါနာသမၼတႏိုင္ငံ -Ghana ------------------ အက္ခရာ-- Accra ----------------- ၂၃,၄၇၈,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၆၇ ဂရိစ္ (ဟယ္လင္နစ္သမၼတႏိုင္ငံ) - Greece ---ေအသင္ - Athens ------------------------၁၁,၁၄၇,၀၀၀ ။
၆၈ ဂရေနဒါ- Grenada ------------------------ စိန္႕ေဂ်ာ့စ္ - Saint George’s --------------- ၁၀၆,၀၀၀ ။
၆၉ ဂြါတီမာလာသမၼတႏိုင္ငံ -Guatemala ------ ဂြါတီမာလာစီတီ - Guatemala City ------ ၁၃,၃၅၄,၀၀၀ ။
၇၀ ဂီနီသမၼတႏိုင္ငံ--Guinea ------------------ ကိန္နခရိ - - Conakry ------------------ ၉,၃၇၀,၀၀၀ ။
၇၁ ဂီနီဘီေဆာင္--Guinea-Bissau ------------ ဘီေဆာင္- - Bissau ----------------------- ၁,၆၉၅,၀၀၀ ။
၇၂ ဂါယားနာ- Guyana ------------------------ ေဂ်ာ့ေတာင္-- Georgetown ------------ ၇၃၈,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၇၃ ေဟတီသမၼတႏိုင္ငံ- Haiti ------------------ ေပၚေထာပရင့္ -Port-au-Prince ------------ ၉,၅၉၈,၀၀၀ ။
၇၄ ဟြန္ဒူးရပ္စ္- Honduras ---------------------တက္ဂူစီဂါလ္ပါ-- Tegucigalpa ---------------၇,၁၀၆,၀၀၀ ။
၇၅ ဟန္ေဂရီသမၼတႏိုင္ငံ- Hungary ------------ဘူဒါပက္ - - Budapest -------------------- ၁၀,၀၃၀,၀၀၀ ။
၇၆ အိုက္စလန္သမၼတႏိုင္ငံ--Iceland ------------ေရက်ာဗစ္ -- Reykjavik ------------------ ၃၁၁,၃၉၆ ။
၇၇ အိႏၵိယသမၼတႏိုင္ငံ-India ------------------နယူးေဒလီ- New Delhi ----------------- ၁,၁၆၉,၀၁၆,၀၀၀ ။
၇၈ အင္ဒိုနီးရွားသမၼတႏိုင္ငံ-Indonesia------------ ဂ်ကာတာ-Jakarta ------------ ၂၃၁,၆၂၇,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၇၉ အီရန္--Iran ------------------------------ တီဟီရန္-- Tehran ------------------------ ၇၁,၂၀၈,၀၀၀ ။
၈၀ အီရတ္ -Iraq ------------------------ ဘကၠဒက္ - Baghdad -----------------------၂၈,၉၉၃,၀၀၀ ။
၈၁ အိုင္ယာလန္-Ireland ------------------ ဒပ္ဘလင္ - Dublin ------------------------ ၄,၃၀၁,၀၀၀ ။
၈၂ အစၥေရး-Israel ------------------------ ေဂ်႐ုစလင္ - Jerusalem ------------------------ ၇,၁၈၄,၀၀၀ ။
၈၃ အီတလီသမၼတႏိုင္ငံ--Italy ------------ ေရာမ - Rome ------------------------ ၅၉,၁၃၁,၂၈၇ (၂၀၀၆)
၈၄ ဂ်ေမကာ ---Jamaica ------------------ ကင္စတန္ - Kingston ------------------ ၂,၇၁၄,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၈၅ ဂ်ပန္----Japan ------------------------ တိုက်ိဳ - Tokyo ------------------------ ၁၂၇,၇၅၀,၀၀၀ ။
၈၆ ေဂ်ာ္ဒန္-Jordan ------------------ ------ အမၼန္ - - Amman ------------------------ ၅,၉၂၄,၀၀၀ ။
၈၇ ကယ္ဇာစတန္-Kazakhstan ------------------ အက္တာနာ- - Astana ------------------ ၁၅,၄၂၂,၀၀၀ ။
၈၈ ကင္ညာသမၼတႏိုင္ငံ--Kenya ------------------ႏိုင္႐ိုဘီ-- Nairobi ------------------ ၃၇,၅၃၈,၀၀၀ ။
၈၉ ခီရီဘတ္-Kiribati ------------------------ တာရာ၀ါအတို-- Tarawa Atoll ------------ ၉၅,၀၀၀ ။
၉၀ ေျမာက္ကိုရီးယား--Korea, North ------------ၿပံဳယမ္း-- Pyongyang ------------------ ၂၃,၇၉၀,၀၀၀ ။
၉၁ေတာင္ကိုရီးယား--Korea, South ------------ ဆိုးလ္ -Seoul ------------------------ ၄၈,၅၁၂,၀၀၀ ။
၉၂ ကူ၀ိတ္ -Kuwait ------------------------ ကူ၀ိတ္ - - Kuwait City ------------------ ၂,၈၅၁,၀၀၀ ။
၉၃ ကရယ္ဂစ္စတန္--Kyrgyzstan ---------------- ဘစ္ရွကက္-- Bishkek ------------------၅,၃၁၇,၀၀၀ ။
၉၄ လာအိုဒီမိုကရက္တစ္သမၼတႏိုင္ငံ -Laos ------ဗီယန္တိန္း- Vientiane ------------------ ၅,၈၅၉,၀၀၀ ။
၉၅ လက္ဗီယာ--Latvia ------------------------ ရီးဂါ -- Riga ------------------------ ၂,၂၇၇,၀၀၀ ။
၉၆ လီဘာႏြန္သမၼတႏိုင္ငံ--Lebanon ------------ေဘရြတ္-- Beirut ---------------------- ၄,၀၉၉,၀၀၀ ။
၉၇ လီဆိုသို--Lesotho ------------------------ မာဆဲ႐ူ- Maseru ------------------------၂,၀၀၈,၀၀၀ ။
၉၈ လစ္ဘားရီးယားသမၼတႏိုင္ငံ --Liberia ------ မြန္႐ိုးဗီးယား- Monrovia --------------- ၃,၇၅၀,၀၀၀ ။
၉၉ လစ္ဗ်ား--Libya ------------------------ ထရီပိုလီ- Tripoli --------------------- ၆,၁၆၀,၀၀၀ ။
၁၀၀ လစ္ခ်င္စတိုင္-Liechtenstein------------ ဘယ္ဒု,ဇ္ --Vaduz ------------------------ ၃၅,၀၀၀ ။
၁၀၁ လစ္သူေရးနီးယာ-Lithuania ------------ ေဗနီးယပ္စ္- Vilnius ------------------ ၃,၃၉၀,၀၀၀ ။
၁၀၂ လပ္ဇင္ဘတ္ -Luxembourg------------လပ္ဇင္ဘတ္-Luxembourg ------------------ ၄၆၇,၀၀၀ ။
၁၀၃ မက္စီဒိုးနီးယား--Macedonia ----------စေကာ့ပီယိတ္-- Skopje ----------------------၂,၀၃၈,၀၀၀ ။
၁၀၄ မက္ဒက္ဂတ္စတာ-Madagascar ------အင္န္တင္နာ,နာရီဗို-Antananarivo ---- ၁၉,၆၈၃,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၀၅ မာလာ၀ီသမၼတႏိုင္ငံ-Malawi ------------ လီလြန္ေ၀-- Lilongwe ------------------ ၁၃,၉၂၅,၀၀၀ ။
၁၀၆ မေလးရွား-Malaysia ------------------ ကြာလာလန္ပူလ္- Kuala Lumpur ---------- ၂၇,၂၇၈,၁၀၀ ။
၁၀၇ ေမာဒိုက္ဗ္စ္-Maldives ------------ ေမာေလး- Male ------------------------ ၃၀၆,၀၀၀ ။
၁၀၈ မာလီသမၼတႏိုင္ငံ-Mali ------------------ ဘာမာကို- Bamako ----------------- ၁၂,၃၃၇,၀၀၀ ။
၁၀၉ ေမာလတာသမၼတႏိုင္ငံ-Malta ------------ဗာလက္တာ- Valletta ------------------ ၄၀၇,၀၀၀ ။
၁၁၀ မာရွယ္ကြၽန္းစု -Marshall Islands------ မာဂ်ဴ႐ို- Majuro------------------ ၅၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၁၁ ေမာ္ရီတန္နီယာ--Mauritania ႏြယ္ေရွာ့(တ္)-- Nouakchott ၃,၁၂၄,၀၀၀ ။
၁၁၂ ေမာရစ္ရွပ္စ္-Mauritius ------------------ ပို႔တ္ လူ၀ီ - Port Louis ------------ ၁,၂၆၂,၀၀၀ ။
၁၁၃ မကၠဆီကို -Mexico ------------------------ မကၠဆီကိုစီတီ- Mexico City ------ ၁၀၆,၅၃၅,၀၀၀ ။
၁၁၄ မိုင္ခ႐ိုနီးရွား-Micronesia, Federated States of ------ ပလီကာ-Palikir------ ၁၁၁,၀၀၀ ။
၁၁၅ ေမာဒိုဗာ--Moldova ------------------ ခ်ီဆီေနာ- Chisinau------------ ၃,၇၉၄,၀၀၀ ။
၁၁၆ ေမာနကို-Monaco ------------------------ေမာနကို- Monaco------------------ ၃၃,၀၀၀ ။
၁၁၇ မြန္ဂိုလီးယားသမၼတႏိုင္ငံ -Mongolia ------ ယူလန္ေဘတာ- Ulaanbaatar ----- ၂,၆၂၉,၀၀၀ ။
၁၁၈ မြန္တီနီးဂ႐ို-Montenegro ------------ ေပၚဂိုးရစ္ဆာ- Podgorica ------------ ၅၉၈,၀၀၀ ။
၁၁၉ ေမာ္ရကို-Morocco ------------------ ရာဘတ္- Rabat ------------------ ၃၁,၂၂၄,၀၀၀ ။
၁၂၀ ေမာဇမ္ဘစ္သမၼတႏိုင္ငံ -Mozambique -----မပူတို- Maputo --------------- ၂၁,၃၉၇,၀၀၀ ။
၁၂၁ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ---------------------ရန္ကုန္-Yangon(Rangoon);---- ၄၈,၇၉၈,၀၀၀ ။
--------Myanmar(Burma)-------------------ေနျပည္ေတာ္-Nay Pyi Taw
၁၂၂ နမ္မီးဘီယာ- Namibia ------------------ ၀င္းထြတ္ခ္-Windhoek ------------၂,၀၇၄,၀၀၀ ။
၁၂၃ နာဦး႐ူ -Nauru----- တရား၀င္ျမိဳ႔ေတာ္မရွိ ၊ Yaren--ယရင္းနယ္တြင္အစိုးရ႐ံုးမ်ားရွိ။---၁၀,၀၀၀ ။
၁၂၄ နီေပါ--Nepal ------------------------ ကတ္မန္ဒူ- Kathmandu ------------၂၈,၁၉၆,၀၀၀ ။
၁၂၅ နယ္သာလင္-Netherlands --------------အမ္စတာဒမ္-Amsterdam;-----------၁၆,၃၈၄,၀၀၀ ။
------------------------------------------------သည္ဟိတ္-The Hague အစိုးရ႐ံုး
၁၂၆ နယူးဇီလန္-New Zealand ------------ ၀ဲလ္လင္တန္-Wellington ------------ ၄,၂၃၅,၈၅၀ ။
၁၂၇ နစ္ကာရာဂြါ-Nicaragua -------------- မနာဂြါ- Managua ------------------ ၅,၆၀၃,၀၀၀ ။
၁၂၈ နစ္ဂါသမၼတႏိုင္ငံ -Niger ------------ နီယာေမ -Niamey ------------------ ၁၄,၂၂၆,၀၀၀ ။
၁၂၉ ႏိုင္ဂ်ီးရီးယား -Nigeria ------------ အဘူးၾကာ- Abuja ------------------ ၁၄၈,၀၉၃,၀၀၀ ။
၁၃၀ ေနာ္ေ၀-Norway ------------------ ေအာ္စလို- Oslo ------------------ ၄,၇၇၀,၀၀၀ ။
၁၃၁ အိုမန္ -Oman ------------------------ မတ္ကက္- Muscat------------ ၂,၅၉၅,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၃၂ ပါကစၥတန္--Pakistan --------------- အစၥလာမ္မာဘတ္- Islamabad-----၁၆၁,၃၄၃,၅၀၀ ။
၁၃၃ ပါလာအူ--Palau ------------------ မီလီကီေအာ့ခ္ - Melekeok ------------ ၂၀,၀၀၀ ။
၁၃၄ ပနာမားသမၼတႏိုင္ငံ-Panama------ ပနာမားစီတီ- Panama City ------------ ၃,၃၄၃,၀၀၀ ။
၁၃၅ ပါပူအာနယူးဂီနီ-Papua New Guinea ----ပို႔တ္ မိုရက္ဘိုင္-Port Moresby -----၆,၃၃၁,၀၀၀ ။
၁၃၆ ပါရာေဂြးသမၼတႏိုင္ငံ--Paraguay ----- အစြမ္စီယြန္-Asuncion ---------- ၆,၁၂၇,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၃၇ ပီ႐ူးသမၼတႏိုင္ငံ--Peru --------------- လီမာ Lima -------------------- ၂၇,၉၀၃,၀၀၀ ။
၁၃၈ ဖိလိပိုင္သမၼတႏိုင္ငံ -Philippines ----- မနီလာ - Manila -------------------- ၈၈,၇၀၆,၃၀၀ ။
၁၃၉ ပိုလန္သမၼတႏိုင္ငံ -Poland ------------- ၀ါေဆာ- Warsaw --------------- ၃၈,၁၂၅,၄၇၉ (၂၀၀၆)
၁၄၀ ေပၚတူဂီသမၼတႏိုင္ငံ-Portugal ----------လစၥဘြန္- Lisbon --------------- ၁၀,၆၂၃,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၄၁ ကာတာ-Qatar -------------------- ဒိုးဟာ - Doha -------------------- ၈၄၁,၀၀၀ ။
၁၄၂ ႐ိုးေမးနီးယားသမၼတႏိုင္ငံ-Romania-----ဘူခါရက္- Bucharest ---------- ၂၁,၄၃၈,၀၀၀ ။
၁၄၃ ႐ုရွား --Russia Federation--------------ေမာ္စကို-- Moscow---------- ၁၄၂,၄၉၉,၀၀၀ ။
၁၄၄ ရ၀မ္ဒါသမၼတႏိုင္င-ံRwanda--------------- ကီဂါလီ--Kigali --------------- ၉,၇၂၅,၀၀၀ ။
၁၄၅ စိန္႔ကစ္တ္စ္ ႏွင့္ နီးဗစ္ Saint Kitts and Nevis ----ဘက္စ္ထဲရ္-Basseterre ----- ၅၀,၀၀၀ ။
၁၄၆ စိန္႔လူစီယာ-Saint Lucia ------------------ ကက္စ္ထရီးစ္-Castries ---------- ၁၆၅,၀၀၀ ။
၁၄၇ စိန္႔ ဗင္းဆင့္ႏွင့္ ဂရီနာဒိုင္းစ္-Saint Vincent and the Grenadines -----
--------------------------------------------------ကင္းစေတာင္း-Kingstown----------၁၂၀,၀၀၀ ။
၁၄၈ စမိုးအာ-Samoa------------------------- အက္ပီယာ -- Apia --------------- ၁၈၇,၀၀၀ ။
၁၄၉ ဆန္မရီးႏို-San Marino --------------- ဆန္မရီးႏို-San Marino --------------- ၃၁,၀၀၀ ။
၁၅၀ ဆြာတံုး ႏွင့္ ပရင္ဆယ္ပယ္ -Sao Tome and Principe ----------
--------------------------------------------------ဆြာတံုး-Sao Tome ---------------၁၅၈,၀၀၀ ။
၁၅၁ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်-Saudi Arabia ---------- ရီယာ့ဒ္-Riyadh --------------- ၂၄,၇၃၅,၀၀၀ ။
၁၅၂ ဆီနီေဂါသမၼတႏိုင္ငံ-Senegal ------------ဒက္ကာ- Dakar --------------- ၁၂,၃၇၉,၀၀၀ ။
၁၅၃ ဆားဘီယာ-Serbia -------------------- ဘယ္လ္ဂရိတ္ Belgrade----------၉,၈၅၈,၀၀၀ ။
၁၅၄ ေဆရဲွလ္စ္-Seychelles (ဆိုခါလက္စ္သမၼတႏိုင္ငံ) ----------
-------------------------------------------------- ဗစ္ထိုးရိယာ- Victoria--------------- ၈၇,၀၀၀ ။
၁၅၅ ဆီရိယာလီရြန္းသမၼတႏိုင္ငံ-Sierra Leone----ဖရီေတာင္း-Freetown---------- ၅,၈၆၆,၀၀၀ ။
၁၅၆ စင္ကာပူ-Singapore -------------------- စင္ကာပူ-Singapore------------၄,၄၃၆,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၅၇ ဆလိုဘက္ကီယာ-Slovakia---------------ဘရက္တီဆလာဗား-- Bratislava ----- ၅,၃၉၀,၀၀၀ ။
၁၅၈ ဆလိုဗီးနီးယား-Slovenia--------------- လူဖလီယားနား-Ljubljana ---------- ၂,၀၃၀,၀၀၀ ။
၁၅၉ ေဆာလမြန္ကြၽန္းစု -Solomon Islands -----ဟိုနီယားနာ-Honiara --------------- ၄၉၆,၀၀၀ ။
၁၆၀ ဆိုမာလီဒီမုိကရက္တစ္သမၼတႏိုင္ငံ-Somalia-----မိုဂါဒစ္႐ူ-Mogadishu----- ၈,၆၉၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၆၁ ေတာင္အာဖရိကသမၼတႏိုင္ငံ-South Africa----ပရက္တိုရီးယား-Pretoria (အုပ္ခ်ဳပ္)----၄၈,၅၇၇,၀၀၀။
----------------------ကိပ္ေတာင္း-Cape Town (ဥပေဒ)း ဖလြန္းေဘာင္ထိန္း-Bloemfontein (တရား႐ံုး)
၁၆၂ စပိန္-Spain------------------------------ မဒရစ္- Madrid --------------------၄၅ç၁၁၆ç၈၉၄ ။
၁၆၃ သီရိလကၤာဒီမိုကရက္တစ္သမၼတႏိုင္ငံ-Sri Lanka---ကိုလံဘို-Colombo---------- ၁၉,၂၉၉,၀၀၀ ။
၁၆၄ ဆူဒန္ဒီမိုကရက္တစ္သမၼတႏိုင္ငံ-Sudan----- ခါထြန္း- Khartoum ---------- ၃၈,၅၆၀,၀၀၀ ။
၁၆၅ ဆူရီနားမီ--Suriname-------------------- ပါရာမာရီဘို-Paramaribo ---------- ၄၅၈,၀၀၀ ။
၁၆၆ ဆြာဇီလန္-Swaziland --------------- အမ္ဘာဘားနီ- Mbabana---------- ၁,၁၄၁,၀၀၀ ။
၁၆၇ ဆြီဒင္ -Sweden ------------------------- စေတာ့ဟုမ္း-- Stockholm ---------- ၉,၁၅၀,၀၀၀ ။
၁၆၈ ဆြစ္ဇာလန္-Switzerland -------------------- ဘန္း-- Bern --------------- ၇,၅၀၈,၇၀၀ (၂၀၀၆)
၁၆၉ ဆီးရီးယား-Syria------------------------- ဒမတ္စကတ္- Damascus-----၁၉,၉၂၉,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၇၀ တာဂ်ီကီစတန္း--Tajikistan --------------- ဒူရွန္ေဘ- Dushanbe ---------- ၆,၇၃၆,၀၀၀ ။
၁၇၁ တန္ဇန္းနီးယား-Tanzania --------------- ဒါရတ္စလမ္-Dares Salaam; -----၄၀,၄၅၄,၀၀၀ ။
၁၇၂ ထိုင္းလင္းThailand -------------------- ဘန္ေကာက္ - Bangkok ------၆၂,၈၂၈,၇၀၆ (၂၀၀၆)
၁၇၃ တိုဂိုသမၼတႏိုင္ငံ--Togo--------------- လိုေမ- Lome --------------- ၆,၅၈၅,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၇၄ တြန္ဂါ --Tonga -------------------- ႏိုကူအာလိုဖာ- Nuku’alofa --------------- ၁၀၀,၀၀၀ ။
၁၇၅ ထရီနီဒက္ႏွင့္တိုဘက္ဂို-Trinidad and Tobago----ပို႔ေအာ့စပိန္-Port-of-Spain-----၁,၃၃၃,၀၀၀။
၁၇၆ က်ဴနစ္ရွား-Tunisia --------------- က်ဴးနစ္-Tunis ------------------------- ၁၀,၃၂၇,၀၀၀ ။
၁၇၇ တူရကီသမၼတႏိုင္ငံTurkey ---------------အင္ကာရာ- Ankara --------------- ၇၄,၈၇၇,၀၀၀ ။
၁၇၈ တတ္ခ္္မင္နစ္စတန္း -Turkmenistan----- အက္ရွဘက္တ္- Ashgabat ---------- ၄,၉၆၅,၀၀၀ ။
၁၇၉ တူဗားလို-Tuvalu -------------------- ဖူနာဖူးတီ-Funafuti -------------------- ၁၁,၀၀၀ ။
၁၈၀ ယူဂန္ဒါသမၼတႏိုင္ငံ-Uganda ---------- ကမ္ပါလာ- Kampala --------------- ၃၀,၈၈၄,၀၀၀ ။
၁၈၁ ယူခရိန္း-Ukraine -------------------- ခီးရက္ဗ္-Kyiv ------------------၄၆,၂၀၅,၀၀၀ (၂၀၀၇)
၁၈၂ အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားႏိုင္ငံ-United Arab Emirates-----အဘူဒါဘီ-Abu Dhabi----- ၄,၃၈၀,၀၀၀ ။
၁၈၃ (အဂၤလန္)ယူႏိုက္တက္ကင္းဒမ္း-United Kingdom-----လန္ဒန္-London-----၆၀,၅၈၇,၃၀၀ (၂၀၀၆)
၁၈၄ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု-United States of America-----၀ါရွင္တန္ဒီစီ-Washington D.C.-----
--------------------------------------------------------------------------------၃၀၃,၀၀၄,၀၀၀ (၂၀၀၇)။
၁၈၅ ဥ႐ုေဂြး -Uruguay -------------------- မြန္တီဘီေဒးယို-Montevideo---------- ၃,၃၄၀,၀၀၀ ။
၁၈၆ ဥဘက္ခစ္စတန္း--Uzbekistan---------- တတ္ရွကင့္တ္ Tashkent ---------- ၂၇,၃၇၂,၀၀၀ ။
၁၈၇ ဗင္နအာတူ--Vanuatu -------------------- ပို႔တ္ ဗီးလာ-- Port-Vila---------- ၂၂၆,၀၀၀ ။
၁၈၈ ဗယ္နီဇြဲလားသမၼတႏိုင္ငံ -Venezuela ------- ကာရာကတ္- Caracas ---------- ၂၇,၆၅၇,၀၀၀ ။
၁၈၉ ဗီယက္နမ္ဆိုရွယ္လစ္သမၼတႏိုင္ငံ-Vietnam-----ဟႏြိဳင္း-Hanoi --------------- ၈၇,၃၇၅,၀၀၀ ။
၁၉၀ ယီမင္ႏိုင္ငံ-Yemen------------------------- ဆာနာအာ -Sanaa --------------- ၂၂,၃၈၉,၀၀၀ ။
၁၉၁ ဇမ္ဘီယာသမၼတႏိုင္ငံ -Zambia---------------လူဆားကာ -Lusaka ---------- ၁၁,၉၂၂,၀၀၀ ။
၁၉၂ ဇင္ဘာေဘြ--Zimbabwe-------------------- ဟာရာေရလ္-Harare ---------- ၁၃,၃၄၉,၀၀၀ ။
မွတ္ခ်က္။ ။အထက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ လူဦးေရမ်ားမွာ ၂၀၀၇-အတြင္း စက္တင္ဘာလအထိခန္႔မွန္းထုတ္ျပန္ထားခ်က္မ်ားအရ ျဖစ္သည္။ ကုလသမဂၢ၏ ခန္႔မွန္းထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ၂၀၀၇-ဇူလိုင္ (၁) ရက္ေန႔တြင္ ကမၻာ႕လူဦးေရ ၆,၆၇၁,၂၂၆,၀၀၀ ရွိသည္။ ဤစာရင္းတြင္ ကုလသမဂၢအဖြဲ႔၀င္မဟုတ္ေသာ တ႐ုတ္(တိုင္၀မ္)-Taiwan, ျမိဳ႕ေတာ္ တိုင္ေပ--Taipei လူဦးေရ ၂၂,၉၂၀,၂၀၀ (၂၀၀၇)၊ ပါလက္စ ပါလက္စတိုင္း Palestinian လူဦးေရ ၄,၀၁၇,၀၀၀၊ ဗာတင္ကန္ျမိဳ႕ေတာ္- Vatican City (Holy See) - လူဦးေရ ၈၀၀(၂၀၀၇) စသည္တို႔လည္းပါ၀င္သည္။
ကုလားမ်ိဳး ၆၀။ ။ ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္း၊ ဤ၌ ေရွးသူေဟာင္းတို႔ ေခတ္သမယ ယဥ္ေက်းမႈ
မွတ္စုမ်ားကို သိေစရန္မွ်ျဖစ္သည္၊ ယခုေခတ္ကား ကုလားမ်ိဳးေတြပိုမ်ားဘိ၏။
၁-သူတယ္၊
၂-ပူရေႏၲ၊
၃-အာသံ၊
၅-ေရသူ၊
၅-ပန္းေသး၊
၆-ပဋိကၡယား၊
၇-ေနာင္လာ၊
၈-ကုလားျဖဴ၊
၉-ဘုရင္ဂ်ီ၊
၁၀-ဘာလီ။
၁၁-လ၀ီ၊
၁၂- သီဟိုဠ္၊
၁၃-သိန္း၊
၁၄-စႏၵာ၊
၁၅-ေမာပါ၊
၁၆-ေဒးကိုး၊
၁၇-နာထိုး၊
၁၈- ေစာရာ၊
၁၉-ပစၦိဟ၊
၂၀- ေဘာဓ၊
၂၁-သုတၱံ၊
၂၂-ဓင္းက်ံ၊
၂၃-ဥျမဲ၊
၂၄-ဇိနပတၱ၊
၂၅-ပုရံ၊
၂၆-သင္းတြဲ၊
၂၇-ေစတုတၱရာ၊
၂၈- သကၠတံ၊
၂၉-၀ိန္႐ိုး၊
၃၀-မကၠတိ။
၃၁- သူလီ၊
၃၂-မႏၲရာဇ္၊
၃၃-ေအာ္လံေတ၊
၃၄-ေအာ္လံတစ္၊
၃၅-ယစ္ပလစ္၊
၃၆-ေဟာ္ရေတာ္၊
၃၇-ဇ၀ီ၊
၃၈-ပသီ၊
၃၉-ဟိႏၵဴ၊
၄၀-ကလယ္။
၄၁- အဂၤလိပ္၊
၄၂-ျပင္သစ္၊
၄၃- ႐ုရွား၊
၄၄-ေက်းကုလား၊
၄၅-ဒံုးကလား၊
၄၆-ေဇာ္ဂီ၊
၄၇-မာလီ၊
၄၈-ေဘာရီ၊
၄၉-ေသာယုတ္၊
၅၀-လဟုတ္။
၅၁-ေဒါေရာ၊
၅၂-ခႏၲီ၊
၅၃-ပသွ်ဴး၊
၅၄-ပတသီ၊
၅၅-ဟာရီ၊
၅၆-လာကာ၊
၅၇-၀ိစၦေဒါလာ၊
၅၈-ေဒါရဏ၊
၅၉-ဘဂၤလီ၊
၆၀-ဗာရာဏသီ။
ဟူ၍ ဇမၺဴတံဆိပ္က်မ္းမွာလာသည္၊ ထုိက်မ္း၌မပါေသာ ယခုလက္ထက္ပြားကုလားမ်ိဳးတို႔လည္း
အမ်ားအျပားပင္ရွိေပေသး၏။ ကြၽႏ္ုပ္တို႔သိရသေလာက္ပင္ အိႏၵိယတြင္ လူမ်ိဳး ၃၀၀၊ ဘာသာစကား ၃၀၀၊ ဇာတ္ ၂၀၀-ေက်ာ္ရွိသည္ ဟူ၏။
ကုသလ ကမၼပထတရား ၁၀-ပါး။ ။ ၎င္းသ႐ုပ္ကို (ကုသိုလ္ ၁၀-ပါး)၌ ျပမည္။
ကုသိုလ္မ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ အျပစ္မရွိ ေကာင္းေသာအက်ိဳးကိုေပးတတ္ေသာ တရားမ်ိဳး ၃-ပါး။
(၁) ကာမာ၀စရ ကုသိုလ္၊
(၂) မဟုဂၢဳတ္ ကုသိုလ္၊
(၃) ေလာကုတၱရာ ကုသိုလ္။
ကုသိုလ္မ်ိဳး ၃-ပါး တစ္နည္း။ ။ ဒါန ကုသိုလ္၊ သီလ ကုသိုလ္၊ ဘာ၀နာ ကုသိုလ္။
ကုသိုလ္မ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ ေလာက၌ ထင္ရွားေပၚလြင္ေသာ ကုသိုလ္တရားရွစ္ပါးဟူ၏။
(၁) ကာမကုသိုလ္-ကာမသုဂတိ ၇-ဘံုသို႔လားေစတတ္ေသာ ကုသိုလ္စု၊
(၂) ႐ူပကုသိုလ္- ႐ူပ ၁၆-ဘံုသို႔လားေစတတ္ေသာကုသိုလ္စု၊
(၃) အ႐ူပကုသိုလ္- အ႐ူပ ၄-ဘံုသို႔ လားေစတတ္ေသာ ကုသိုလ္စု၊
(၄) ေလာကီကုသိုလ္-သုဂတိ ၂၇-ဘံုသို႔လားေစတတ္ေသာ ကုသိုလ္စု၊
(၅) ေလာကုတၱရာကုသိုလ္- မဂ္စိတ္ေလးပါး၊
(၆) ဒါန ကုသိုလ္- ၎င္းႏွင့္ဆိုင္ရာ ကုသိုလ္ ၄-ပါး၊
(၇) သီလ ကုသိုလ္- ၎င္းႏွင့္ဆိုင္ရာ ကုသိုလ္ ၄-ပါး၊
(၈) ဘာ၀နာကုသိုလ္- ၎င္းႏွင့္ဆိုင္ရာ ကုသိုလ္ ၄-ပါး။
ကုသိုလ္မ်ိဳး ၁၀-ပါး။ ။ လူ နတ္ နိဗၺာန္ သံုးတန္ေသာခ်မ္းသာကို ေပးေစတတ္ေသာ တရားဆယ္ပါး။ ၎င္းကို"သုစ႐ိုက္ ဆယ္ပါး"ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ "ကုသလကမၼပထတရား ဆယ္ပါး"ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ "ပုညကိရိယာ ၀တၳဳဆယ္ပါး"ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚဆိုၾက၏။
(၁) ဒါန- သဒၶါၾကည္ျဖဴ ေပးလႉရျခင္း၊
(၂) သီလ- ကာယ၀စီ ထိုႏွစ္လီေသာဒုစ႐ိုက္ကိုမလိုက္ပယ္ၾကဥ္ရျခင္း၊
(၃) ဘာ၀နာ- သမထ ၀ိပႆနာ ထိုႏွစ္ျဖာကို ေလ့လာပြားမ်ားရျခင္း၊
(၄) အပစာယန-ရတနာသံုးပါး ဆရာ မိဘစေသာသူမ်ားကို ႐ိုေသရျခင္း၊
(၅) ေ၀ယ်ာ၀စၥ- ကုသိုလ္ျဖစ္ဖြယ္ ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္ကိုသယ္ပိုးေဆာင္ရြက္ရျခင္း၊
(၆) ပတၱိဒါန- မိမိျပဳရ ကုသလကို အမွ်ေပးေ၀ရျခင္း၊
(၇) ပတၱာႏုေမာဒန-သူတစ္ပါးျပဳ ျမတ္ေကာင္းမႈကို သာဓုႏုေမာ္ ေကာင္းခ်ီးေခၚရျခင္း၊
(၈) ဓမၼသ၀န- ဘုရားစကား ျမတ္တရားကိုၾကားနာရျခင္း၊
(၉) ဓမၼေဒသနာ- ဘုရားစကား ျမတ္တရားကို ေဟာၾကားရျခင္း၊
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ-နိဗၺာန္ေရာက္ေၾကာင္း ေကာင္းေသာအယူကို ေျဖာင့္မွန္စြာယူရျခင္း။
ကုသလ ကမၼပထတရား ၁၀-ပါး။ ။ ကုသလ-ကုသိုလ္၊ ကမၼ- ကိုယ္ စိတ္ ႏႈတ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာကံ၊ ပထ-အက်ိဳးေပးေၾကာင္း။ "ပဋိသေႏၶအက်ိဳးေပးေၾကာင္း ကုသိုလ္ကံ ဆယ္ပါး" ဟူလို။
(၁) ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိ- ေသေစလိုေသာ ေစတနာႏွင့္ သူ႔အသက္ကိုသတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၂) အဒိႏၷာဒါနာေ၀ရမဏိ- ခိုးလိုေသာစိတ္ျဖင့္ သူတစ္ပါး၏ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၃) ကာေမသုမိစၦာစာရာ ေ၀ရမဏိ- ေမထုန္အမႈ၌ သူ႔သားမယားကို သြားလာမႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၄) မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိ- မဟုတ္မမွန္ေသာစကားကို ေျပာဆိုလိမ္လည္မႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၅) ပိသုဏ ၀ါစာ ေ၀ရမဏိ- ခ်စ္သူႏွစ္ဦးတို႔ ကြဲျပားေအာင္ ကုန္းတိုက္မႈမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၆) ဖ႐ုသ၀ါစာ ေ၀ရမဏိ-ၾကမ္းတမ္းယုတ္မာေသာစကားကို ေျပာဆိုမႈမွေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၇) သမၹပၸလာပ ၀ါစာ ေ၀ရမဏိ- အေပါ့အဖ်င္း အႏွစ္ကင္းေသာစကားကို ေျပာဆိုမႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၈) အနဘိဇၩာ- သူတစ္ပါးဥစၥာကို ငါ့ဥစၥာျဖစ္လာမူ ေတာ္ေလစြဟု စိတ္ျဖင့္ မၾကံစည္ မေအာက္ေမ့ျခင္း၊
(၉) အဗ်ာပါဒ- သူတစ္ပါးတို႔ ေသေက်က ေတာ္ေလစြဟု စိတ္မွ မၾကံစည္ျခင္း
(၁၀) သမၼာဒိ႒ိ- ကုသိုလ္ကံ အကုသိုလ္ကံ၏ ေကာင္းက်ိဳး မေကာင္းက်ိဳးကို ယံုၾကည္ျခင္း။
ကူဋမ်ိဳး ၃-ပါး။ ။ အေလး တင္း ေတာင္း အတိုင္းအတာတို႔ကို ခိုး၀ွက္စဥ္းလဲျခင္းမ်ိဳး၊ သုတ္သီလကၡန္။ ပါ။၅။႒။၇၇။ (၁) တုလာကူဋ- အေလး ခ်ိန္ စဥ္းလဲ၊
(၂) ကံသကူဋ-တင္း ေတာင္း ျပည္ ခြက္ စဥ္းလဲ၊
(၃) မာနကူဋ- လက္မ, လက္သစ္, မိုက္, ေတာင္, တာ, ေပ, ကိုက္, စဥ္းလဲ။